Medista, het bedrijf dat covid-vaccins verdeelt in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, beschuldigt Frank Vandenbroucke in een brief van 4 oktober van desinformatie en malversaties. De zwaarste beschuldiging? De FOD Volksgezondheid wou vervallen vaccins alsnog laten prikken bij de bevolking. Als die beschuldigingen kloppen, is de positie van Vandenbroucke dan nog wel houdbaar?

De brief is de zoveelste escalatie in het conflict tussen Vandenbroucke en Medista. De inhoud is vernietigend voor zowel de minister als zijn administratie.

Sarah Taybi, CEO van Medista, stelt dat Medista, ondanks het uitblijven van betalingen en lopende disputen, al haar verplichtingen blijft nakomen. Ze legt de nadruk op het feit dat Medista de Belgische overheid maandenlang heeft voorgefinancierd, wat volgens haar wijst op een verregaand maatschappelijk en sociaal argument. Het valt Taybi op dat Vandenbroucke al die feiten verzwijgt in zijn communicatie naar parlement, pers en publiek. Het achterhouden van feitelijke waarheden die een ander licht op de zaak werpen, is op zijn minst opmerkelijk.

Liegende leidend ambtenaar

Dan volgt een zware beschuldiging aan het adres van J., de strategisch raadgever crisismanagement bij de FOD Volksgezondheid: ‘J. benadrukt (onlangs nog op 20 september jl.) dat de deelstaten geen enkele garantie meer hebben m.b.t. de opslag en tijdige verdeling van vaccins. Sterker nog, zij laat verstaan dat Medista haar retentierecht inroept,’ schrijft Taybi van Medista.

‘J. weet zéér goed dat dit niet strookt met de waarheid. Hoewel Medista de beschikking aanvecht, respecteert het bedrijf de uitspraak van de Voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg (die dwangsommen oplegt indien Medista haar activiteiten zou opschorten, nvdr.) en zet het de verdeling van de vaccins onverwijld verder.’

‘Het ziet er dus naar uit dat uw administratie een situatie tracht te creëren die het mogelijk moet maken om dwangsommen te eisen. Dat kunnen wij uiteraard niet toestaan. Medista zag zich dan ook genoodzaakt een ingebrekestelling te sturen naar J., waarin nadrukkelijk werd gevraagd het schade-berokkenend handelen stop te zetten.’

Enorme leveringen

De uitspraken van J. hebben er volgens Taybi voor gezorgd dat één deelstaat enorme bestellingen deed, waardoor de leveringen aan de andere deelstaten in het gedrang kwamen. Daardoor zouden nu verschillende vaccinatiecentra met een stock zitten waar ze geen blijf mee weten. Medista moet die nu terughalen of overbrengen naar andere centra, wat extra kosten met zich meebrengt voor de belastingbetaler. Te vermijden kosten, indien de leidinggevenden van de FOD – in casu J. – zich correct zouden gedragen. Het handelen van de FOD en haar leidinggevenden valt onder de verantwoordelijkheid van de minister.

Vervallen inhoud vriezers

Taybi klaagt dat de FOD weigert toestemming te geven om producten die niet meer verdeeld mogen worden – wegens vervallen – uit de vriezers te halen voor vernietiging. De FOD lijkt te prefereren dat vervallen stocks energie blijven vreten.

Waarom wordt even verder duidelijk. ‘Intussen beschermt Medista u tegen de fouten van uw administratie, zo ook recent nog. Wij verwijzen naar een mail van de raadsman van Medista van 8 augustus jl. aan de FOD (covidvaccins@health.fgov.be). U kan die bewuste mail opvragen bij uw diensten.’

‘Een eenvoudige controle zal duidelijk maken dat er sprake is van diverse onrechtmatige instructies vanwege de FOD aan Medista op korte tijd, waaronder zelfs het uitleveren van vervallen vaccins aan vaccinatiecentra.’

‘Met andere woorden: mocht Medista hiertegen niet opgetreden hebben en de gevraagde (illegale) handelingen hebben geweigerd, zouden uw diensten de Volksgezondheid regelrecht in gevaar hebben gebracht.’

Prima facie

Na deze stevige beschuldigingen gaat Taybi dieper in op de inhoud van het lopende dispuut. Ze neemt aanstoot aan het feit dat Vandenbroucke laat uitschijnen dat hij de procedure voor de Raad van State (RvS) voor de schorsing van de nieuwe aanbesteding voor het beheer van de vaccins ten gronde heeft gewonnen. Nochtans gaat het duidelijk over een arrest ‘prima facie’, dus op het eerste zicht. Vandenbroucke is daarvan op de hoogte maar wekt bewust een verkeerde indruk waarbij hij zelfs meent te moeten uitleggen waarom Medista niet verder is gegaan met de procedure: omdat de argumentatie onweerlegbaar was.

Niets is volgens Taybi minder waar. Medista tekende geen beroep aan omdat de doorlooptijd bij de Raad van State – twee jaar – veel te lang is en omdat een vernietiging bij de RvS niet kan leiden tot een herstel in natura (in deze het behouden van de oorspronkelijke gunning tot 2025 ten voordele van Medista, nvdr) maar enkel tot een schadevergoeding.

Ondertussen zijn er volgens Taybi wel nieuwe elementen opgedoken die een oordeel prima facie kunnen doen keren. Taybi doelt op een rapport van de inspectie van financiën over een nakende budgetoverschrijding dat aan de basis zou liggen van het uitschrijven van een nieuwe overheidsopdracht en het eenzijdig verbreken van het contract met Medista. Daarvan moest Vandenbroucke ondertussen toegeven dat het niet bestaat. Over het bestaan van dat rapport heeft Vandenbroucke in het parlement gelogen.

Nieuwe leverancier kan het niet aan

De nieuwe leverancier, de multinational Movianto, blijkt ondertussen nog steeds niet in staat zijn opdracht uit te voeren. Medista blijft voorlopig de leveringen van vaccins verzekeren. Volgens Taybi blijkt dat de prijzen die Movianto opgaf niet toereikend zijn om een gelijkaardige dienstverlening te garanderen. Daaruit leren we dan weer dat de nieuwe overheidsopdracht leidde tot prijsspeculatie. Ondertussen zou de FOD al bijkomende budgetten voorzien, wat er volgens Medista op wijst dat het nieuwe contract met Movianto zeker niet goedkoper zal uitvallen als het verbroken contract met Medista.

Ondertussen moet Medista op gerechtelijk bevel blijven verder werken, ondanks het uitblijven van betaling. De nieuwe leverancier is namelijk nog niet klaar om de boel over te nemen. Volgens Vandenbroucke is dat het gevolg van de procedure voor de RvS. Volgens Taybi is dat klinkklare onzin. Zij vraagt zich af waarom de overheid niet opteert voor een leverancier die zonder meer in staat is de opdracht uit te voeren.

Als kers op de taart blijkt de FOD nu te verwachten dat Medista een transitieplan voorlegt. Taybi stelt dat dat de taak van de FOD of de nieuwe leverancier is en lijkt niet geneigd om op die eis in te gaan, zeker niet na al de heisa rond de onbetaalde facturen en het verbroken contract.

Nog meer leugens

Over dat verbroken contract verkondigt Vandenbroucke wederom leugens in het parlement en in de media. Taybi in de brief: ‘Vooreerst kloppen uw cijfers niet. Wanneer wij de bedragen die u in commissie vernoemt cumuleren, dan zou de overheid sinds 2020 tot op heden meer dan 40 miljoen EUR aan Medista hebben betaald. In realiteit is er 26 miljoen euro effectief betaald. Zelfs als we voorwaardelijke betalingen incalculeren is er nog een verschil van 10 miljoen met de cijfers die u communiceert.’

Intellectueel eigendom

Naar het einde van de brief toe blijkt dat Medista in de hele zaak nog niet is uitgespeeld. In Poker heet dat een ‘kicker‘. Leest u even mee. ‘Verder verwijzen wij naar ons schrijven van 6 mei 2022, waarin wij benadrukken dat Medista, conform de contractuele afspraken, als enige rechthebbende is op alle knowhow, methodes, uitvindingen, creaties, documenten die Medista heeft aangewend of ontwikkeld in het kader van de bestaande overeenkomsten met de Belgische Staat.’

‘Daaronder valt onder meer (maar niet uitsluitend) het bestaande IT-platform en de software van Medista. Het spreekt voor zich dat deze IT-systemen en de diverse Medista- applicaties exclusief toebehoren aan Medista, die als enige auteursrechthebbende is.’

‘Wij hebben u daarvan uitdrukkelijk en tijdig geïnformeerd. U liet ons per kerende expliciet weten dat u niet zou ingaan op de inhoud van ons schrijven, waarin wij onze intellectuele eigendom zeer duidelijk omschreven en vrijwaarden.’

Uit het vervolg blijkt duidelijk dat Medista niet van plan is die know how en systemen zomaar te delen. We citeren: ‘Mocht de FOD en/of de deelstaten de functionaliteiten wensen die de Medista IT-systemen aanbieden, dan had uw administratie dit correct moeten omschrijven in het bestek van de overheidsopdracht, dan wel de opdracht gunnen aan Medista, zonder meer.’

Koppigheid

Het lijkt alsof Vandenbroucke het slachtoffer is van zijn legendarische koppigheid. Meer bepaald een onvermogen om te luisteren en een gebrek aan intellectuele flexibiliteit. Volgende passage uit de brief klinkt als een wanhoopskreet en geeft een duidelijk beeld van hoe de minister in het leven en zijn functie staat.

‘U vertrouwt blijkbaar op uw administratie als enige bron van informatie, terwijl het net die administratie is die betrokken partij is in dit alles. Slechts één enkele keer kregen wij – na veel aandringen – een onderhoud met uw kabinetschef, bij aanvang van het dispuut, maar dat is het dan ook. U heeft ons nooit de kans gegeven u te woord te staan, ondanks de vele brieven met duidelijke indicaties van onregelmatigheden, die wij aan u persoonlijk hebben gericht.’

‘Waarom niet? Waarom baseert u zich op een eenzijdig verhaal van één van de betrokken partijen zonder naar de andere partij te luisteren? Dergelijke manier van werken lijkt ons op z’n zachtst gezegd opmerkelijk, tenzij er andere belangen spelen waar wij geen weet van hebben uiteraard. In elk geval kunnen wij maar moeilijk begrijpen dat u slechts één kant van het verhaal wil horen.’

Oproep tot doorlichting FOD Volksgezondheid

De brief eindigt met een dringende oproep om de gang van zaken bij de FOD Volksgezondheid te laten onderzoeken door een onafhankelijke instantie.

Minister Vandenbroucke liet bij monde van zijn woordvoerder volgende verklaring noteren: ‘De minister heeft in de vorige commissie al heel duidelijk zijn hele standpunt over Medista en de FOD gegeven. Dat is met deze brief niet veranderd.’

*De naam is geanonimiseerd op vraag van de advocaat van de betrokken persoon. (01/03/2024)

Sarah Taybi

Volksgezondheid gaf bevel om vervallen vaccins toch te gebruiken