Later dit jaar vinden aan de overkant van de Atlantische Oceaan federale parlementsverkiezingen plaats. De Republikeinse Partij, het politiek vehikel van oud-president Donald Trump, lijkt een goede kans te maken om de controle over beide kamers van het Congres te veroveren. Dat zou het einde van het wetgevende luik van het presidentschap van Joe Biden betekenen. Maar de federale parlementsverkiezing is niet de enige verkiezing met een grote invloed op de politieke toekomst van de Verenigde Staten.

Gouverneurs

Gouverneurs spelen, in tegenstelling tot in België, een belangrijke rol in het nationaal politiek bestel. Zij zijn de regeringsleiders van de verschillende staten die de Verenigde Staten uitmaken. De doorsnee gouverneur heeft een vetorecht over statelijke wetgeving (wat van hem of haar medewetgever maakt), benoemt ministers, ambtenaren en rechters en heeft een belangrijke rol bij het verdelen van overheidsbudgetten. De gouverneur heeft ook het recht om opgelegde straffen te verminderen en is de commander-in-chief van de National Guard.

Ook in tegenstelling tot in België is het gouverneurschap geen uitloopbaantje voor niet-verkozen en ouder wordende politici. Iedere gouverneur wordt rechtstreeks verkozen door het volk van zijn of haar staat, op twee uitzonderingen na voor een periode van vier jaar. Van een ‘democratisch deficit’ is dus geen sprake.

Presidentschap

Het gouverneurschap kan ook dienst doen als springplank naar het presidentschap. Bill Clinton (president van 1993 tot 2001) en George W. Bush (president tussen 2001 en 2009) waren voor hun verblijf in het Witte Huis gouverneur van respectievelijk Arkansas en Texas. Presidenten van beide politieke partijen, de Democratische en de Republikeinse, met een legendarische status waren voorafgaand aan het presidentschap gouverneur. Zo was Franklin Delano Roosevelt (FDR) (president van 1933 tot 1945) gouverneur van New York en was Ronald Reagan (president tussen 1981 en 1989) gouverneur van Californië.

Later dit jaar vinden gouverneursverkiezingen plaats. Verschillende daarvan beloven een spannende strijd te worden waarvan de uitkomst een belangrijke invloed kan hebben op de politieke koers van staten met een bbp groter dan dat van België. Laat ons eens kijken naar de belangrijkste.

Texas

In Texas neemt zittend gouverneur Greg Abbott het op tegen de veelvuldig Democratische kandidaat Robert ‘Beto’ O’Rourke. In Texas, de bakermat van de moderne Republikeinse Partij, worden alle verkozen ambten ingevuld door Republikeinen. In 2018, een weinig succesvol jaar voor Republikeinen op het nationaal niveau, won Abott nog met 55,8% van de stemmen.

Abott’s uitdager is de Democraat Beto O’Rourke. O’Rourke lijkt een loodzware taak voor zich te hebben, niet enkel omwille van het traditioneel Republikeins voordeel in de Lone Star State, maar ook door zijn eigen uitspraken. Tijdens de presidentsverkiezing van 2020 was O’Rourke kandidaat voor de Democratische presidentsnominatie. In die hoedanigheid deed hij uitspraken die niet goed zullen overkomen in de ‘cowboystaat’, zoals de belofte dat hij de wapens van Amerikaanse burgers zou afnemen (‘Hell yes, we’re going to take your AR-15, your AK-47’).

Georgia

In het zuidelijke Georgia speelt zich momenteel een Republikeinse broedertwist af. Zittend gouverneur Brian Kemp neemt het op tegen oud-senator David Perdue. Perdue verloor zijn zetel aan zijn Democratische uitdager vlak nadat Joe Biden de eerste Democraat sinds 1992 werd die de Peach State op presidentieel niveau blauw deed kleuren.

De Republikeinse burgeroorlog werd aangewakkerd door oud-president Donald Trump. The Donald heeft immers een eitje te pellen met de gouverneur. Nadat Biden in 2020 aan het langste eind trok, verweet Trump Kemp dat hij onvoldoende deed om (vermeende) kiesfraude op het spoor te komen. Kemp verdedigde de integriteit van het verkiezingsproces in zijn staat, waarop Trump prompt Perdue aanmoedigde om een gooi te doen naar het gouverneurschap. Dat is niet zonder risico voor Trump, aangezien een verlies van Perdue serieuze vraagtekens zou zetten bij de invloed van de oud-president in de Republikeinse Partij.

Aan Democratische zijde is van een intern conflict geen sprake. Stacey Abrams, activiste en oud-leidster van de Democraten in het parlement van Georgia, kreeg een vrijgeleide naar de partijnominatie. Dat is enigszins opmerkelijk aangezien zij in 2018 nog verslagen werd door de zittende gouverneur. Een nederlaag die zij trouwens nooit toegaf en weet aan ‘onderdrukking van kiezers’ (‘voter suppression’). Of hoe ook Democraten het fraudespelletje weten mee te spelen.

Michigan

In het noordelijke Michigan neemt zittend gouverneur Gretchen Whitmer (Democraat) het hoogstwaarschijnlijk op tegen James Craig, de voormalige commissaris van het politiedepartement van Detroit, de grootste stad van de Great Lake State.

Tijdens de covid-19 pandemie kwam Whitmer meermaals in het nieuws door de strenge maatregelen die zij als gouverneur afkondigde om de verspreiding van het coronavirus in te dijken. Ondernemers in het bijzonder kregen het onder het coronabewind van de gouverneur zwaar te verduren. Dat het beleid tijdens de pandemie een grote rol zal spelen tijdens de campagne, staat dan ook buiten kijf.

Michigan zou een mooie prijs zijn voor de Republikeinse Partij. Tijdens de laatste twee verkiezingen voor de Amerikaanse Senaat was het immers telkens ‘net niet’ voor de Grand Old Party. Whitmer zelf won haar eerste ambtstermijn nog met een marge van zo’n tien procent, maar het Republikeinse hoofdkwartier is ervan overtuigd dat haar reputatie klappen heeft gekregen en de Partij van Lincoln met James Craig een sterke uitdager heeft. Dat het Republikeinse merk kan winnen in Michigan bewees oud-president Trump trouwens al: in 2016 was hij er de Democraat Hillary Clinton te slim af.

Florida

In Florida zal huidig gouverneur Ron DeSantis de strijd aangaan met een nog te verkiezen Democratische uitdager. Die uitdager wordt ofwel Nikki Fried, de (rechtstreeks verkozen) minister van Landbouw van de Sunshine State, ofwel parlementslid Charlie Crist, zelf gouverneur van Florida geweest, zij het als Republikein.

Of Fried en Crist een kans maken tegen de gouverneur is nog maar de vraag. Want hoewel DeSantis in 2018 met slechts een half procentpunt zijn Democratische tegenkandidaat aan de kant wist te zetten, klom zijn ster vervolgens naar ongekende hoogten in het Republikeinse firmament. Hij bespeelt de conservatieve basis als geen ander door de ‘juiste’ standpunten in de cultuurstrijd te koppelen aan wetgevende initiatieven, die door het Republikeinse parlement van Florida goedgekeurd worden.

Florida was onder het presidentschap van Barack Obama een ‘swing state’, maar het meer van Democratisch succes is sindsdien volledig opgedroogd. Florida wordt hoe langer hoe meer een ‘rode’ staat (naar de kleur van de Republikeinse Partij). Weten Fried of Crist DeSantis toch te verslaan, dan lijkt het meteen het einde van zijn (niet zo verhulde) presidentiële ambities. Want iedereen gaat ervan uit dat de gouverneur van Florida grootsere plannen heeft. Wordt vervolgd.

Robert ‘Beto’ O’Rourke

Gouverneurs in de VS: geen onverkozen ambtenaren maar echte ‘power players’