De 28-jarige Marina Zagorodneva uit Sint-Petersburg werd opgepakt vanwege een eenmansprotest. De activiste stond voor het metrostation ‘Petrogradskaja’ en hield een bord omhoog met daarop de tekst ‘Vrijheid voor alle politieke gevangenen’. Eerder werd ze al eens gearresteerd, omdat ze samen met een vriend een wandeling maakte met blauwe en gele ballons in de hand.

Rechtszaak

Op 13 juni was er weer een zitting in de rechtszaak tegen de door de Russen opgepakte artiest Sasha Skochilenko. Kun je vertellen over het verloop van de zitting?

‘Ik ken Sasha niet persoonlijk, maar heb me na haar arrestatie aangesloten bij de groep die haar ondersteunt. De zitting ging weer nergens over. Er werd haar bijvoorbeeld gevraagd of ze geloofde dat het Russische ministerie van Defensie waarheidsgetrouwe informatie verspreidt. Een retorische vraag. Natuurlijk antwoordde ze dat ze dat niet deed. Uiteindelijk is Sasha’s voorarrest nog eens verlengd tot 10 juli.’

Waarvan wordt ze beschuldigd?

‘Ze had in een supermarkt in Sint-Petersburg op verschillende levensmiddelen etiketten overgeplakt, met een zelfgemaakte sticker met korte zinnen over de bombardementen op Marioepol, over het aantal gesneuvelde Russische soldaten en over de leugens van Poetin. Ze wordt ervan beschuldigd op die manier opzettelijk desinformatie over het Russische leger en de speciale militaire operatie te hebben verspreid.’

‘Een bejaarde vrouw had zo’n door Sasha gemaakt etiket gevonden. Die dame was furieus en is er speciaal mee naar de politie gegaan, nadat ze in de winkel geen gehoor vond. Zo is de zaak aan het rollen gebracht. Uiteindelijk kan Sasha tot tien jaar kampstraf worden veroordeeld.’

Wat is voor justitie het nut van al die zittingen?

‘Er komen steeds weer allerlei expertises aan te pas. De voorlaatste keer was er een linguïstische expertise van haar tekstjes die ze op de levensmiddelen had geplakt. Dat was echt bizar. Met die expertises wordt een bepaald thema helemaal tot de bodem toe uitgegraven tot er niets meer van over is. De advocaat zei dat met die expertises goed geld wordt verdiend. Dat zal de voornaamste reden zijn.’

Protestactie

Waren er agressieve reacties van voorbijgangers tijdens je eigen protestactie met de ballons in de kleuren van de Oekraïense vlag?

‘Om ons heen stonden veel mensen. We liepen gewoon door en ik hoorde eigenlijk niet wat voorbijgangers zeiden. We werden al vrij snel opgepakt. We hadden eigenlijk alleen tijd om van het midden van de Gostiny Dvor naar het einde te wandelen. Ik stond ook eens met een eenmansprotest, waar de politie me niet ophaalde (lacht). Daar was ik wel vier uur lang.’

‘Er waren zelfs mensen die me wat te eten en te drinken brachten. Tegen het einde stonden er allemaal levensmiddelen om me heen. Mijn recente actie met het bord ‘Vrijheid voor alle politieke gevangenen’ lokte wel agressie uit. Ik stond voor het metrostation en er kwamen twee grote mannen – type uitsmijter – op me afgestapt, ze werden direct grof tegen de journalisten en daarna tegen mij. Ze vroegen ons wat voor politieke gevangenen er dan wel in Rusland zouden bestaan.’

Hoe reageerde je daarop?

‘Ik reageerde helemaal niet. Ik wilde de omstanders – enkele journalisten en een groepje dat me ondersteunde – niet blootstellen aan een mogelijke agressieve reactie van het tweetal. Toen ik niets zei, dropen ze af.’

Journalisten

Dus er bestaan nog onafhankelijke journalisten in Rusland die op dit soort acties afkomen?

‘Ja, er zijn nog een paar kleinschalige lokale media die er verslag over doen, maar het worden er helaas steeds minder. Rusnews is een voorbeeld. Van hen zitten twee correspondenten in de gevangenis. Het risico dat die reporters dagelijks lopen is enorm. Maar ook advocaten die zich inzetten voor andersdenkenden, zijn inmiddels niet meer veilig voor justitie.’

Wat gebeurde er op het politiebureau?

‘De eerste keer was ik vreselijk bang. Ik dacht dat ze een plastic zak over mijn hoofd zouden trekken, zoals ik dat ken uit verhalen van een demonstrant in Moskou. Dat ze me zouden martelen, maar er gebeurde vreemd genoeg niets. Ik zat daar maar. Ze wisten volgens mij niet goed wat ze met me aan moesten. De autoriteiten konden in vier uur tijd niet eens een proces-verbaal opmaken.’

‘Het bureau was vervallen en heel smerig. Die agenten hadden niet eens een normale wc, enkel een gat in de grond. Er is geen normale watertoevoer, op een straaltje vies water dat in een stinkende bak vloeit na. Daar dacht ik laatst aan toen ik las dat ergens in Rusland een commissaris van politie een huis had laten bouwen met een gouden wc-pot erin. Dat huis was eerst geconfisqueerd, omdat hij betrokken zou zijn geweest bij corruptie. Later werd het hem weer teruggeven. Ongelooflijk! En gewone politieagenten hebben dus niets eens een normaal toilet.’

Politiebureaus

Waarom zou iemand daar dan willen werken? Om niet naar het front te moeten?

‘Nee, die vlieger gaat niet meer op. In veel regio’s worden politiebureaus gesloten omdat er een tekort aan personeel zou zijn. Agenten moeten dienst nemen in het leger of vertrekken juist naar het buitenland om de mobilisatie te ontlopen. En de criminaliteit stijgt enorm door al die criminelen die aan het front waren en na een halfjaar als vrije mensen naar huis mogen terugkeren. En daar natuurlijk hun oude vak weer oppakken. Er is in het hele land een toename van dagelijks nieuws over roof, moord en doodslag. En dus steeds minder politie.’

Zijn er familieleden of vrienden die niet meer met je omgaan vanwege je politieke mening?

‘Ja, mijn ouders. De verhouding is nooit goed geweest, maar sinds ik heb gezegd dat het geen speciale militaire operatie, maar een oorlog is, werd het contact compleet verbroken. Ik zit daar niet heel erg over in, mijn ouders zijn speciale mensen. Ik verwachtte altijd al zoiets. Wat vrienden betreft: ik heb maar een kleine vriendenkring. Een goede vriend hier in Sint-Petersburg kreeg inmiddels een herhaalde oproep voor militaire dienst. Hij probeert te vermijden om iets te zeggen over mijn acties. Vanwege zijn situatie kan ik hem wel begrijpen.’

Aangiftes

Poetin is de oorlog begonnen, maar politieke tegenstanders worden vooral door de bevolking zelf opgespoord en aan de justitie gemeld, zoals bij Sasha Skochilenko. Merk je veel van anonieme aangiftes?

‘Het zou me zijn opgevallen als er echt mensen zouden zijn die demonstranten lopen na te spioneren om ze aan te kunnen geven. Het gebeurt meer op sociale media. Ik ontvang allerlei scheldkanonnades via het internet. Maar ja, als er een anonieme aangifte tegen mij wordt gedaan, dan is dat zo. Dan kan ik er niets meer aan doen. ‘

Sint-Petersburg geldt als cultureel en intellectueel centrum van Rusland. Is er veel veranderd in de stad?

‘Dat is moeilijk in woorden te vatten. Er is uiteraard het een en ander veranderd. Na de mobilisatie viel het me op dat het leek alsof alle jongemannen inderdaad waren vertrokken. Je stapt de metro in en je ziet echt geen enkele man onder de veertig meer. Alleen nog van die oude chagrijnen, en veel alcoholisten.’

Oorlog

Denk je dat de ondersteuning van de oorlog aan leeftijd gebonden is?

‘Nee, in geen geval. Ik zie genoeg twaalfjarigen die alles enthousiast ondersteunen. Ze schelden me uit en zeggen dat ze hopen dat ik in de cel crepeer.’

Je hield een actie op zijn verjaardag, wat vind je van Navalny?

‘Langs de ene kant heeft hij veel andersdenkenden kunnen verenigen met zijn protesten. Hij heeft een paar goede onderzoeken gedaan. Langs de andere kant ben ik nooit voor Navalny geweest. Als ik hem ooit zou ontmoeten, zijn er in ieder geval een heleboel vragen die ik hem zou willen stellen.’

Zou je Rusland verlaten als er een concrete bedreiging is dat je wordt opgesloten?

‘Dat zou ik niet willen. Ik wil graag geloven dat alles hier nog eens goed komt. Bovendien, waar zou ik naartoe moeten gaan?’

Sasha Skochilenko

Marina Zagorodneva: ‘Ik dacht dat Russische agenten me zouden martelen’