Tot de tijd van de doorbraak van tv-shows hadden de kranten, ja zelfs de radio, aandacht voor het wel en wee van mensen die langs de zijlijn onderdeel uitmaakten van de sokkel waarop geen BV’s maar echte kunstenaars en artistieke organisatoren stonden.

Zo iemand was Suzy Serweytens de Mercx, bij de vrienden bekend als Suzy De Smet, wat haar geboortenaam was. Suzy (voor de heel goede vrienden) overleed onlangs op 79-jarige leeftijd na een slepende ziekte. Dat ‘slepende’ en zelfs het woord ‘ziekte’ hoorde ze niet graag en kwam niet over haar lippen, trouw aan het immer wegmoffelen van haar lijden. Ze was een dame, een edelvrouw om precies te zijn. Ze had een unieke persoonlijkheid, was zelfs in de geborgenheid van haar flat verfijnd gekleed, maar wars van elke pronkzucht. Ze kleedde zich niet om mooi te zijn. Mooi was ze van nature, de kleding diende om haar voorkomen een lichte versterking te geven.

Extreme verwenning

Kortom, Suzy was une Parisienne de Gand. En net als de betere beau monde van de Franse hoofdstad stond ze open voor alle gezindten en ismen. De regenboog was haar stralenkrans. Niemand was oud, iedereen was jong zolang hij of zij levensdrift, een zekere artistieke interesse en een sterk karakter had. Vijf kinderen baarde ze, die op hun beurt zorgden voor dertien kinderen. Suzy koesterde ze, verwende ze tot in het extreme. Ze vormden de basis van haar sociale engagement. Het familieleven kwam voor haar op de eerste plaats, gevolgd door wat van de mens maakt tot wat hem verheft boven een banaal bestaan: een diepe interesse in de vele vormen van kunst en cultuur.

Oranjegezind

Afkomstig uit een traditioneel milieu met romaanse wortels was ze liberaal zonder uitgesproken partijpolitieke voorkeur. Ze behoorde tot een kaste – een zwaar woord gebruikend – die oorspronkelijk Oranjegezind was. Die bevolkingslaag heeft zich pas laat bekeerd tot de Coburgs. Dat is niet verwonderlijk voor wie weet wat het Huis van Oranje voor Gent heeft betekend. Het heeft er onder meer een universiteit en een haven aan te danken. Met de jaren verwaterde de koningsgezindheid en dat hebben de Coburgs aan zichzelf te danken. Hoewel de gefortuneerde Vlamingen en Brabanders een economische macht en kracht hadden, ging de aandacht van de Belgische koningen toch meer naar het Waalse gewest en de Brusselse bourgeoisie met zijn grote liefde voor Frankrijk.

Meer Vlaamse dan Waalse Belg

Suzy De Smet voelde zich meer een Vlaamse dan een Waalse Belg, al bleef de Franse cultuur sterk aanwezig. Bovendien had ze een grote interesse in de Nederlandstalige literatuur en kunst. Voor mensen als Remco Campert, Lucebert, Hugo Claus, Annie M.G. Schmidt, Gerard Reve, Karel Appel, Kamagurka, Gerrit Komrij, Panamarenko, Jan Hoet en al wat tot de stal van de Antwerpse galerie De Zwarte Panter behoorde, had ze een grote waardering. Een (platonische) liefde die zich uitte in de aankoop van wat hoofd en handen van die rakkers voortbracht. Voedstervader van die interesse was haar broer, Robert De Smet, bedenker en gedurende jaren drijvende kracht van het tweejaarlijkse kunstenfestival Europalia.

Europalia

Expositie jonge Britse schilders

Ik herinner mij dat bij Europalia Great Britain in 1973 er een expositie was van jonge Britse schilders, met als titel Van Henry Moore tot Gilbert & George. De meeste schilders waren nog onbekend, zoals iemand die nu tot de grootste schilders van de laatste vijftig jaar behoort: David Hockney. Een detail van zijn beroemde schilderij Mr. and Mrs. Clark and Percy sierde de cover van de catalogus. In de jaren zeventig vond de doorsnee cultuurconsument Hockney een rare schilder, nu maakt hij deel uit van de collectie van Tate Britain, wat een bekroning van een carrière betekent en een eeuwigheidsbestaan garandeert.

Belangrijk aandeel

Zowel Robert De Smet als zijn zus Suzy hebben mijn literaire initiatieven altijd gesteund. Al zijn zij niet de enigen, Rik De Nolf van Roularta/Knack en de gebroeders Anthierens behoren er ook bij. Robert en Suzy hebben een belangrijk aandeel gehad in de totstandkoming van, om een voorbeeld te noemen, de Nacht[en] van de Poëzie. Robert was de grote literaire adviseur en Suzy reed mij naar afspraken, voorstellingen, zorgde voor eten en drank en nam allerlei nevenklusjes, absoluut nodig om een initiatief te laten slagen, op zich.

Op de achtergrond

Suzy De Smet was geen BV. Liever bleef ze op de achtergrond, maar op dat niveau wilde ze alles meemaken wat eruit te halen viel. En gelijk had ze. Het leven is de hemel, voor wie zijn hart en ziel openstelt voor de negen kunsten en hun apostelen. En die hemel met zijn welriekende dreven wilde ze met anderen delen.

Ik zal haar missen…

Merci, Suzy, et mes félicitations pour ta vie et ton travail. Tu reste vivante, jusqu’à ma mort.

Robert De Smet

Van de vergeetput gered

Adieu Suzy