Johnny Depp (59) versus Amber Heard (36), de piraat tegen de aquavrouw. Van deze grote films zijn beide acteurs bekend: Pirates of the Caribbean en Aquaman. Inmiddels zijn ze getrouwd geweest en gescheiden. Ze hebben een rechtszaak achter zich waarin ze elkaar probeerden neer te halen. Heard suggereerde in krantenberichten dat Depp haar zou hebben mishandeld tijdens hun huwelijk. Hij vocht deze beweringen aan in de rechtbank onder de noemer smaad. De zaak werd openbaar gevoerd. Beelden en opnames uit de privécontext werden getoond, iedereen had een mening.

Ruziënde diva’s

Is dit maatschappelijk relevant? Zijn dit niet gewoon twee ruziënde diva’s met te veel geld voor slepende processen, die allebei kicken op roem en aandacht? Het werd maatschappelijk relevant toen Heard zich opwierp als strijdster voor de rechten van vrouwen: van vrouwen die het slachtoffer zijn van huiselijk geweld, van vrouwen die het opnemen tegen de macht. Uiteindelijk trok Depp aan het langste eind: zijn ex-vrouw moet hem miljoenen betalen om de geleden juridische schade te compenseren. Hierop publiceerde The Guardian zelfs het artikel ‘The Amber Heard-Johnny Depp trial was the female Holocaust’.

Vrouwenholocaust dus. Oké, heftig, vonden veel mensen. Nadat er kritiek kwam werd de titel aangepast. Heftig omdat het toont hoe snel geëmancipeerde progressieven terugvallen op vergelijkingen met nazi-tijd (maar oh wee als rechtsconservatieven dit doen). En heftig omdat het toch ook deels een klassenconflict is.

Depp en Heard zijn beroemde acteurs. Dit duo heeft geld, roem en status om de zaak zo hoog op te drijven. Mensen die in scheiding liggen of zich in een toxische relatie bevinden en door de woningkrapte niet kunnen verhuizen, hebben niet de middelen om hun problematiek maatschappelijk te agenderen. Dus om deze rechtszaak tot toetssteen van de vrouwenemancipatie te maken, beziet het conflict vanuit een inadequate lens.

Martelares voor de vrouwenzaak

Enerzijds werpt de rijke en beroemde Heard zich op als martelaar van verdrukte vrouwen. Anderzijds debiteert ze meerdere redeneerfouten in het interview dat ze na afloop van de rechtszaak gaf.

Interviewster Savannah Guthrie bevraagt de getuigenissen van Heard. ‘Je beweert hier dat je nooit een fysiek gevecht hebt uitgelokt, maar er zijn transcripten van geluidsopnames waarin je toegeeft dat je dat wél hebt gedaan. Hoe zit dat?’

Heard antwoordt dat de opnames, die ze zelf indiende als bewijsmateriaal, niet representatief zijn. ‘Zoals ik in de getuigenbank al heb gezegd: als je in zo’n situatie zit, neem je soms de schuld voor dingen waar je de schuld niet voor zou moeten nemen. Daarnaast heb je in een situatie waarin je emotioneel en fysiek misbruikt wordt, niet de luxe om alles zwart-wit te zien. Dat was het gewoon niet.’

Ook zegt ze dat ze binnen de relatie op een punt werd gebracht waar ze het verschil tussen goed en kwaad niet meer kon zien.

Twee vechten, twee schuld?

Dit is interessant want hier vallen direct twee dingen op. Ten eerste zegt Heard dat de uitsnedes ‘niet representatief zijn’, maar gelet op de situatie van de rechtszaak gaat die vlieger niet op. Er zijn letterlijk honderden uren doorgebracht in de rechtszaak waar beide kampen alle kans kregen om details uit hun voormalige relatie toe te lichten. Alle kanten van de zaak zijn getoond en binnen de situatie geduid. Als dit niet is gelukt, heeft ze het enkel aan zichzelf te wijten. Bedenk dat deze conclusies worden getrokken op basis van materiaal dat Heard zélf indiende.

Ten tweede, met haar uitspaak dat het ‘niet zwart-wit is’, zegt ze eigenlijk het volgende: ‘In een relatie staan dingen soms op scherp en over en weer flik je dan wel eens wat. Je leert het van elkaar verdragen of althans je went eraan. Als die situatie eenmaal zo is gegroeid kun je niet meer één van beide kanten de schuld geven. Dat is dan nu eenmaal de dynamiek van je relatie en hoe langer je erin blijft, hoe meer het je eigen gedrag is dat je even aansprakelijk maakt voor alles wat er gebeurt.’

Dat is een begrijpelijk narratief. Huiselijke toxiciteit is in dat licht een tragische bijkomstigheid van de menselijke natuur. Sommige relaties zijn nu eenmaal liefde en oorlog tegelijk en de misbruikte kan zelf ook misbruiker zijn. Echter, die insteek trap haar ‘quest for justice’-motief totáál onderuit.

Guthrie vraagt door op Heards verklaring: ‘Maar er is een opname waarin je Johnny aan het uitdagen bent: ‘Probeer de wereld maar eens uit te leggen dat jij een man bent die misbruikt wordt door een vrouw, niemand zal je geloven’. Waarom zei je dan zulke dingen?’ Hierop begint Heard weer over de machtsverhoudingen. Zij is ‘a woman fighting the power’. A-ha. Eens dat Depp rijk, beroemd en invloedrijk is, maar haar eigen sociaal kapitaal was er redelijk tegen opgewassen. Het is nu eenmaal andere koek wanneer je als man beschuldigd wordt je vrouw te mishandelen!

Meten met twee maten

Denk maar aan de hetze tegen de Amerikaanse rechter Brett Kavanaugh, die óók werd beschuldigd van het misbruiken van vrouwen. Toen daar niets van hardgemaakt kon worden, ging links over op het narratief dat Kavanaugh te weinig authentiek was in zijn emoties: hij zou geen openheid geven over wat de aanklachten voor hem betekenden. Toen hij alsnog die openheid gaf, reageerde links weer dat hij te emotioneel zou zijn en daardoor ongeschikt voor zijn ambt als rechter.

Om maar te illustreren wat voor drek een man over zich heen krijgt als hij met het vrouwelijk slachtoffernarratief in conflict komt. Al met al is het een godswonder dat Depp door deze zaak heen mentaal overeind is gebleven.

Tot slot beschuldigt Heard de jury. Ze is het niet eens met de jury omdat zij zich buiten de rechtszaak om zouden hebben laten beïnvloeden door de stemming op sociale media. Alle juryleden zweren een eed dat ze zich alléén baseren op wat binnen de rechtszaak ter tafel komt en alles eromheen negeren. Dat maakt die beschuldiging uit de lucht gegrepen.

Wie zich beschikbaar stelt als jurylid, heeft voldoende loyaliteit naar de publieke zaak om honderden uren voor een zeer karige vergoeding door te brengen in een rechtbank. Het slaat dus nergens op om te twijfelen aan de integriteit van deze mensen. Het is rancuneus en straalt slecht af op Heard en de hogere idealen waar ze zegt voor op te komen.

Savannah Guthrie

Het kromme denken van Amber Heard