Een paar jaar geleden ontmoette ik de Zuid-Koreaanse Sangeun Shin op een bangka – een traditionele Filipijnse vissersboot – om samen te gaan duiken tussen walvishaaien in de baai van Oslob.

Toen het virus Zuid-Korea infecteerde stuurde ik haar op 21 februari een berichtje via Messenger. Ik maakte mij niet alleen zorgen om haar maar ook om een paar collega’s die een zakenreis gepland hadden naar haar land.

20 februari

Of zij mij even kon laten weten wat de impact was van het virus op de Republiek Korea, een democratie met 51 miljoen inwoners?

Een resem verontrustende berichtjes trilde mondjesmaat via Facebook binnen:

‘Het virus leek onder controle maar gisteren [20 februari] was een schok. Het aantal van 100 bevestigde gevallen steeg tot méér dan 200 in totaal. In het dagelijkse leven zie je de meeste mensen wandelen met een mondmasker op maar dat is normaal. Het bedrijfsleven gaat verder zoals gewoonlijk maar iedereen is bezorgd dat het veel erger zal worden als het coronavirus zich verder verspreidt.’

‘Maar vandaag dus méér dan 200 gevallen … dat veroorzaakt paniek bij iedereen binnen … maar naar buiten toe moeten we ons dagelijkse leven leiden met onze maskers op. Dus …’

Op mijn vraag of het een ernstig risico was om Zuid-Korea te bezoeken schreef ze stoïcijns in flarden terug: ‘Wie zal het zeggen? Op dit moment weet niemand waarom zoveel mensen het virus krijgen. Sommigen zeggen dat het iets Aziatisch is.’

We hebben al twee doden

‘Sorry, ik kan je niet antwoorden, want het is niet duidelijk. Sommige mensen die het hospitaal hebben verlaten hervallen zelfs na twee weken quarantaine. Sommigen zeggen dat het een strenge griep, is maar we hebben al twee doden. Sommigen zeggen dat in de Verenigde Staten er een groter aantal sterft aan de griep dus … het is aan je collega’s zelf om te beslissen of ze komen.’

De markt is nog open in Seoul, Corona of niet.

De markt is nog open in Seoul, Corona of niet.

Dat was gelukkig niet nodig. Na het weekend annuleerden de Zuid-Koreaanse zakenrelaties zelf hun afspraken met de melding ‘dat niemand nog Zuid-Korea binnen mocht’ en Belgische ondernemingen – zoals het bedrijf waar ik voor werkte – schroefden proactief en vrijwillig hun eigen zakenreizen terug.

Op 2 april pikte ik de draad terug op en interviewde ik Sangeun met permissie via Messenger. Ze is 43, single en werkt als ambtenaar op het Ministerie van Onderwijs.

De sleutels tot succes: testen en mondmaskers

De internationale grafiek met curves toont aan dat Zuid-Korea het coronavirus heel goed indijkt. Hoe komt dat?

‘Er zijn hier nochtans best wat mensen die de overheid bekritiseren omdat ze de Chinezen niet reeds bij het begin van de uitbraak geblokkeerd hebben. Volgens anderen zijn er twee belangrijke redenen waarom we de coronacrisis zo snel onder controle kregen. Ten eerste zijn we het al gewoon om mondmaskers (pm 2.5) te dragen door de luchtvervuiling hier. Elk huishouden had al maskers en een luchtreiniger in huis.

Ik draag vaak soms dagenlang een masker omwille van de slechte luchtkwaliteit. Ten tweede is het goedkoop om je hier te laten testen op besmetting. Als je positief test dan is de test gratis. In het andere geval kost de test maar 100 US dollars (120.000 won). Dat is niet zo’n groot probleem. Mensen zijn dus niet bang dat zo’n test hen op hoge kosten zal jagen.’

Kan iedereen zomaar om een test vragen of is het wettelijk verplicht?

‘Ja, je kan gewoon een test vragen maar je moet dan wel eerst een telefoontje plegen. Zij vertellen je dan wat je moet doen. Het is evenwel geen verplichting. Ikzelf heb hier een testplaats op 100 meter van mijn voordeur, op vijf minuutjes wandelafstand!’

Economie en onderwijs

Wanneer wisten jullie dat er een virus was en dat het ernstig was? Hoe heeft de overheid dat gecommuniceerd?

‘Sommigen prijzen de overheid omdat ze zo duidelijk was over het virus en omdat ook besmette personen die geen symptomen vertonen worden meegeteld. Omdat China en Korea economisch en geografisch zo nauw verbonden zijn waren we onmiddellijk gealarmeerd toen het virus uitbrak in Wuhan. We hebben daar veel Koreaanse fabrieken, vandaar. Anderen daarentegen bekritiseren nog steeds de overheid voor het niet sluiten van de grens met China.’

Hoe gaat het met de economie? Werden grenzen, bedrijven en scholen gesloten? Zijn jullie nog steeds in lockdown?

‘De overheid heeft helemaal geen lockdown afgekondigd maar benadrukt wel social distancing. De overheid heeft ook geen grenzen of bedrijven gesloten. Sommige bedrijven lieten geheel vrijwillig hun werknemers gedurende twee weken van thuis werken. Vandaag [6 april] doen we niet meer aan thuiswerk, maar de kinderen zijn wel nog steeds vrij van school [smiley]. Hopelijk gaat alles snel opnieuw zijn normale gangetje.’

Wat betekent deze crisis voor jouw job?

‘Ik werk bij de overheid voor het ministerie van onderwijs. Aangezien de scholen werden gesloten werden veel opleidingen geannuleerd of uitgesteld. Ik ga zoals gewoonlijk elke dag naar het werk en ik help de scholen klaarstomen voor online scholing die over een week van start gaat.’

In een gezond lichaam …

Hoe gaat het met de ziekenhuizen? Zijn er genoeg medisch materiaal, dokters, verpleegkundigen?

‘Dit is iets waar ik geen zicht op heb. Afgaand op de journaals verneem ik dat sommige overheidsfaciliteiten werden aangepast om bevestigde gevallen met milde symptomen voor twee weken te isoleren. Ik heb nergens gehoord dat er in ziekenhuizen een tekort aan luchtreinigers zou zijn zoals in de Verenigde Staten. We hadden wel een tekort aan maskers, maar zoals ik al eerder zei draagt iedereen vanaf het begin al maskers wegens de slechte luchtkwaliteit.’

En wat moeten jullie doen bij milde symptomen?

‘Milde symptomen zoals hoesten en koorts lager dan 37,8 °C? Naar verluidt moeten we dan thuisblijven en gedurende een aantal dagen observeren hoe het verloopt. Maar ik ken niet zoveel van het protocol hier. Alleen door naar het nieuws te kijken en artikels te lezen op het internet verneem ik wat de overheidsmaatregelen zijn.

Vorige nacht zag ik een luchthavenlimousine vlakbij mij thuis. Mensen die vanuit Europa of van elders Korea binnenvliegen worden weggebracht. Ze testen die dan eerst hier op die testplaats vlakbij mij thuis. Als ze geen symptomen vertonen mogen ze naar huis en in het andere geval worden ze weggebracht naar een daartoe voorziene faciliteit. Wie naar huis mag moet zich daar wel verplicht twee weken zelf isoleren met een location-ID-App en de lokale overheid bespioneert hen dan [smiley].’

Luchthavenlimousine in Seoul. Ingepakt en wel.

… huist een gezonde geest

Hoe gaat het met de burgers emotioneel en psychologisch? Hoe gaat het met jou en je familie? Heb je genoeg sociaal contact?

‘Aangezien we niet in lockdown zitten hebben mensen hun gewone leventje gewoon verder gezet. Het openbaar vervoer rijdt zoals anders zodat we ons vrij kunnen bewegen en anderen kunnen ontmoeten als we willen. Maar door het virus zijn er velen die dit toch niet doen of die hun plannen hebben aangepast. Niettemin kunnen we gewoon reizen als we willen.

Mijn leven is niet zoveel veranderd, zowel qua werk als privé, ik neem de bus en de metro … met mondmasker. Ik zie mensen zitten op restaurant en in koffieshops en zo en ik spreek af met mijn ouders, zoals gewoonlijk.’

Perspectief en conclusies

Wanneer verwacht jullie overheid dat deze crisis voorbij zal zijn en dat jullie land opnieuw naar de normaliteit terugkeert? Of is het te vroeg voor conclusies?

‘Het normale dagelijkse leven lukt maar dan mét mondmaskers en handgels en écht óveral zoals aan de ingang van gebouwen, shops, etc… Zelfs als ik in het appartementsgebouw waar ik woon de lift neem om naar buiten te gaan dan draag ik al een masker. Als ik dat niet doe zal mijn buurman niet in dezelfde lift willen stappen. Dat zegt genoeg over hoe ernstig wij mondmaskers nemen.

Iedereen is het erover eens dat het nog te vroeg is voor conclusies, het aantal patiënten blijft 100 per dag en gisteren [5 april] waren het er rond de vijftig, maar de overheid stelt dat de situatie op elk moment dramatisch kan veranderen.

Eén groot verschil, denk ik, is dat de Koreaanse samenleving een verticale maatschappij is. De focus ligt niet op elk individu maar op de hele maatschappij en dus luistert het volk heel goed naar de “macht” (zowel goed als slecht). Als de overheid ons beveelt om maskers te dragen, dan doen we dat. Als de overheid ons verbiedt om iets te doen, dan laten we dat.

Oh, en tenslotte nog dit: de overheid werkt met tekstberichten en heeft ook een website waar je kan nagaan waar virusdragers gepasseerd zijn toen ze nog niet positief testten zodat je die plaatsen kan vermijden. Je kan op die site iemands whereabouts verifiëren zoals waar die persoon was (restaurant, winkel etc.) en wanneer precies (datum en uur). Ik vermoed dat andere landen huiverachtig staan tegenover dit soort maatregel omwille van de individuele privacy maar hier mag dat.

Ik wens jullie heel veel geluk!’

Sangeun Shin

Sangeun Shin: ‘De focus ligt hier niet op elk individu maar op de hele maatschappij.’