Sinds 1 augustus jongstleden geldt in Nederland een gedeeltelijk verbod op het dragen van gezichtsbedekkende kledij. In het openbaar vervoer en in en rondom gebouwen van het onderwijs, de zorg en de overheid mag geen kleding worden gedragen die het gezicht onherkenbaar maken.

Het verbod is een initiatief van de Partij voor de Vrijheid (PVV). Partijleider Geert Wilders pleitte hier in 2005 al voor. Uiteindelijk stemde in de Eerste Kamer een ruime meerderheid van Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), PVV, Christen-Democratisch Appél (CDA), ChristenUnie (CU), Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP), 50PLUS, Partij voor de Dieren (PvdD) en Onafhankelijke SenaatsFractie (OSF) in met het voorstel.

Het verbod staat bekend als het boerkaverbod, maar het verbiedt bijvoorbeeld ook integraalhelmen te dragen in genoemde ruimtes. Pas bij de daadwerkelijke invoering lokt het verbod felle reacties uit, die met name de verdeeldheid illustreren ter linkerzijde.

Bedenkelijke argumenten

Amnesty International hekelt het verbod als een aantasting van fundamentele mensenrechten. Dat leidde tot flink wat opzeggingen van donateurs. De in linkse kringen prominente Paul Scheffer betoogde in een reactie hierop in het NRC Handelsblad dat een wereld zonder boerka een betere wereld is. Tegenstanders van het verbod zeggen dat mensen vrij moeten zijn in hun keuze welke kleding zij dragen. Ook de hoofdredacteur van het doorgaans conservatief-liberale blad Elsevier schaarde zich achter deze redenering.

Die snijdt echter geen hout. Het verbod geldt alleen op een aantal limitatief opgesomde openbare plekken. Ook was men al niet volledig vrij in kledingkeuze, zoals de tegenstanders van het verbod beweren. Wie een school, ziekenhuis, gemeentehuis, tram of bus zonder kleren betreedt, kan meestal niet alleen rekenen op afkeurende reacties maar ook op een boete (of meer). Een boete van maximaal 415 euro is de sanctie op het overtreden van het boerkaverbod. Verder geldt in Nederland een uniformverbod voor politieke organisaties, ooit ingesteld om paraderende NSB-ers in de jaren dertig van de vorige eeuw de wind uit de zeilen te nemen.

Een ander genoemd argument is dat het om symboolwetgeving gaat, nu het verbod slechts circa 300 vrouwen raakt in heel het land. Het zou daarmee een onevenredig zwaar instrument zijn dat wordt ingezet voor een groep die op termijn toch wel emancipeert. Naar verluidt zijn de meeste nikab-draagsters blanke bekeerlingen, maar dat is niet bewezen. Dat die emancipatie in ieder geval niet plaats vindt, is inmiddels genoegzaam aangetoond. Onderzoekers als Ruud Koopmans wijzen op de groeiende invloed van het fundamentalisme binnen de islam.

Ook klinkt het argument symboolwetgeving vanaf de linkerzijde nogal hol, omdat men er juist daar helemaal niet vies van is. De aanleg van gaybrapaden en speciale toiletten voor transgenders, het uitroeien van een paar honderd weigerambtenaren, het uithangen van regenboogvlaggen, het censureren van de taal op woorden als allochtoon, kolonist, neger, slaaf enzovoort. Het linkse gemeentebestuur in Amsterdam heeft bijna een dagtaak aan symbolen alleen.

Protestacties

De gemeente Amsterdam kondigde op voorhand al aan geen prioriteit te geven aan de handhaving van het verbod. Tijdens de op 2 augustus gehouden Pride in de Amsterdamse grachten meende PvdA-raadslid (en voormalig officier van justitie; Procureur des Konings in België, nvdr) Hendrik-Jan Biemond samen met een aantal partijgenoten de draak te moeten steken met het verbod door zich in een gele boerka op straat te begeven. Diverse PvdA-ers wezen hem terecht. Daaronder ook de Amsterdamse wethouder Marjolein Moorman, die stelde dat de boerka niet voor vrijheid staat. Voormalig PvdA-kamerlid Keklik Yücel twitterde: ‘Als je als linkse partij actie gaat voeren voor een kledingstuk dat vrouwen dehumaniseert en onzichtbaar maakt als mens, ben je jezelf aan het verloochenen.’

Keklik Yücel/Twitter

Biemonds actie zorgde voor discussie op Twitter.

NRC Handelsblad ging op pad met de vrouw van Arnoud van Doorn, de Hagenaar die overstapte van de PVV naar de islam en nu een van de voormannen is van de islamitische Partij van de Eenheid (PvdE) in die stad. De volledig gesluierde vrouw reed met twee redacteurs rond in de tram, waarna een van beide, Sheila Kamerman, goedkeurend twitterde dat dit helemaal geen reacties opriep en Nederland toch nog een beetje ‘sane’ was. De journalisten fungeerden als ‘boerka-buddies’ en er waren de nodige mensen die zich hiervoor aanboden via Twitter.

Stilzwijgende meerderheid voor

Opvallend is de weerstand in feministische kring tegen het boerkaverbod. Ann Moella verbaasde zich hier al eerder over op Doorbraak. In NRC Handelsblad verscheen een ingezonden stuk van diverse vrouwenorganisaties waarin zij het opnemen voor de boerka. De zichzelf tot Vrij Links rekende regisseur Eddy Terstall twitterde: ‘In het links van mijn jeugd zou de suggestie dat de vrouw zich zou moeten bedekken ivm lustgevoelens van de man op nul begrip kunnen rekenen. Integendeel. Eerder op hoon of woede. Links is niet meer links. Alleen nog op milieu en sociaaleconomisch (en dat laatste ook niet echt).’

Intussen blijkt een ruime meerderheid van de Nederlanders voor het verbod. Van alle Nederlanders is volgens een peiling van Maurice de Hond 73 procent voor. 74 procent vindt dat het verbod moet worden gehandhaafd. Tegenstanders zitten vooral bij D66 en GroenLinks (GL) en in mindere mate de PvdA. Zoals het wel vaker gaat met dit soort items krijgt de luid schreeuwende minderheid van aanhangers van deze partijen alle aandacht in de media, die meer of minder openlijk sympathiseren met hun standpunt.

Een voorbeeld: Er worden in een talkshow vijf mensen uitgenodigd, waaronder één voorstander van het boerkaverbod. De laatste wordt voortdurend door de andere gasten en de presentatoren in de rede gevallen en gekleineerd. Niet alleen bij de publieke zenders. Ook de commerciële omroep doet er aan mee. Het overkwam raadslid Tanya Hoogwerf van Leefbaar Rotterdam, die echter opvallend rustig bleef en zich gemakkelijk staande hield. Wel kreeg hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam Annelies Moors volop gelegenheid in het tv-programma Nieuwsuur te betogen dat hoge hakken minstens zo problematisch zijn als het dragen van een boerka.

Steeds weerkerende discussie

Hetzelfde gebeurt elk jaar in de discussie rond Zwarte Piet. De overgrote meerderheid van de Nederlanders wil daar niet vanaf, maar het numeriek gezien geringe aantal tegenstanders mag uitgebreid hun punt maken. De voorstanders komen niet of nauwelijks aan het woord en worden weggezet als racisten. De altijd scherpe Roelof Bouwman merkte op Twitter op: ‘Dus als ik links goed begrijp is het fascistisch om rond 5 december je gezicht zwart te schminken en is het progressief om er permanent een zwarte doek over te hangen.’

Op vrijdag 9 augustus betoogden maar liefst honderd mensen tegen het boerkaverbod in Den Haag. Dertig daarvan waren gesluierd. De demonstratie trok een boel extremisten van verschillende zijden. De politie liet zich weer van haar inconsequente kant zien door een tegendemonstrant met bivakmuts op het centraal station wel aan te houden en mensen met nikab of boerka niet. De verlegenheid wat betreft de handhaving blijkt ook uit dit filmpje. De man met de bivakmuts werd snel weer vrijgelaten en de politie erkende fout te zijn geweest. Het verbod geldt in het openbaar vervoer en niet op perrons en in stations. Ook de man met de bivakmuts bleek een actievoerder te zijn, die de hypocrisie in het optreden van de politie aan de kaak wil stellen. Hij heeft volop keuze.

Uitingen van de islam blijven de gemoederen verhitten. Van het boerkaverbod ging het vervolgens naar het offerfeest, waarbij vlees vanuit vrachtwagens op straat werd verkocht, zo blijkt uit dit filmpje. Terecht vroeg men zich af waarom er voor boeren en slagers in Nederland wel strenge regels gelden en alleen zij voortdurend worden belaagd door dierenactivisten. Het boerkaverbod maakt duidelijk dat als je grenzen wilt stellen, je die ook moet handhaven. Tips hoe dit te doen kwamen uit verwachte en onverwachte hoek. Veel bestuurders zijn daar nog lang niet aan toe.

Sheila Kamerman

Boerkaverbod verdeelt links Nederland