Vandaag, 6 mei 2021, werd door de Britse pers omgedoopt tot ‘Super Thursday’, tot ergernis van de traditionelere en meer nuchtere bewoners van de Britse eilanden. Kiezers kunnen vandaag in verschillende regio’s van het Verenigd Koninkrijk naar de stembus.

Het meest opvallende is de Schotse kiesstrijd voor het parlement in Edinburgh. Ook de Welsh verkiezen vandaag hun leden van de ‘Senedd’. Maar het gaat ook om het burgemeesterschap van Londen, talrijke gemeenteraden, de verkiezing van politiecommissarissen en een ‘by-election’ in Hartlepool — de verkiezing van een parlementslid, omdat de vorige houder van het zitje opstapte.

Pijnlijke momenten voor Labour

De stembusslag in Hartlepool wordt een pijnlijk moment voor Labour en partijvoorzitter Sir Keir Starmer. Hartlepool stemt al decennia trouw voor Labour. De laatste keer kon de partij opnieuw een afgevaardigde naar Westminster sturen, maar dat kwam omdat er een Brexit Party was. Het district is immers bijzonder eurosceptisch — net geen 70% van het kiespubliek steunde in 2016 een brexit. Alle observatoren — en quasi elke peiling onderstreept dat — voorspellen dat ditmaal de Conservatieven van Boris Johnson met een grote meerderheid het zitje binnenhalen. Voor de Tory’s is dit mooi meegenomen, maar voor Sir Keir betekent het wellicht weer een rondje intern boksen met zijn linkse critici.

In dezelfde sfeer wordt er met grote nieuwsgierigheid gekeken naar de resultaten bij zo’n 5 000 gemeenteraden. Hoeveel van die raden uit het zogenaamde ‘Red Wall’-gebied — kiesdistricten waar Labour sterk staat — vallen er in de schoot van de Tory’s als gevolg van het vaccinatiebeleid? Heeft dat beleid überhaupt enige impact op de lokale resultaten of niet? Peilingen — alweer die dingen — voorspellen problemen voor Labour in sommige van die traditionele rode bastions. Op de nationale politiek heeft het niet meteen een impact, maar het geeft een bepaalde tendens aan. Vandaar de zenuwachtigheid bij de twee grote partijen van het land.

Rode burchten: Wales en Londen

Die zenuwachtigheid is ook te merken bij de verkiezingen in Wales. Dit is sinds het ontstaan van de socialistische beweging in het Verenigd Koninkrijk een belangrijk electoraal gebied voor Labour. Maar volgens — jawel — peilingen stevent Labour hier af op het slechtste kiesresultaat sinds 1999, het jaar waarin de Welsh voor de eerste keer voor leden van de Senedd konden stemmen. Labour blijft zeker de grootste partij, maar de Conservatieven lijken electoraal te zullen groeien. Ze komen wellicht dicht in de buurt van Labours stemmenaantal. Plaid Cymru, de Welshe nationalisten, zullen volgens diezelfde peilingen delen in de electorale klappen. Toch wordt er verwacht dat Labour en Plaid Cymru een coalitie zullen vormen voor de Welshe deelregering.

Heeft Labour dan nergens de wind mee? Jawel, in Londen rijdt de partij een veilige race. De verkiezing werd — samen met alle lokale verkiezingen in Engeland — een jaar uitgesteld door corona. Sadiq Khan zetelt dus een extra jaartje en hij doet het bijzonder goed in de — daar zijn ze weer — peilingen. Khan torent uit boven de twintig kandidaten die het burgemeesterzitje ambiëren. Hij belooft aan de Londenaren vooral ‘Jobs! Jobs! Jobs!’ en nieuwe uitgaven in de economie. Burgemeester Khan — een tegenstander van de brexit, zoals een groot deel van het kiespubliek in de stad — vreest de impact van die brexit op Londen, maar ook de economische weerbots van de pandemie. Hij wil er alles aan doen om Londen hierop voor te bereiden.

Tegelijk wordt Khan door zijn tegenstanders ernstig onder vuur genomen over zijn veiligheidsbeleid, waarbij zowat alle cijfers rood kleuren. ‘Knife crime’ is een belangrijk probleem waar Sadiq Khan tot nog toe geen afdoende antwoord op heeft gevonden. Shaun Bailey, de conservatieve uitdager, blijft op deze nagel slaan. Maar het ziet er niet naar uit dat hem dit enige winst zal opleveren. Sadiq Khan mag op beide oren slapen. De acteur Laurence Fox, die de steun geniet van de Reform Party en Nigel Farage, zal wellicht geen potten breken met zijn antilockdownstandpunt, noch met zijn verzet tegen het ‘woke beleid’ van de huidige burgemeester. Ook Count Binface — ‘Graaf Vuilnisbakkensmoel’ — zal ondanks zijn opvallende verschijning geen revolutie veroorzaken in de Britse hoofdstad.

Gespannen zenuwen in Schotland

Waar evenwel niemand rustig door slaapt, dat zijn de kiesintenties van de Schotten. Peilingen — sorry, hoor — voorspellen een bijzonder nipte volstrekte meerderheid voor de Scottish National Party van Nicola Sturgeon. Een mogelijke kleine revival van Labour, geleid door de kersverse partijleider Anas Sarwar, zou de SNP zo’n meerderheid kunnen afpakken. Op het vlak van progressieve standpunten zijn de twee partijen communicerende vaten. Het grote onderscheid tussen Labour en de SNP is het constitutionele vraagstuk. Of duidelijker: de Schotse onafhankelijkheid. Hoe doorslaggevend is dit laatste thema voor de kiezer?

Alba, de nieuwe partij van voormalig SNP-boegbeeld Alex Salmond, zal het de Schotse nationalisten minder moeilijk maken dan aanvankelijk gevreesd. Er wordt zelfs al gewag gemaakt van ‘een afgang voor Salmond’. Ondanks de openlijke broederstrijd in het nationalistische kamp werd het een vrij saaie campagne in Schotland. Maar het resultaat van deze verkiezingen is natuurlijk bepalend voor het hele Verenigd Koninkrijk. Als de Schotten massaal stemmen op separatistische partijen — SNP, Alba en Scottish Green Party — dan zit Londen met een probleem. Haalt de SNP de doelstelling om op eigen houtje 65 zetels — een meerderheid — te halen niet, dan kan de regering Johnson gemakkelijker een tweede referendum afhouden.

De definitieve resultaten zullen pas tegen 8 mei bekend zijn. Op 7 mei begint men te tellen. Corona en de daaruit volgende bepalingen spelen een rol in de verwachte vertraging bij het bekendmaken van het eindresultaat.

Shaun Bailey

Nagelbijten bij Britse verkiezingen