De discussies over Qatar houden maar niet op : moeten we Qatar isoleren omwille van de mensenrechtensituatie in dat land, haar houding tegenover homo’s, en de manier waarop gastarbeiders daar behandeld worden? Hoe men het ook draait of keert, het is nu te laat, de voetbalpartij is al bezig.

De eerste vraag die men zich kan stellen is waarom er überhaupt een link zou moeten zijn tussen democratie, en het organiseren van een wereldkampioenschap voetbal. Gezien de meerderheid van het aantal landen op de wereldbol nu eenmaal, of we het nu leuk vinden of niet, uit autoritaire en dictatoriale regimes bestaat, is de kans statistisch gezien nu eenmaal groot dat de world cup georganiseerd wordt in landen die niet echt een democratisch regime hebben.

Formule 1 in Abu Dhabi

Maar er is meer : waarom wordt uitsluitend het voetbal bekritiseerd, en geen enkele andere sport ? Als het pakweg formule 1 is in Abu Dhabi klaagt toch niemand, ook al is de situatie in Abu Dhabi niet veel beter dan in Qatar ? En waarom zou het land waar de world cup georganiseerd wordt democratisch moeten zijn, terwijl een aantal landen die deelnemen aan de cup zelf ook niet echt democratisch zijn (denk maar aan Iran)?

En waarom wordt Qatar geviseerd, terwijl Rusland in 2018 nauwelijks werd bekritiseerd voor het organiseren van de world cup, ook al heeft dat land ook een bedenkelijke mensenrechtensituatie, en had Rusland toen net lelijk thuisgehouden in Syrië ? En waarom wordt de world cup Qatar bekritiseerd, terwijl vrijwel niemand problemen had met het organiseren van de recente milieu-hoogmis COP 27 in Sharm el Sheikh, Egypte dus, een pure dictatuur?

Gas uit Qatar

Is het wel verstandig om Qatar door de mangel te halen, terwijl Europese landen en de Verenigde Staten bedelen om meer gas uit Qatar, nu we, door zo dom te zijn geen Russisch gas meer te willen, een kogel in eigen voet hebben geschoten? Last but not least, wat voor nut heeft het een land als Qatar te boycotten, waar de Verenigde Staten hun grootste militaire basis van het ganse Midden Oosten hebben gevestigd? De Verenigde Staten waren een paar maanden geleden overigens heel blij omdat Qatar hen essentiële ondersteuning heeft geboden bij de chaotische evacuatie van de Amerikaanse militairen uit Afghanistan.

Dat Qatar een landje is waar men zich vragen bij kan stellen, klopt natuurlijk. Het land steunt al jaren de moslimbroeders wereldwijd, het heeft wapens geleverd aan extremistische islamitische groeperingen in Syrië en elders, de Qatarese zender Al Jazeera hitst moslims wereldwijd op. Ja, het is geen homo-vriendelijk land, maar dat kan men zeggen van alle Arabische en islamitische landen.

Moeten we nu alle moslimlanden (ondertussen bijna ¼ van de totale wereldbevolking) in de ban slaan ? De behandeling van gastarbeiders in Qatar is bedenkelijk ? Uiteraard, maar dat is ze ook in Bahrein, Koeweit, Oman, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten (waaronder Abu Dhabi en Dubai). Misschien moeten we uit protest ook die landen boycotten, en geen olie of gas meer van hen kopen, en bovendien ook nog eens kernenergie afwijzen, wat zou betekenen dat we uiteindelijk terug naar Bokrijk gaan?

De eerste fase

Er waren drie fases : de procedure tot aanwijzing van Qatar als organiserend land van de world cup, de bouw van de vele stadia en infrastructuur, en tenslotte de cup zelf, die nu nog bezig is. Een eventuele boycot moet je natuurlijk in de eerste fase organiseren, nadien kom je te laat. Het (terechte) bekritiseren van de manier waarop arbeiders behandeld worden, is in de eerste plaats de taak van de deelnemende landen aan de cup, en de Internationale Arbeidsorganisatie, en de Verenigde Naties in het algemeen.

Te noteren valt dat geen enkel land waarvan de gastarbeiders afkomstig zijn (Bangladesh, de Filippijnen,…) het ooit nodig heeft gevonden om te protesteren tegen de behandeling van hun onderdanen in Qatar, en dat de Arabische Liga zich unaniem achter Qatar heeft geschaard, ook al worden ook onderdanen van leden van die liga, zoals bijvoorbeeld Egypte, vaak als stront behandeld in Qatar. Het is overigens de eerste keer dat de world cup plaatsvindt in een Arabisch land, en dat zorgt er voor dat de ganse Arabische wereld, jan met de pet inbegrepen, achter Qatar staat.

En ondanks de erbarmelijke werkomstandigheden blijven de gastarbeiders maar toestromen in het Golfstaatje. Wie zijn wij Europeanen dan om weeral eens ons belerend vingertje op te heffen, en Qatar de les te lezen, net alsof wij nog steeds heer en meester zouden zijn op deze planeet ? Hoeveel keren hebben overigens afgelopen decennia Europese sancties en boycotten, tegen wie dan ook, de gewenste resultaten opgeleverd? Zelden of nooit.

90% gastarbeider

Uiteraard is het niet moeilijk om Qatar te bekritiseren. Aan het hoofd van Qatar staat Sheikh Hamad bin Khalifa al Thani, die het landje met harde hand regeert. ‘Its religion is Islam and Shari’a law shall be the main source of its legislations’, lezen we op de website van het ministerie van buitenlandse zaken, en, het land gaat voor ‘modernisation and preservation of traditions’ (waarmee je alles en niks zegt). Politieke partijen zijn er verboden. Verkiezingen vinden niet plaats voor een echt parlement, maar voor een adviserend orgaan.

10% van de bevolking is Qatari, 90% gastarbeider. Deze laatste kunnen enkel in het land blijven zolang ze een job hebben. Is dat niet langer meer het geval, dan moeten ze Qatar verlaten. En de 90% gastarbeiders – van ongeschoolde bouwvakker tot burgerlijk ingenieur – kunnen de Qatarese nationaliteit niet bekomen, hebben geen stemrecht bij verkiezingen, en kunnen zich uiteraard ook geen kandidaat stellen voor die verkiezingen, met andere woorden ze hebben niks te zeggen in het land, de 10% autochtonen behoudt de volledige macht. Wie 25 jaar in Qatar verblijft kan de Qatarese nationaliteit aanvragen, maar die wordt zelden toegekend.

Plan trekken

Journalisten moeten opletten wat ze schrijven en zeggen, er zijn heel wat rode lijnen die men niet mag overschrijden. Het recht op vereniging wordt nauwelijks toegepast, en is sowieso niet van toepassing op de 90% vreemdelingen. Onafhankelijke mensenrechtenorganisaties bestaan niet, en de 90% vreemdelingen hebben niet het recht om te staken. De 90% gastarbeiders kunnen het land alleen verlaten met de toestemming van hun werkgever, wat in de praktijk betekent dat werknemers die mishandeld worden door hun werkgever, hun job niet kunnen verlaten.

De kinderen van Qatarese vrouwen die met een niet-Qatarees trouwen kunnen nooit Qatarees staatsburger worden, en als je als Qatarees met een vreemde man of vrouw trouwt, dan heb je eerst toestemming nodig van de overheid. En er zijn uitzonderingen, maar door de band kan een vreemdeling geen onroerend goed kopen in Qatar. Het land heeft overigens ervaring met boycots, want in 2017 werd het keihard geboycot door de andere Golfstaten, die het landje verweten de moslimbroeders in het Midden Oosten te ondersteunen, en iets te vriendelijke relaties te onderhouden met Iran. Het gevolg was niet dat Qatar gebroken werd, maar dat het geleerd heeft nog meer haar plan te trekken.

Interview met de sjeikh

Op 15 september jongstleden liet de Qatarese machthebber zich interviewen door het Franse weekblad Le Point. Dat was een opmerkelijk feit, want Sheikh Tamim ben Hamad al Thani laat zich zelden interviewen. De Sheikh spreekt overigens een beetje Frans, want hij bracht in zijn jonge jaren een aantal zomers door in… Malmédy, België. Dat levert een aantal opmerkelijke uitspraken op, zoals ‘Nous sommes très ouverts aux autres cultures, aux autres religions, aux autres populations. C’est cela, l’islam’. (Wij staan zeer open tegenover andere culturen, tegenover andere godsdiensten en populaties. Dat is de islam).

Over het Midden Oosten : ‘Le problème le plus important est la question israélo-palestinienne’ (het belangrijkste probleem is de Israëlisch-Palestijnse kwestie). En het Rwanda van Paul Kagamé wordt als een succes beschouwd. Gas ? ‘Il n’est pas vrai que nous puissions nous substituer au gaz russe. Celui-ci est essentiel pour le marché mondial’ (het is niet waar dat wij Russisch gas kunnen vervangen, want die is essentieel voor de wereldmarkt). Iran ? ‘Nous avons une relation historique et, de surcroit, nous partageons avec lui notre principal champ gazier’ (met Iran hebben we historische banden, en bovendien delen we met dat land ons belangrijkste gasveld).

Alcohol

Een paar jaar geleden bezocht ik zelf Qatar. Voor wie houdt van sjieke hotels, grote shopping malls en dure restaurants, is het een goede bestemming. Maar waarom daarvoor naar Qatar gaan, hier in de Benelux hebben we toch ook alles op dat vlak ? Het land is superveilig (dat is dan weer het voordeel van dictaturen), er wordt overal Engels gesproken, de straten zijn heel proper, je wordt door taxichauffeurs nooit opgelicht (uiteraard niet, bij klachten worden ze het land uitgezet), de luchthaven is heel modern en efficiënt. Het aantal attracties voor toeristen is beperkt.

Voor wie houdt van shoppen en eten is er soek al Waqif. Dat is geen traditionele Arabische soek, maar een verzameling van autovrije straten met heel wat leuks om te bezoeken. We durven alvast het Iraakse restaurant aan te bevelen. Topattractie in Doha, de hoofdstad van Qatar, is ongetwijfeld het Islamitisch museum. En ondertussen werd er ook een nationaal museum geopend. Voor de doorsnee Jupiler liefhebbende Rode Duivelfan, valt er dan weer niet veel te beleven. Alcohol vind je niet in het land, ook niet in de vijfsterrenhotels (maar wel op een aantal verborgen adressen) terwijl men in de bars van de vijfsterrenhotels in het vlakbij gelegen Bahrein vaak ongevraagd met halve liters bier komt aandraven, zoals we zelf al ondervonden.

Uiteraard weerstaat Qatar de democratische toets niet. Maar het land boycotten of isoleren komt helaas niemand ten goede.

Sheikh Hamad bin Khalifa al Thani

Qatar boycotten of niet?