Iowa was een shitstorm. Dat is waarschijnlijk de meest accurate (doch niet bijzonder keurige) beschrijving van de eerste voorverkiezing in de Verenigde Staten. Toch konden enkele conclusies worden getrokken: Pete Buttigieg verraste, Bernie Sanders nam de fakkel over van Joe Biden als frontrunner en de campagne van die laatste startte met een valse noot.

New Hampshire picks presidents

‘Iowa picks corn, New Hampshire picks presidents’ (‘Iowa plukt maïs, New Hampshire kiest presidenten’). Het is een boutade die slaat op het verschillende succes van beide staten in het aanwijzen van de uiteindelijke genomineerden en, in tweede instantie, de president. Het falen van Iowa beperkt zich evenwel voornamelijk tot de Republikeinse partij: waar New Hampshire de voorbije drie gecontesteerde voorverkiezingen de uiteindelijke genomineerde aanduidde (John McCain, Mitt Romney en Donald Trump), ging Iowa met Mike Huckabee, Rick Santorum en Ted Cruz drie keer de mist in.

Bij de Democraten is het omgekeerde waar: Iowa reed een foutloos parcours vanaf 1996 door met Bill Clinton, Al Gore, John Kerry, Barack Obama en Hillary Clinton de uiteindelijke winnaar van de voorverkiezingen juist in te schatten, terwijl New Hampshire in 2008 Hillary Clinton boven Barack Obama verkoos en in 2016 Bernie Sanders een klinkende overwinning bezorgde op diezelfde Clinton.

#FeelsTheBern

New Hampshire #FeelsTheBern, ook vier jaar na die eerste zege. Met 25,7 procent van de stemmen laat de senator de verrassing van Iowa, Pete Buttigieg, achter zich. Elizabeth Warren haalt New Hampshire, vlakbij de staat waar ze woont, amper 10 procent waarmee ze het nog een stuk slechter doet dan in Iowa. Joe Biden, de voormalige vicepresident onder Barack Obama, zet na Iowa opnieuw een uitermate zwakke prestatie neer en wordt pas vijfde (!) met minder (!) dan 10 procent van de stemmen.

Amy Klobuchar, senator uit Minnesota, verrast vriend en vijand door de VP in te halen als de voorkeur van de centrumvleugel van de Democratische partij in New Hampshire. De centrumlinkse senator kon om en bij de 20 procent van de kiezers overtuigen. Deze #Klobucharge of dit #Klomentum (afhankelijk van de woordspeling die u verkiest) zal waarschijnlijk de voorpagina’s domineren, waardoor Buttigieg, die nochtans tweede wordt, minder als het vanzelfsprekende, meer gematigde alternatief voor Sanders zal worden gepercipieerd.

Tussen radicaal-links en establishment

Niet Joe Biden, maar wel Elizabeth Warren is dé verliezer van deze eerste twee voorverkiezingen. De campagne van de senator uit Massachusetts verloor de voorbije weken immers iedere reden van voortbestaan, haar raison d’être.

In de VS spreekt men van ‘lanes’ (vrij vertaald: ‘baanvakken’) die een pad naar de nominatie mogelijk maken. Deze baanvakken komen ongeveer overeen met de ideologische vleugels van de partij. Biden positioneerde zich als de voortrekker van de centrumvleugel van de Democratische partij, terwijl Sanders de radicaal-linkse vleugel langzaamaan (opnieuw) monopoliseerde.

Pete Buttigieg slaagde erin voor zichzelf een niche af te bakenen van links-liberale kiezers die zich niet achter de kandidaturen van Sanders of Biden willen scharen. Dat zijn kiezers die een Obama-achtige figuur zoeken die een frisse wind door de partij doet waaien en op eloquente manier een klassiek centrum(links) programma verdedigt. Idealiter domineert een kandidaat minstens één baanvak door als een monstertruck de volledige breedte van de baan in te nemen en concurrenten geen kans te geven hem of haar voorbij te steken.

Warren timmerde de voorbije maanden zorgvuldig aan een imago van radicaal-linkse populist die evenwel meer geloofwaardigheid heeft onder het politieke establishment en zo de kloof tussen beide kon overbruggen. Zodoende probeerde ze de fakkel van Sanders als de links-populistische strijder van de Democratische partij over te nemen en tegelijkertijd, leunend op haar status als Harvard Law professor en gerespecteerd senator, voldoende steun te verzamelen bij de liberale gevestigde orde in Washington D.C. en de media. Zij probeerde als radicaal-linkse revolutionair maar door het establishment getolereerde insider twee baanvakken in te nemen, een ‘bruggenbouwer’ of ‘verbinder’ zouden we haar in Vlaanderen noemen.

Opportunisme versus authenticiteit

Maar in plaats van twee baanvakken in te nemen, kon zij er geen enkele vastklikken aan haar kandidatuur. Zoals zo vaak krijgt het origineel de voorkeur op de kopie, en dat is zeker het geval voor de strijd tussen Sanders en Warren.

Haar gepercipieerde gebrek aan authenticiteit stond in scherp contrast met de consistentie waarmee Sanders reeds een kleine 50 (!) jaar dezelfde boodschap over ongelijkheid en uitbuiting verkondigt. Haar beweringen dat zij – de witste vrouw op het noordelijk halfrond – een etnische minderheid is op basis van haar ‘native American’ roots, haar kaping van Sanders’ universele gezondheidszorgverzekering waarna ze bij de uitleg over het kostenplaatje volledig de mist in ging, het (naar verluidt) net voor een debat lekken van een gesprek dat ze had met Bernie waarin hij haar zou hebben toevertrouwd dat hij niet dacht dat een ‘vrouw in 2020 het presidentschap kon binnenhalen’: alles wat ze doet ruikt naar opportunisme.

Geef de uiterst linkse kiezer dan maar Bernie Sanders. Daar waar Warren in een vorig leven lid was van de Republikeinse partij, ging Bernie voor zijn huwelijksreis naar de Sovjet-Unie. Het contrast kan moeilijk scherper.

Buttigieg, ‘burgemeester Pete’ voor de vrienden, slaagde erin met een discours dat verdacht veel gelijkenissen vertoont met dat van Barack Obama in 2008 – met diepe stem en rechte schouders alluderen op een hervonden eenheid van het Amerikaanse volk – Warren te verdringen als voorkeur van Democraten in de kuststeden die de armoede in de VS aanklagen maar tegelijkertijd hun loft in New York, Los Angeles of Seattle niet willen opgeven.

Meer herverdeling teneinde inkomensongelijkheid te remediëren? Ja, maar ook niet te veel. Een lakser immigratiebeleid? Ja, maar dan wel zonder de negatieve impact op de grootsteden waar zij wonen en hun kinderen opvoeden. En universele gezondheidszorgverzekering? Ja, tenzij zij zich – in tegenstelling tot de modale Amerikaan – een beter, privaat plan kunnen veroorloven.

Biden in de problemen

En dan is er de tot dusver tweede grootste verliezer: Joe Biden. Zijn campagne is evenwel (nog) niet ten einde met dit nieuwe, tegenvallende resultaat. Meer nog: hij maakt nog steeds een redelijke kans op de nominatie, maar dit hangt af van één ‘make or break’ staat voor zijn kandidatuur: South Carolina. Biden vluchtte op verkiezingsdag in New Hampshire al naar fort South Carolina, klaar voor een potentiële last stand.

De electorale sterkte van de voormalige vicepresident moet, naast het hierboven beschreven ‘baanvak’, gezocht worden onder de Afro-Amerikaanse kiezers. In peiling na peiling presteert hij van alle kandidaten het sterkst onder zwarte Amerikanen die in de Democratische voorverkiezingen disproportioneel vertegenwoordigd zijn in vergelijking met het bredere electoraat dat in november zijn stem zal uitbrengen.

In de Zuiderse staat South Carolina zal 60% van de kiezers in de Democratische voorverkiezing zwart zijn, waardoor Bidens populariteit onder dit essentiële kiezersblok hem naar de overwinning kan leiden. Het zou niet enkel een ‘reset’ betekenen voor zijn aanslenterende campagne, maar ook een voorbode zijn voor een heuse comeback van de VP.

Super Tuesday

Als – en het is een grote ‘als’ – Bidens populariteit op papier zich vertaalt naar een electorale overrompeling van zijn tegenstanders, zou dit een voorbode kunnen zijn voor de dynamiek op ‘Super Tuesday’. 3 maart werd Super Tuesday gedoopt omdat op die dag maar liefst 33% van alle delegates worden uitgedeeld. Belangrijker voor Biden: de staten die op die dag hun stem uitbrengen zijn voornamelijk zuidelijke staten met een kiespubliek dat meer gelijkenissen vertoont met dat van South Carolina dan dat van Iowa of New Hampshire.

Als de voormalige VP in staten als Texas, Alabama, Virginia, Oklahoma, Tennessee, North Carolina en Arkansas de concurrentie ver achter zich laat omdat zijn tegenstanders de greep die Biden heeft op het zwarte electoraat niet kunnen verslappen, is hij opnieuw op koers naar de nominatie.

**Biden revival in het vooruitzicht?**

Wat houdt u het best in de gaten om te weten of deze Biden ‘revival’ mogelijk is? Van primordiaal belang is het al dan niet imploderen van de Warren-campagne. Warrens links-populistische visie op de economie vertoont de meeste gelijkenissen met die van Sanders. Als haar campagne geen pad meer ziet naar de nominatie zou de opschorting ervan Sanders de kans geven de radicaal-linkse vleugel verder te consolideren en aldus Bidens sterkte onder zwarte Amerikanen te counteren.

Een tweede factor is het miljardairsduo Tom Steyer en Michael Bloomberg. Steyer, de voortrekker van de ‘need to impeach’-campagne, appelleerde de voorbije maanden het meest uitdrukkelijk aan de Afro-Amerikaanse stem in South Carolina. Hij speelde geen rol van betekenis in Iowa en New Hampshire, maar ging all-in voor de zuiderse staat.

De eerste barst in het Afro-Amerikaanse pantser van Biden lijkt evenwel het gevolg te zijn van de campagne van de voormalige burgemeester van New York City, Michael Bloomberg. In een recente peiling neemt het aandeel van Biden onder zwarte Amerikanen een serieuze duik, terwijl dit verlies rechtstreeks naar Bloomberg vloeit. Als deze trend zich doorzet, kan Biden alsnog zijn koffers pakken.

Blijft Buttigieg in het kielzog van Sanders?

Een derde element in deze overweging is de vraag of Buttigieg zijn succes in Iowa en New Hampshire kan repliceren. Buttigiegs zwakte onder etnische minderheden speelt hem in de peilingen parten, en Nevada met een prominente Latino populatie (om en bij de 20% van de Democratische kiezers) en een aanzienlijk aantal zwarte kiezers (rond de 12%) zou de Buttigieg campagne opnieuw met de voeten op de grond kunnen zetten. Als hij in het kielzog van Sanders blijft zal hij een doorn in het oog van Biden (en Klobuchar) blijven als het meer gematigde alternatief voor Sanders.

Zo niet, zal Buttigiegs kandidatuur op haar grenzen botsen en Biden door het etnisch diverse electoraat een reddingsboei worden toegeworpen. Vraag is of Biden over anderhalve week nog überhaupt het logische alternatief zal zijn voor Buttigieg en hij op het centrumbaanvak de achtervolging op burgemeester Pete niet moet overlaten aan Bloomberg of de in New Hampshire iedereen verbazende Klobuchar.

Rick Santorum

De tragedie van Elizabeth Warren