De liefhebber van Masereel moet tussen maart en juni zeker eens naar de marginale driehoek. Het stedelijk museum van Aarschot organiseert een tentoonstelling die een groot overzicht geeft van het werk van tekenaar en houtsnijder Frans Masereel (1889-1972). Ze confronteren dat werk met twintig jaar werk van een lokale kunstschilder/tekenaar met voorkeur voor zwart en wit

Zonder Woorden

Zondag 5 maart opende de duo-tentoonstelling Masereel/Serneels ‘Zonder Woorden, Sans Mots, Ohne Worte, Without Words, Без слов, 无话可说’ in het stedelijk museum Aarschot. De curator is de gedreven kenner Frank Hendrickx. Dankzij de steun van Roger Vander Linden, vicevoorzitter van de Masereel Stiftung in Saarbrücken, brengt Hendrickx in Aarschot werk van Masereel uit privécollecties in confrontatie met het hedendaagse oeuvre van de Aarschotse kunstenaar Stefan Serneels (1968).

De getoonde werken hebben twee kleuren gemeen: zwart en wit. Het werk van Masereel is uiteraard internationaal bekend, dat van Stefan Serneels veel minder. Serneels toont bijna zijn hele archief van 2001 tot 2022. Waar Masereel zeer sociaal geëngageerde kunst maakte, is het werk van Serneels meer introvert. Adriaan Gonnissen, conservator moderne kunst in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, gaf de introductie bij de vernissage. ‘Het primaat van het beeld in het werk van Masereel en Serneels zorgt voor meeslepende verhalen die geen woorden behoeven. Wit, zwart en grijs zijn present voor de punch lines. Ze tekenen rond het licht’, aldus Gonnissen.

LG

Een werk van Stefan Serneels .

Realiteit en dromen

Gonnissen bejubelde de vloeibare schaduwen van Serneels. ‘Bij houtsnedes is spiegeling belangrijk. Want gedrukt wordt wit wat zwart is en omgekeerd’. De getoonde werken zullen volgens Gonnissen eerder omwille van de verschillen dan de gelijkenissen bijblijven. ‘Messcherpe contrasten bij Masereel staan lijnrecht tegenover het grijs’ van de ‘cocoonende sensatiezoeker Serneels’.

Gonnissen noemde hem een chroniqueur van het onzichtbare dagelijkse bestaan. Die van ‘reële naar dromerige delen van het blikveld’ toont. Dat soms intrigerende wezenloze is inderdaad deel van het werk van Serneels. Het psychologische aspect dringt zich als het ware op. Serneels werk is voor meerdere interpretaties vatbaar en laat zich niet eenvoudig uitleggen. Dat is natuurlijk wat kunst tot kunst maakt. Ieder kan er het zijne in zien.

Contrasten

De tentoonstelling toont een enorme hoeveelheid werk van zowel Masereel als van Serneels. Een Frans Masereel hier voorstellen en wijzen op diens opmerkelijke œuvre zou misschien bespottelijk zijn. De zaalteksten zijn tot de minimum beperkt. Toch is Masereels werk uit alle periodes zeer compleet aanwezig. Zowel het werk van voor als van na de Tweede Wereldoorlog. Boeken, grafiek, potloodtekeningen, houtblokken, linosnedes en vooral een immense hoeveelheid prenten van de hoogste kwaliteit. Alleen al omwille van het thematisch en chronologisch gepresenteerde werk van Masereel is deze tentoonstelling een must voor elke Vlaamse kunstliefhebber.

De confrontatie met het werk van Serneels werkt gewoon. Zoals reeds opgemerkt hebben ze enkel een kleurenpalet gemeen. Dat werk van Serneels is zeer gevarieerd. In de gang met de grote witte muur die de naam ‘Het Kabinet’ draagt, hangen vooral grote olieverfschilderijen. De hele muur over twee bouwlagen hangt bomvol. Langs de route door het museum is divers werk te zien, waaronder enkele echte pareltjes.

Op de ruime tweede verdieping die geheel gewijd is aan het werk van Masereel en Serneels, kan de kunstliefhebber in de gangen en de diverse tentoonstellingsruimtes genieten van werk van beide aan de muren. Telkens Masereel aan de ene muur en Serneels aan de andere er recht tegenover. Midden in de ruimtes staan prachtige vitrinetafels met boeken en ander werk van Masereel. Eén van de pareltjes is een vitrinekast op het einde van de passerelle waarin de schetsboeken van Serneels fraai staan uitgestald. In die vitrine ook een machtig mooi portret van de kunstenaar op een vergeeld papier.

Bewondering

Eén van de leukste werken van Serneels zijn een reeks houtblokken met gesso waarop in potlood is getekend. ‘Na het bouwen van een boekenkast had ik stukken hout over. Ik heb toen aan beide kanten een grondering in gesso gezet en daarop getekend’, aldus Serneels. Een aantal verticale plankjes werden vernist en stelde Serneels ooit in Hasselt tentoon in een oud huis tijdens een tentoonstelling opgezet door Hendrickx. ‘Mijn werk kwam in de badkamer. Ik heb toen een aantal tegels weggehaald en daar mijn houtblokken ingezet alsof het zo bedoeld was’, vertelde Serneels over die bijzondere kunstwerken. Een andere reeks dergelijke fijne werkjes in potlood op hout liggen op het gelijkvloers in vitrinetafels. ‘Op die gesso kan je niks gommen, alles blijf je zien’, legde Serneels zijn procedé uit.

De vernissage bleek een ware overrompeling. De opkomst was enorm en niet enkel de lokale fine fleur, maar zeer veel moderne Vlaamse kunstenaars zakten af naar de opening van de tentoonstelling. De bewondering voor het geleverde werk overheerste en de organisatoren werden terecht overladen met complimenten. Ook de Turnhoutse kunstenaar Walter Daems (1952) die reeds jaren diep in Limburg woont was ook erg onder de indruk. Daems is bekend van installaties en zijn werk is onder andere te zien in het SMAK. De tentoonstelling loopt nog tot 4 juni.

Roger Vander Linden

Zeer geslaagde duo-tentoonstelling rond Frans Masereel en Stefan Serneels in Aarschot