Republic.ru is één van de weinige overgebleven onafhankelijke Russische nieuwssites, die nog actief zijn sinds de Russische invasie van Oekraïne. Het opereert van buiten Rusland — helaas slechts in het Russisch — want het Kremlin dreigde met sluiting. Gelukkig publiceren andere onafhankelijke Russische sites als Meduza, The Insider en Novaya Gazeta ook in het Engels.

Niet-Russische lezers kunnen daardoor een goed inzicht krijgen in hoe ‘normale’ Russen denken. Zij die uit zijn op de waarheid en die zich baseren op feiten en analyses van deskundigen. Opvallend is dat hun zienswijzen doorgaans geheel parallel lopen met die van goed geïnformeerde mensen in het Westen.

Interview

Onlangs publiceerde Republic.ru een opmerkelijk interview met oud-FSB-generaal Yevgeny Savostyanov, naar aanleiding van het één jaar duren van de Russische invasie in Oekraïne. De FSB is de Russische Federale Veiligheidsdienst, de belangrijkste opvolger van de gevreesde KGB uit communistische tijden. Zij is verantwoordelijk voor de binnenlandse veiligheid, grensbewaking, contraspionage en terrorismebestrijding. Onder president Poetins voorganger Boris Jeltsin, was Savistyanow enkele jaren plaatsvervangend hoofd van de presidentiële administratie.

Savostyanov had in februari 2022 al van zich laten horen, toen hij de oproep van oud-Russische militairen tegen een oorlog met Oekraïne ondertekende. Hij juichte die toe als bewijs dat ‘… Russische patriotten geen mensen zijn die op de oorlogstrommel slaan en militair intimideren door troepen te verzamelen en dreigende taal te gebruiken, maar mensen die geven om de vreedzame en welvarende ontwikkeling van dorpen en steden van ons land. Vrede en voorspoed voor het Russische volk, niet de bevrediging van de imperialistische wellust van hun leiders, dat is een echt patriottische eis van eerlijke en verantwoordelijke mensen…’

Vrij spreken

Savostyanov kan alleen maar zo vrij spreken omdat hij, zoals zoveel democratisch georiënteerde Russen, zijn vaderland heeft moeten ontvluchten. Voor hem is de invasie een ‘kolossale historische tragedie’, een ‘enorm ongeluk’, ’totaal waardeloze, onnodige ellende’, ook omdat het een Russische aanval was op een broedervolk. Russisch sprekende Oekraïners die naar Europa vluchtten vroegen hem: ‘Waarom hebben jullie ons dit aangedaan? Wat hebben wij jullie gedaan?’

Hij ziet niet veel steun voor de oorlog onder de Russische bevolking. De mobilisatie maakte dat duidelijk. Officieel gingen 318.000 mannen naar het front, 1 miljoen mensen ontvluchtten het land en 500.000 verzetten zich. De rest van de bevolking neemt niet echt stelling, maar houdt zich koest. Hij gelooft niet in opiniepeilingen ‘omdat die in een autoritaire/totalitaire staat als Rusland tot op het laatste moment altijd de grote populariteit van de leider laten zien’. De Russen gaan lege winkels zien, tekorten aan goederen, verarming van de bevolking en technologische achterstand op alle gebied.

Poetin

Poetin droomde ervan de leider te zijn van een wereldwijde campagne tegen het Westen, om diens hegemonie op te heffen. Rusland heeft daarbij echter niets gewonnen. Het glijdt af naar de rol van leider van de derde wereld, die Rusland alleen nodig heeft zolang het de portemonnee trekt.

Volgens Savostyanov heeft Poetin kolossale fouten gemaakt. Ten eerste door een campagne tegen het Westen te beginnen, en wel op een moment dat hij niet begreep dat het Westen niet langer bang voor hem was. Vervolgens was er zijn totaal verkeerde inschatting van hoe Oekraïne zou reageren: niet met rode lopers, bloemen en omhelzingen. Ten derde, en het meest verbazingwekkende: hij kende de precieze staat van zijn leger niet. Rusland heeft onvoldoende middelen om een succesvolle militaire campagne te voeren en het Westen zal zich niet terugtrekken. Ten slotte was hij ervan overtuigd dat Europa zo afhankelijk van Russisch gas en olie was dat het niet tegen Rusland zou durven ingaan.

Opties

Toen Poetin in 2020 president werd, had hij een breed scala aan opties. De voordelen voor Rusland van een vruchtbare samenwerking met het Westen waren overduidelijk. Dat hij de slechtste optie koos, is zijn persoonlijke beslissing. Eigenlijk had men toen al kunnen zien welke weg hij zou opgaan, want KGB-officieren hebben doorgaans een ingeboren anti-Westerse reflex. Poetin zal de geschiedenis ingaan als iemand die een oorlog tussen, oorspronkelijk bevriende, Slavische volken ontketende en die gigantische kansen miste voor de modernisering van Rusland.

Reeds met de bezetting van de Oekraïense Krim en Donbas in 2014 werd duidelijk dat er geen enkele pluspunten waren in zijn buitenlands beleid. Gedurende langere tijd werd dat enigszins gemaskeerd, doordat West-Europese landen geleid werden ‘door mensen die, ofwel rechtstreeks door het Kremlin werden betaald, of die gewoon dom waren’. Zij verzoenden zich met de bezetting en probeerden er zo min mogelijk aandacht aan te besteden.

Tegelijkertijd gingen ze door met het inkrimpen van hun legers en het vernietigen van hun wapenvoorraden, waarvan we de gevolgen vandaag zien. Poetin kon profiteren van een verbazingwekkende situatie: tegenstanders die dom en corrupt waren: Merkel, Hollande, Sarkozy en Berlusconi. Schroeder en Fillon bekleedden zelfs door het Kremlin betaalde jobs: ‘Dit waren politieke pygmeeën, wiens domheid Poetin handig kon gebruiken.’

Oorlog

Volgens hem gaat de oorlog door, totdat één van de partijen wint. Als het Westen zijn wapenleveranties aan Oekraïne stopt, zal het Russische leger heel Oekraïne kunnen bezetten. Wanneer het Westen de levering van wapens opvoert en versnelt zal Oekraïne snel al zijn verloren gebieden heroveren.

Savostyanov spreekt van een grote woede bij Ruslands politieke en veiligheidselite jegens Poetin. Die begrijpt heel goed de gemoedstoestand van de mensen die dankzij hem eerst zoveel hebben verkregen, en nu door hem alles dreigen te verliezen. Toch gelooft hij niet dat Poetins positie fundamenteel in gevaar komt als het Kremlin morgen de oorlog beëindigt en Oekraïne zijn internationaal erkende grenzen herwint. Hij kan dan bijvoorbeeld zeggen dat corruptie zo’n bedreiging is geworden dat een massale zuivering van de gelederen nodig is.

Heel opmerkelijk is ten slotte Savostyanovs analyse dat Ruslands invasie voorkomen had kunnen worden, als het Westen begin 2022 met Oekraïne militaire oefeningen zou hebben gehouden op Oekraïens grondgebied. Wie zou Oekraïne hebben durven aanvallen als daar militairen, vliegtuigen en raketsystemen van NAVO-landen waren geweest?

Savostyanov

Russische oud-generaal getuigt: ‘Sommige Europese leiders werden door het Kremlin betaald’