‘De docuserie Ik woke van jou toont glashelder aan dat een deel van de mensheid compleet gek is geworden’, schrijft journaliste Angela De Jong in het Nederlandse Algemeen Dagblad. In de nieuwe vierdelige PowNed-serie gaat documentairemaakster Sahar Meradji op onderzoek naar de stand van de cultuuroorlog in Nederland. Ze volgt op onderkoelde manier het doen en laten van een harde kern woke-activisten en laat ook enkele tegenstemmen aan het woord.

Omverwerping van het kapitalistisch systeem

Sahar Meradji heeft zich als vrouw van Iraanse afkomst nooit achtergesteld gevoeld. ‘Het is pas sinds de opkomst van woke dat ik er continu aan herinnerd word dat ik tot een minderheid behoor. Er is plots een ‘wij’ en een ‘jullie’, iets wat ik zelf nooit heb ervaren. Door woke-activisten van dichtbij te volgen probeer ik te begrijpen waar dit gevoel vandaan komt.’

Het resultaat is een nuchter en ontluisterend beeld van een ontspoorde, radicale ideologie en een tragische generatie die vooral worstelt met zichzelf.

‘Wij zijn het gezicht van de nieuwe revolutie die dit systeem kapot gaan maken’, wordt er geschreeuwd. ‘Een einde aan de rijken, vermoord ze allemaal’, klinkt het iets verder. De antiwesterse, antikapitalistische harde kern van woke-activisten laat er geen twijfel over bestaan wat hun doel is. Deze jongeren streven niet naar geleidelijke verbeteringen of ‘een beetje meer empathie’. Deze radicale activisten wil niks minder dan de omverwerping van het kapitalistisch systeem. De westerse liberale democratie wordt als onderdrukkend, racistisch en vernederend weggezet (‘Nederland, vernederland’, klinkt het op demonstraties). Waar het dan wél beter is, daar hebben we het raden naar.

Fanatiek en dogmatisch

De documentaire volgt Amber (23), lid van de actiegroep Extinction Rebellion, die nog thuis woont en haar activisme meeneemt in het gezin. Het lijkt alsof ze ten prooi is gevallen aan een sekte. Ze is fanatiek, dogmatisch en het contact met de andere gezinsleden wordt onmogelijk. Het activisme van Amber begon met veganisme, gevolgd door modieuze onzekerheid over haar gender. Daar kwam de klimaatcrisis en fanatiek antikapitalisme bovenop.

We zijn getuige van liefdevolle inspanningen van de andere gezinsleden om de dialoog met Amber gaande te houden, maar haar houding is ‘o wee als je er anders over denkt’. We zien een gezin in crisis. ‘We kunnen beter onszelf opheffen want alles wat de mensheid doet berokkent schade aan het klimaat’, zucht de vader. Woke-activisten willen de wereld redden maar hun acties leiden enkel tot verdere atomisering, polarisering en fragmentering van de maatschappij en ultiem tot het uiteenvallen van het gezin. Amber weigert nog mee te gaan op de traditionele jaarlijkse gezinsvakantie, ‘want als wij op reis gaan heeft een heel dorp geen eten’. Dat soort simplismen.

We maken kennis met Kick Out Zwarte Piet en zien een enorm toegenomen polarisatie. Ook deze activisten hebben geen enkele interesse in debat maar zijn overtuigd van hun eigen gelijk. Net als de 22-jarige Bluma die de wereld racistisch en seksistisch vindt en zeker vijf keer per week ergens gaat demonstreren. Het activisme van Bluma was dermate onleefbaar dat ze niet meer thuis kon blijven wonen. Nu hokt ze in een kraakpand. ‘Er is niks dat ik inherent waardevol vind’, laat Bluma zich ontvallen.

Rode draad

Dat lijkt de tragische rode draad doorheen het leven van alle activisten: ze halen hun eigenwaarde enkel nog uit hun activisme. Dat geldt ook voor Jeanette (38), een gehandicapte moslima van kleur die strijdt tegen ‘de witte onderdrukker’. En het geldt voor de slaapkamer-inquisiteur die elke dag Twitter afschuimt op zoek naar mensen die de verkeerde opinies aanhangen of de verkeerde woorden gebruiken.

Onze westerse liberale samenleving valt uiteen. Religie, de natie en het gezin waren eeuwenlang de belangrijkste fundamenten van onze westerse beschaving. Deze essentiële structuren die onze maatschappij vorm gaven, zijn sedert de jaren ’70 op hun retour. Religie werd vervangen door rede en wetenschap.

‘God is dood’, zei Nietzsche, die toen al aanvoelde dat we op een ravijn zouden afstevenen. Door de gruwelen van de holocaust was ook de natie verdacht. Ze werd aan banden gelegd en vervangen door een toenemend aantal supranationale entiteiten. Trots werd vervangen door schaamte. We zijn onze waarden kwijt of we durven er niet voor opkomen.

Steeds meer mensen nemen hun toevlucht tot identiteitspolitiek en woke-activisme omdat ze op zoek gaan naar een identiteit: omdat ze tot een gemeenschap willen behoren. Niet omdat deze woke-ideeën zo sterk zijn, maar omdat we nergens meer in lijken te geloven. Consumptiedrang is geen levensdoel. De woke-religie, de klimaatreligie, de genderideologie et cetera, geven deze mensen niet alleen een identiteit en een doel, maar ze versnellen de neergang van onze maatschappij.

Multinationals

We zijn het postmoderne tijdperk binnengetreden. Na de Tweede Wereldoorlog was er een explosie van welvaart en een tijdperk waar de middenklasse groeide. Sedert de jaren ’70 stokte die essentiële opwaartse mobiliteit. Door globalisering, migratie, toenemende complexiteit en regelgeving is de middenklasse al decennia lang op haar retour. We zien een toenemende concentratie van macht en welvaart bij tech-oligarchen en multinationals. We lijken af te stevenen op een neo-feodaal systeem met een extreme concentratie van welvaart bij enkelen, afwezige opwaartse mobiliteit die het geloof in het systeem ondergraaft, demografische stagnatie en toenemend dogmatisme.

Zo kunnen we het toenemend radicalisme bij jongeren verklaren: je kan van hen geen grote liefde voor het kapitalisme verwachten als ze weten dat ze nooit een huis zullen bezitten. Als je geen huis kan bezitten ga je waarschijnlijk ook geen kinderen willen, of trouwen. Als mensen geen bezit meer kunnen opbouwen, verliezen ze controle over hun leven. Dan hebben ze enkel nog de staat.

Er is een onverkozen, hoogopgeleide professioneel-administratieve klasse in onze instellingen die daar wel bij vaart en die deze woke-ideologie aanstuurt. Na een lange mars door de instellingen domineren ze vandaag de media, het onderwijs, de culturele sector, de wetgeving en de openbare sector. Ze bouwen discreet verder aan hun macht. De laptopklasse komt niet aan het woord in deze documentaire. Toch is Ik woke van jou een belangrijke momentopname van de huidige stand van onze maatschappij.

Sahar Meradji

Docuserie ‘Ik woke van jou’: is een deel van de mensheid compleet gek geworden?