Woensdag 1 februari maakte het rechtse Nederlandse dagblad De Telegraaf bekend dat hoofdredacteur Paul Jansen zijn taak neerlegt. Vanaf juni wordt hij Amerika-correspondent voor die krant. Vrijdag 21 april kwam de aankondiging van zijn opvolger. Het duo Esther Wemmers en Kamran Ullah.

De Telegraaf was het vlaggenschip van TMG (Telegraaf Media Groep). TMG werd in 2018 overgenomen door Mediahuis. In 2010 volgde de naamswijziging tot Mediahuis Nederland. Mediahuis was in 2014 al eigenaar geworden van NRC Handelsblad, dat van 2010 tot 2019 Peter Vandermeersch als hoofdredacteur had. Het was de eerste hoofdredacteurswissel sinds de overname. Indien Mediahuis de krant minder zelfstandig wilde maken, en meer in overeenstemming met haar andere krantentitels, was dat het moment geweest om de gewenste kandidaat door te drukken.

Duobaan

Vanaf 1 juni zal De Telegraaf twee hoofdredacteurs hebben. Duo-leiderschap vindt in België en Duitsland doorgaans plaats bij linkse politieke partijen. De ene hoofdredacteur wordt een vrouw, Esther Wemmers (48). De andere wordt een man met een Pakistaanse achtergrond, Kamran Ullah (39).

In dezelfde editie stond een paginagroot artikel over blackwashing, de trend om in films en series die in het verleden spelen zwarte acteurs te casten voor personen uit het verleden die in werkelijkheid niet zwart konden zijn. Iets wat overigens niet alleen Europeanen irriteert als het om bijvoorbeeld Anna Boleyn gaat. Ook Egyptenaren ergeren zich aan afrocentrisme, zeker nu een zwarte actrice gecast is voor de rol van Cleopatra.

De toon van het artikel was zoals je van De Telegraaf kon verwachten: het verschijnsel blackwashing werd gehekeld. Toch viel het op dat journaliste Eline Verburg een aantal keren ‘wit’ schreef in plaats van blank. Paul Jansen benadrukte meer dan eens in zijn wekelijkse cursiefje dat De Telegraaf, als laatste dagblad, de term ‘blank’ handhaafde als het om huidskleur ging.

Cindy Huijgen

In een strook aan de zijkant van de opiniepagina lichten journalisten van De Telegraaf, telkens een ander, toe wat meespeelde bij het schrijven van een artikel. Doordeweeks bevat het buitenlandgedeelte ook een column van een correspondent. Een hele tijd geleden, op dinsdag 11 oktober 2022 was het de beurt aan China-correspondente Cindy Huijgen. Die legde uit waarom inwoners van China geen boodschap hebben aan kritiek van andere landen op de manier waarop de regering omgaat met mensenrechten. Wat een leerzaam stuk had kunnen zijn.

Het bevatte de volgende zin: ‘Het zijn net Nederlanders die weigeren te begrijpen waarom zwarte piet problematisch is.’ Daarna deed ik iets wat ik zelden doe: ik stopte met lezen. Die zin had namelijk de tien jaar daarvoor in ieder ander dagblad kunnen staan. Mogen die kranten zelf weten, maar er is een reden waarom ik voor De Telegraaf koos.

Een paar dagen later schreef ik een brief aan de hoofdredacteur. Hij was zo vriendelijk om te antwoorden. In een column zijn woorden voor rekening van de auteur, ook als het een redacteur of een correspondent betreft. Al was deze vergelijking misschien wat ongelukkig. Geruststellend om te lezen. Maar enkele maanden later kwam het bericht dat hij vertrok als hoofdredacteur.

Bezorgde lezer

‘Zalig zijn de onwetenden.’ Had ik geen belangstelling ontwikkeld voor de buurlanden, dan wist ik niet waarom Hugo de Ridder en Manu Ruys iets meer dan dertig jaar geleden vertrokken bij De Standaard. Zij voorzagen een verandering in redactionele voorkeuren die binnen een decennium een titel voor mensen die niet tegen verandering waren maar het niet actief zochten, veranderde in een links-progressieve krant met Peter Vandermeersch als hoofdredacteur. Tien jaar geleden vertrok Rik Van Cauwelaert om vergelijkbare redenen bij weekblad Knack.

Misschien maak ik mij onnodig zorgen. Wemmers begon in 1997 bij de Telegraaf als stagiaire van de School voor Journalistiek. Een hogeschool in Utrecht die haar studenten niet bepaald aanmoedigde om voor die ‘sensatiekrant’ te gaan schrijven. ‘Mijn stagebegeleider keek alsof ik zei dat ik in de prostitutie wilde werken.’ Ullah belandde na zijn studie bestuurskunde in de media. Zo werd hij politiek redacteur bij de rechtse omroep WNL. Vandaar stapte hij tien jaar geleden over naar De Telegraaf.

De rechts-liberale VVD werd en wordt beschouwd als ‘elitaire’ partij. Hans Wiegel, partijleider van 1971 en 1982, was de eerste telg uit een middenstandsgezin die studeerde. De Britse Conservatieve Partij is vaak gezien als partij voor de adel en de rijken. Partijleiders en premiers Benjamin Disraeli, Margaret Thatcher en John Major waren sociale stijgers. Alle drie de Britse vrouwelijke premiers waren Conservatief, net als de huidige eerste niet-blanke premier. Misschien brengt rechts beter in de praktijk waar links over praat.

In tegenstelling tot generatiegenoten lees ik liever van papier dan digitaal. Dat vind ik rustiger dan al die suggesties om verder te lezen. Doelmatiger ook. ’s Ochtends de krant en ’s avonds het journaal is voldoende om bij te blijven zonder de rest van de dag in mijn bezigheden verstoord te worden door push-berichten. Kreeg u de afgelopen jaren de indruk dat ik minder op de hoogte was dan ‘slimfoon’-bezitters? Intussen houd ik meer tijd over voor andere dingen en mijn concentratievermogen blijft groter dan dat van een goudvis. Als Ullah spreekt over ‘verhalen personaliseren’, verwoordt hij niet de behoefte van deze lezer.

Er zijn al zoveel media met andere maatschappelijke voorkeuren dan de mijne. Als economisch liberale en cultureel behoudende persoon zou ik graag zien dat de krant en het weekblad die ik bewust lees hun identiteit en redactionele insteek behouden. Gerust ben ik er niet in.

Rick Van Cauwelaert

Wordt de grootste ‘rechtse’ krant van Nederland een politiek correct vehikel van Mediahuis?