Vorige week overleed imam Rachid Haddach in Sint-Jans-Molenbeek. De rouwplechtigheid ging maandag 3 februari door in de Al Khalilmoskee en werd bijgewoond door maar liefst 6.000 gelovigen. De imam genoot grote bekendheid bij de jongeren en was in Franstalig België vooral gekend omwille van zijn optredens op YouTube. Hij werd ervan verdacht salafistische preken te houden.

Voor sommigen was hij het levend bewijs dat de Saoedische islam in Molenbeek aanwezig is. Hij vond dat er te veel vrouwen op straat liepen en dat ze eerder thuishoorden aan de haard. Zijn preken waren doorspekt met ‘harams’ en ‘halals’. De mobilisatiekracht en de invloed van imam Haddach spreekt tot de verbeelding. Hij was een spilfiguur in ‘het islamitisch ecosysteem’ dat kon gedijen door het etnisch-religieus cliëntelisme van ondermeer de PS.

Toerist in eigen wijk

In Nederland en Frankrijk verschijnen dezer dagen interessante rapporten, boeken en artikels waarin belangwekkende bevindingen staan die de discussie over de multiculturele samenleving in een definitieve plooi kunnen leggen.

In Tilburg waarschuwt René Scherpenisse — directeur van de woningcorporaties Tiwos die 8.000 huurwoningen runt — dat het intussen vijf voor twaalf is: ‘Als er niet snel iets verandert, dan denk ik dat er getto’s in Nederland ontstaan.’ De Tilburgse Mirjam Willems omschreef zichzelf als ‘een toerist in eigen buurt’ en vindt dat haar omgeving zwaar verloederd is door de komst van migranten.

Uit een recent gepubliceerd rapport van de corporatiekoepel Aedes blijkt dat de segregatie in Nederland steeds toeneemt. ‘In slechte wijken gaat het steeds slechter, in goede wijken steeds beter.’

In Nederland staat de discussie over het vastlopen van de multiculturele samenleving verder dan in het parochiale Vlaanderen. Hoor je bij ons een directeur van een sociale huisvestingsmaatschappij dergelijke verklaringen afleggen? Nochtans zijn er in België wijken genoeg waar we nuttig veldwerk kunnen verrichten, met Sint-Jans-Molenbeek als multiculturele dystopie bij uitstek.

De cijfers blijven onrustwekkend…

Jaarlijks komen er zo’n 50.000 migranten in België aan. Het aantal mensen met een migratieachtergrond nam de laatste twee decennia in Nederland met bijna de helft toe, wat neerkomt op ruim vier miljoen inwoners, waarvan meer dan de helft een niet-westerse achtergrond heeft. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) voorspelt dat er de komende tien jaar nog eens honderdduizenden migranten bijkomen.

Dankzij de vele miljarden overheidssteun worden tal van achterstanden bij allochtonen voor een deeltje ingelopen. Meer allochtonen halen een academische master. De schooluitval is drastisch teruggebracht. Steeds meer Marokkanen stromen door naar het TSO of het ASO. Ook de tewerkstellingsgraad stijgt lichtjes.

Toch blijven heel wat tendensen alarmerend. De Vlaamse Migratie- en Integratiemonitor 2018 onderstreept dat de werkzaamheidsgraad bij allochtonen van buiten de Europese Unie maar liefst 24% lager ligt dan bij autochtonen. In progressieve en allochtone kringen hoor je dat dit ligt aan de discriminatie op de arbeidsmarkt, maar deze vlag dekt maar heel deels de lading.

De tweede generatie een stuk crimineler

Een andere vaststelling: in de criminaliteitsstatistieken blijven de allochtonen met een niet-westerse achtergrond oververtegenwoordigd. Is er vooruitgang? Uit gespecialiseerd onderzoek in Nederland blijkt dat de tweede generatie een stuk crimineler is dan de eerste, vooral bij Marokkaanse jongeren is dat het geval.

Ander onderzoek in Nederland onthulde dat meer dan 60% van de Marokkaanse en Turkse Nederlanders het onwelvoeglijk zouden vinden als hun dochter met een niet-moslim in het huwelijksbootje zou stappen.

‘Wij zijn moslims, geen Belgen.’

Volgens onderzoeker Van Gaalen is dit te wijten aan de botsing van twee sterk verschillende culturen. Jongeren komen bij wijze van spreken tussen twee stoelen te zitten. Van Gaalen maakt gewag van ‘culturele dissonantie’.

Maar er is meer aan de hand. In Frankrijk verscheen recent een ontluisterend boek, Les territoires conquis de l’islamisme, waar de Franse Midden-Oosten-kenner Bernard Rougier aan meewerkte. Het boek is het resultaat van vier jaar veldstudie.

Rougier onderstreept dat de vele problemen in onder andere de Parijse voorsteden er gekomen zijn door het etnisch-religieus cliëntelisme van heel wat rode burgemeesters, waar ook Philippe Moureaux (PS) zich in Sint-Jans-Molenbeek jarenlang heeft aan bezondigd om zijn burgemeesterssjerp veilig te stellen.

Fabien Clain, een van de bekendste Franse jihadisten, woonde in 2003 in Molenbeek. Hij getuigt: ‘In enkele jaren groeide Molenbeek uit tot een unieke enclave van islamitisch activisme.’ Deels heeft dit te maken met het bestuurlijk onvermogen van de overheid en de laksheid van het onderwijs, dat trouwens de bevoegdheid niet heeft om de leerkrachten islam op de inhoud van de lessen te controleren. Jongeren voelen zich in eerste instantie moslim, zeker geen Belg. Maar is veel meer aan de hand.

Islamistisch ecosysteem

Hoe is het zover kunnen komen? Bernard Rougier maakt gewag van ‘een islamistisch ecosysteem’. Het gaat om een cluster waarin via de moskee, sportclubs, kebabzaken, scholen, halalslagers, markten… een fundamenteel religieus discours wordt gebracht, met een politieke boodschap daaraan gekoppeld. Gedragingen worden zo gecontroleerd en gesynchroniseerd. Integratie in de ‘vijandige’ samenleving wordt als zondig beschouwd. Wie niet gehoorzaamt, is geen moslim meer. ‘Iedereen in de banlieue kent de tien nietigverklaringen, wat je wel en niet mag doen als moslim.’

Moslims wijzen elkaar steeds weer op de norm, wat imam Haddach jarenlang met heel veel succes deed. Het ideaalbeeld van de profeet staat steeds voorop, wat betreft kledij, baardgroei, beleving van de godsdienst… Ik heb al heel wat gesprekken met leerlingen gehad over hun godsdienstbeleving. De aanwezigheid van de profeet wordt als zeer nabij en heel dwingend ervaren. Het kwam mij heel neurotisch over.

Maar het gaat nog veel verder. Bernard Rougier: ‘Ook kenmerkend is de porositeit tussen criminaliteit en dit religieuze systeem. Beiden sferen lopen in elkaar over omdat diefstal en drugshandel een andere manier zijn om de ongelovigen te bestrijden.’ Dit verklaart mede waarom de criminaliteit bij allochtonen uit de Maghreblanden een heel stuk hoger ligt.

Bernard Rougier: ‘Het islamisme is een totalitair project, het streeft naar hegemonie.’ De Franse Midden-Oosten-kenner werd intussen in Frankrijk van islamofobie beschuldigd.

‘Hoe langer België bestaat, hoe groter de samenlevingsproblemen.’

Steeds meer mensen zien het failliet van het integratiediscours van de laatste jaren in. Wil je de migratie en integratie sturen, dan is er nood aan een sterke natie die assimilerend werkt. Ook de jonge Parijse politieke wetenschapper David Djaïz pleit voor het herstel van de natiestaat. In een interview in Knack liet hij volgende uitspraak optekenen: ‘Natiestaten zijn de voorbije decennia een paar keer doodverklaard, maar ik voorzie juist een mooie toekomst voor de natiestaat. Want alleen natiestaten kunnen de groeiende verdeeldheid in de samenleving het hoofd bieden.’

Maar dan zal men in Vlaanderen heel snel komaf moeten maken met het belgicistische experiment als multiculturele proeftuin, want hoe langer België bestaat, hoe groter de samenlevingsproblemen. Het wordt hoog tijd — om het met de woorden van de Tsjechische historicus Miroslav Hroch te zeggen — om tot de voltooiing van de Vlaamse nationale ontvoogding te komen. De politieke situatie lijkt mij gunstig.

René Scherpenisse

Sint-Jans-Molenbeek, achterstandswijk of ‘een islamistisch ecosysteem’?