Zijn populisten gezond voor het bruto binnenlands product, de inflatie en de overheidsschuld? Niet volgens Duits toponderzoek. Je moet nuanceren.

Vlaams Belang oogst groeiende sympathie bij ondernemers in Vlaanderen. Maar is een draai naar een populistischer beleid economisch verstandig?

Wie in American Economic Review verschijnt heeft in de economie de Everest beklommen. Drie Duitse onderzoekers doen dat met een analyse van de landen met een populistische leiding. Manuel Funke en Christoph Trebisch van het Kiel Institut für Weltwirtschaft en Moritz Schularick van de Universiteit Bonn, onderzochten het beleid van 51 populistische presidenten en premiers tussen 1900 en 2020. Zij rangschikten regeringen volgens twee types: ‘populistisch’ en ‘niet-populistisch’. Bij het populistische type domineert de houding van ‘wij-tegen-zij”’ bij het niet-populistisch type overheerst het gezond verstand. Deze research is geen zuivere wiskunde maar het feit dat American Economic Review ze publiceert, toont de ernst van de methode.

Dubbelganger-economie

De Duitse economen bekijken onder meer de groei van het bruto binnenlands product en het verschil in inflatie tussen de twee soorten landsleiding. De truc is om een land in handen van een populist (bijvoorbeeld Silvio Berlusconi) te vergelijken met de evolutie van het land onder een niet-populistische baas. Met een algoritme scheppen de onderzoekers een dubbelganger-economie (een schaduwland); één die de ontwikkeling van voor de populist verder zet. Concreet, in het geval van Berlusconi, Italiaans premier van 2001 tot 2011, vergelijken zij de Italiaanse economie met een schaduw-Italië, concreet een optelsom van Cyprus, Luxemburg en Peru. De drie landen delen met de achtste economie ter wereld voldoende kenmerken, bijvoorbeeld de sterke afhankelijkheid van de internationale handel, om de échte situatie onder Berlusconi te toetsen aan die van het geconstrueerde schaduwland.

De Duitsers noteerden een grote gemeenschappelijkheid tussen de populistische leiders en hun effect. De eerste twee à drie jaar is het verschil met een niet-populistisch bewind beperkt. De populist kan zijn nationale en internationale tegenstanders sarren zonder gevolgen. De inzinking verschijnt op het ogenblik dat bijvoorbeeld buitenlandse investeerders het populistische land links laten liggen. Vijftien jaar na het aantreden van de populist is het BBP per persoon 10% lager, klimt de inflatie hoger en evolueert de verhouding tussen de overheidsschuld en het BBP slechter dan in het schaduwland.

Maar Trump en Modi dan?

Zijn de besluiten ijzersterk? Onder meer The Economist twijfelt of het onderscheid vandaag tussen populisten en niet-populisten zo sterk is als het onderzoek concludeert. Onder de Indiase populist Narendra Modi groeit de economie tegen een stevig ritme. Het BBP stijgt met 6% contra een wereldgroei van 3 procent. Wat ook geldt voor oud-president Donald Trump want de Amerikaanse groei, en al wat er mee samenhangt – hij bouwde de basis – overstijgt bestendig de verwachtingen. Recip Erdogan, Turks president sedert 2014, belemmert de democratie en de vrije meningsuiting, maar ’s lands economie is betrekkelijk sterk.

De vraag klinkt of landen met een democratischer en opener beleid vandaag niet minder dan voorheen kunnen verschillen van populistische staten. In de jaren zestig herbouwden de westerse landen, allemaal geleid door ‘verstandige’ politici, volop hun economie na de Tweede Wereldoorlog en zij behaalden jaarlijkse BBP-toenames van 5 procent. Structureel vernauwt vandaag het gat tussen zogenaamd ‘slim’ en ‘dom’ beleid. Vooral omdat de hervormingsijver van de slimmere regeringen – kijk naar ons Vivaldi – verslibt. Zij willen of moeten electoraal hun vergrijzende burgers, of een problematische regio als Wallonië, behagen met betere pensioenen, meer gezondheidszorg en vastgevroren transfers.

Recip Erdogan

Vlaanderen en economisch populisme