De grote, imposante, Friese man, wandelde mijn leven binnen in het jaar 2000. Ik was net voor Nelly Maes beginnen werken in het Europees Parlement. Roelof, de man die het Europese venster voor Friesland opentrok, zat vol wijsheid. Hij bracht ‘Noordse nuchterheid in de overwegend Zuidelijk geïnspireerde EVA’. Nu is hij ‘nie meer’.

Vaderlijk strijdvaardig

‘Jongeman, vertel me eens, wie ben jij?’, zo sprak hij me voor het eerst aan. Het was verre van intimiderend, eerder vaderlijk bedoeld. Hij zou me jongeman blijven noemen. Hij werd een verre vriend, iemand waarvan je wist wat je eraan had. Roelof bracht altijd rust. Sinds zaterdag 20 februari 2021 rust hij voor eeuwig.

Roelof werd in Snits (Sneek) geboren in mei 1936, als zoon van een melkveehouder in het rurale, gelovige Friesland. Tijdens de oorlogsjaren poogde de bezetter de Friese beweging te charmeren, maar ‘liep dat even anders dan in Vlaanderen’.

Na de oorlog en ‘Kneppelfreed’ (Knuppelvrijdag, 1951) ging hij studeren. Hij werd een actief lid van de Fryske beweging en lid van de Fryske Nasjonale Party (FNP), van bij de oprichting in 1962. De FNP won zijn eerste zetel in 1966 (enkele maanden voor Gwynfor Evans in Wales en één jaar voor Winnie Ewing in Schotland). Hij studeerde af als dierenarts en bleef zo actief in, en verbonden met, de rurale Friese samenleving.

Het ‘Friese Parlement’

Hij richtte de lokale afdeling FNP Opsterlân op en werkte zich in de lokale en regionale politiek in. Van 1988 tot 1999 zetelde hij in de Provinciale Statenvergadering van Friesland (die ik altijd provocatief het Friese Parlement noemde). Hij kon maar lid zijn van één partij, de enige echte politieke vertegenwoordiger van Friesland, de FNP. De andere politici in Friesland, vertegenwoordigers van de traditionele partijen, noemde hij ‘filiaalhouders van de centralistische Haagse politiek’.

Al vroeg had Falkena het belang van Europa ingezien. Dat is één van zijn vele grote verdiensten. Samenwerken in Europa om ‘nooit meer oorlog’ te bereiken. Hij bracht een goede vijftien jaar na het ontstaan van het FNP, de partij in contact met Vlaamse, Bretoense, Occitaanse en andere volksnationalisten uit Europa. Hij kon sappige verhalen vertellen over Mosschenross, Fouéré én de “liedjes van Luyten”.

Hij vertegenwoordigde de FNP bij die eerste contacten en was aanwezig bij de oprichting van de EVA in Straatsburg op 7 Juli 1981. Hij had nauwe contacten met Jaak Vandemeulebroucke. Maar ook met Willy Kuijpers, zeker toen deze een rapport over respect voor taaldiversiteit door het Europees Parlement liet goedkeuren. Willy had nauwe contacten met Friesland en zowel Fries ambassadeur Roelof als Willy ‘betreurden vaak dat er tussen Friesland en Vlaanderen een vervelend stuk Holland lag‘.

Taalemancipatie

‘Taalemansipaasje’ was zijn leven. Een van de grootste verwezenlijkingen van Roelof was de oprichting van het enige Friese beroepstheater, het Tryater (ondertussen het oudste van Nederland). Later zou, mede middels Europese politieke druk, de VVD niet in haar opzet slagen dat Friese taaltheater weg te saneren. Zonder Europa was dat mogelijks wel gelukt.

Falkena was vanaf 1981 ononderbroken lid van het EVA-bureau tot hij in 2005 de fakkel doorgaf aan de nieuwe generatie. Vooraleer zich stilletjes van het politieke toneel te begeven, zetelde hij ook nog in de gemeenteraad van Opsterlân tot 2005. Dan volgde zijn politieke pensioen. Hij volgde de implosie van de Volksunie met verbijstering en op afstand. Hij volgde VRT en Vlaamse kranten.

Hij bemiddelde samen met Jaak, maar het veto van SPIRIT (Geert lambert, Bert Anciaux) werd door de top van de partij aan de EVA opgedrongen en zo importeerde een nationale partij (of liever twee) een interne strijd. Niet voor het eerst, niet voor het laatst. De ‘Vlaamse’ EVA-motor begon toen te sputteren, om na de overstap van de N-VA naar de ECR-fractie (2014) haast stil te vallen.

Roelof was een felle voorstander van het FNP als politieke kracht in Den Haag. Hij zag de FNP als enige legitieme vertegenwoordiger van het Friese volk in Friesland. Maar om in centralistisch Nederland iets ten bate van Friesland te kunnen veranderen, moest je als Fries een voet in huis hebben op ’t Haagse binnenhof: ‘Wy moatte sels immen yn Den Haach ha dy’t foar de Fryske belangen opkomt’.

Onafhankelijke senaatsfractie

Dit werd maar deels bereikt door de gezamenlijke zetel die FNP samen met regionale partijtjes (Onafhankelijke senaatsfractie, OSF) in 1995 behaalden in de minder politieke Eerste Kamer (te vergelijken met de Senaat in België). Hij bleef de partij aanvuren om ook in de meer politieke Tweede Kamer een zetel te veroveren maar dat bleef een ongerealiseerde droom van deze Friese strijder. OSF en FNP werden wel vaste waarden in de Nederlandse ‘reflectiekamer’.

Roelof is zich in de FNP steeds blijven inzetten voor deelname aan Tweede Kamerverkiezingen en zijn nalatenschap zal in die richting blijven werken. Zijn verdere droom lag namelijk ook in een Europese zetel voor het FNP. Ook al is Nederland één Europese kiesomschrijving en is het wiskundig onmogelijk om ooit een Fries naar Straatsburg te sturen, toch bleef hij die (transnationale) droom koesteren.

In het najaar van 2007 bezochten we met Roelof, Sybren en Nelly, Flensburg en Aabenraa in Grenzland. We bezochten er de SSW en de SP, respectievelijk de politieke vertegenwoordigers van de Deense en Friese minderheid in Duitsland en van de Duitse en Friese minderheid in Denemarken.

Voorzitter Flemming Meyer was veel méér Europees gericht, in tegenstelling tot zijn voorganger en vader Otto Meyer. Die was meer een typische Deense euroscepticus en wilde van géén Europese samenwerking weten. Zijn zoon zette de stap wel, mits Friese bemiddeling.

Vrede in Europa

In 2012 eerde een jubilerend FNP Roelof nog als Europese ‘ferbiner en folhâlder’ (verbinder en volhouder) in een speciale Gouden Glimmer editie van de Frijbûtser (het FNP-partijblad) in het bijzijn van Frieda Brepoels.

Roelof was, naast politicus, ook echtgenoot, ‘heit’ van drie kinderen en pake van zeven ‘pakesizzers’. Het afgelopen jaar werd hij, tot zijn grote genoegen, bovendien voor het eerst ‘oerpake’ van een eerste achterkleinkind.

Mijn deelneming aan de familie. Moge mijn warme woorden en grote bewondering voor deze Friese Tresoâr, een lichtpuntje in deze bizarre tijden zijn; opdat Pake Frieslands’ Europese inspiratie een blijvende motor mogen zijn voor de Friezen en de FNP.

De vrede die Europa bracht, dient gekoesterd. We verwerken nog steeds de gevolgen van de oorlog (in Vlaanderen de oorlogen – meervoud), laten we dat nooit vergeten. ‘Nea wer Oarloch’.

Roelof Falkena

Roelof Falkena, strijder voor Friesland, is ‘nie meer’