Antisemitisme van links in Duitsland? Bestaat zo iets in het land van waaruit 81 jaar geleden de Holocaust gepland werd? Blijkbaar wel.

Joden zijn in Duitsland de laatste jaren meer en meer het slachtoffer van antisemitische voorvallen die ook op het conto van mensen met migratieachtergrond staan. Het fenomeen vindt nauwelijks weerklank in de media en is zo goed als geen thema in politieke debatten.

Extreemrechts geïnspireerde aanslagen zoals op een synagoge in Halle (Sachsen-Anhalt) in de herfst van 2019, waarbij meerdere mensen vermoord of gewond werden, overschaduwden de vele pesterijen waaronder Duitse joden al jaar en dag gebukt gaan. Het extreemrechtse geweld leek de stelling te bevestigen dat antisemitisme alleen uit die hoek komt.

Bij de jaarlijkse herdenking op 9 november van de ‘Reichskristallnacht’, het pogrom van de nationaalsocialisten uit 1938 tegen de joodse burgers’, werd eens te meer gewaarschuwd voor het antisemitisme van rechts.

Demonstraties

Maar de massale pro-Palestijnse demonstraties tegen het Israëlische leger toonden de voorbije weken aan dat er in westerse landen ook een antisemitisme van links bestaat. Volgens de linkerzijde is kritiek op Israël geen antisemitisme. Zoals werd opgemerkt in Der Tagesspiegel biedt kritiek op Israël linkse activisten de kans ‘om antisemitische instellingen een vermeend politiek legitieme vorm te verlenen’. In de marge van die demonstraties werden vaak ook Joodse mensen geviseerd, belaagd of verachtelijk gemaakt.

Tijdens en in de marge van voornoemde demonstraties werden vaak ook Joodse mensen geviseerd, belaagd of verachtelijk gemaakt

En dat dus in een land dat de herinnering aan de misdaden van het naziregime levendig houdt. Waar Angela Merkel in 2008 in de Knesset zei: ‘Die Sicherheit Israels ist deutsche Staatsräson’. (‘De veiligheid van Israël is Duits staatsraison.’) Haar opvolger Olaf Scholz (SPD) bekrachtigde dat bij een recent bezoek aan Israël.

Bestaansrecht

Dat linkse demonstranten onlangs in Berlijn voor het ministerie van Buitenlandse Zaken de leuze scandeerden ‘Free Palestine from German guilt’, kan begrepen worden als een oproep aan het officiële Duitsland om die historische verantwoordelijkheid van zich af te schudden. Door het bestaansrecht van Israël te ontkennen gaan deze activisten een stuk verder dan kritiek op het Israëlisch beleid. Eigenlijk ontzeggen ze de Joden het door de Bondsrepubliek gegarandeerde recht op een veilige thuis.

Antikapitalisme

Wie antisemitisme zegt, denkt onvermijdelijk aan de Jodenvervolging in het Derde Rijk en aan aanslagen en grafschendingen door neonazi’s. De geschiedenis leert dat links in Duitsland zich al eerder aan antisemitisme bezondigd heeft, ook al heeft dat niet tot massale moord en doodslag geleid.

Berucht zijn de woorden van Ruth Fischer, een kopstuk van de Kommunistische Partei Deutschlands (KPD), uit 1923: ‘Tretet die Judenkapitalisten nieder, hängt sie an die Laterne, zertrampelt sie.’ (‘Trap de Joodse kapitalisten naar beneden, hang ze op aan de lantaarnpaal, vertrap ze’). Die uitspraak verraadt veel over het waarom van het linkse antisemitisme: antikapitalisme en anti-imperialisme.

Omdat Joden in Europa doorheen de geschiedenis uit het productieproces uitgesloten werden, weken ze uit naar de financiële sector. Daarom werden ze voor communisten ‘Unterdrücker der Arbeiterklasse’. Daarom zagen vele linkse Duitsers Israël als een uitvloeisel van het imperialisme, een staat die een ‘koloniale expansiepolitiek’ voerde. Ze vernauwden vervolgens het conflict tussen Israël en de Arabische wereld tot een strijd van ‘de militair oppermachtige Israëli’s tegen de onderdrukte Palestijnen’. Ook in de DDR behoorde antizionisme tot de staatsdoctrine.

Moorden

Die antikapitalistische houding vertaalde zich ook in acties tegen de Joden zelf. Ulrike Meinhof, medeoprichtster van de linkse terreurorganisatie Rote Armee Fraktion, prees de moordaanslag op Israëlische atleten tijdens de Olympische Spelen van 1972 in München. Die waren ‘antiimperialistisch, antifaschistisch und internationalistisch’. De linkse actiegroep Tupamaros-West-Berlin plaatste op 9 november (!) 1969 een bom in het Joodse gemeenschapshuis. Die ging gelukkig niet af; anders hadden tientallen Duitse joden de dood gevonden. Dieter Kunzelmann, de verantwoordelijke voor de aanslag, zetelde later ongestoord voor de Grünen in het deelstaatparlement van Berlijn.

Eind juni 1976 kaapten Palestijnse en Duitse terroristen een passagiersvliegtuig van Air France op de luchthaven van Entebbe. Onder de kapers bevond zich ook Wilfried Böse van de ‘Revolutionäre Zellen’. Böse scheidde tijdens de kaping Joodse van niet-Joodse passagiers. Toen een van die Joden hem zijn tatoeage als voormalig gevangene in een naziconcentratiekamp toonde, antwoordde Böse koudweg dat hij guerrillastrijder was geworden omdat het West-Duitse systeem doordesemd was van oud-nazi’s en dat hij nu de onderdrukte Palestijnen hielp.

Het is een redenering die vandaag weerklinkt in uitspraken van het trotskistische netwerk Marx21 binnen Die Linke, de linkse oppositiepartij in de Bondsdag. De Hamas-moorden van 7 oktober, wordt daar gezegd, waren een ‘tegenactie’, te kaderen binnen het Palestijnse ‘recht op verzet’.

Bankroet

Uiteraard wil de Duitse linkerzijde van die beschuldiging niet weten. In Duitsland is antisemitisme immers een taboe. Vele linksen zwijgen als het over Jodenhaat gaat.

De seculiere Jood Igor Levit is een bekend pianist. Hij zag in Berlijn de demonstraties waar Jodenhaat hoogtij vierde. In Der Tagesspiegel (25 november 2023) verwerpt hij de ‘ja, maar’-houding tegenover de Hamas-moorden van een ‘compleet gestoord, moreel bankroet deel van de progressieve linksen’. Op 28 november organiseert hij een solidariteitsconcert ‘Gegen das Schweigen. Gegen Antisemitismus’.

Ruth Fischer

Jodenhaat woekert in links Duitsland