De titel alleen al van deze column zal bij sommigen de wenkbrauwen doen fronsen. Maar dit is niet de plek om taboes te cultiveren.

De spectaculaire beeperaanval op het Hezbollah-netwerk in Libanon was bloederig, maar tegelijk gericht precisiewerk waar veel ‘intelligence’ achter lijkt te zitten. Wereldwijd kijken alle analisten in de richting van de Mossad, de Israëlische geheime dienst die befaamd is voor stoutmoedige, goed voorbereide interventies en liquidaties.

De Mossad-handtekening nodigt uit tot bredere beschouwingen over de militaire strategie van Israël, en de daarmee verbonden staatsdoctrine.

Uit de lijst geschrapt

Otto Skorzeny bezoekt een SS-bataljon in Pommeren, februari 1945.

Otto Skorzeny bezoekt een SS-bataljon in Pommeren, februari 1945.

In 2016 publiceerde de Israëlische krant Haaretz een opzienbarend artikel over Otto Skorzeny, een prominente SS-militair met de graad van Standartenführer (kolonel).

Als avonturier, supergetrainde eliteofficier, ingenieur én overtuigd nazi was hij gespecialiseerd in extreme commando-operaties. In 1943 slaagde hij erin met een groepje parachutisten Mussolini te bevrijden uit een schier onbereikbare vesting in de Abruzzen, waar partizanen hem vasthielden.

Zelfs voor SS-normen een bravourestuk, waarvoor hij door Hitler met het IJzeren Kruis werd beloond. In het Ardennenoffensief sloop hij met een paar kornuiten herhaaldelijk door de linies om in Amerikaans uniform verwarring te zaaien. Om maar te zeggen: een man die hield van uitdagingen.

Hij was gespecialiseerd in extreme commando-operaties, en slaagde erin om in 1943 Mussolini te bevrijden uit een schier onbereikbare vesting in de Abruzzen, waar partizanen hem vasthielden

Na de oorlog belandde hij voor het tribunaal, maar hij bleef gespaard van de galg, kon uit de gevangenis ontsnappen en belandde in Franco-Spanje van waaruit hij de vluchtroute organiseerde voor andere gewezen SS’ers naar Zuid-Amerika (het ODESSA-netwerk).

Spanje zou zijn vaste stek blijven, maar zijn spoor loopt ook via Egypte, waar hij Palestijnse commando’s traint voor een toekomstige confrontatie met Israël. Egypte werkte toen aan een raketprogramma dat de Israëli’s veel kopzorgen baarde. In die hoedanigheid komt hij op de dodenlijst van de Mossad terecht, waar het idee groeit dat iemand met zo’n militaire ervaring levend meer waard is dan dood.

Volgende bedrijf: Otto Skorzeny kiest eieren voor zijn geld (hij zou in ruil bekomen hebben dat hij uit de lijst van nazi-jager Simon Wiesenthal werd geschrapt) en gaat voor de Mossad werken. Hij verschaft hen supergeheime informatie rond het Egyptische raketprogramma, en elimineert in 1962 zelfs de Duitse geleerde Heinz Krug, die in dat programma een cruciale rol speelde.

Specifieke cultuur

Operatie Entebbe (1976): Israëlische commando’s in een Mercedes, waarmee ze de kapers konden verrassen.

Operatie Entebbe (1976): Israëlische commando’s in een Mercedes, waarmee ze de kapers konden verrassen.

Maar veel belangrijker nog: Skorzeny leert de Mossad alle knepen van het vak en leidt spionnen en commando’s op, bestemd voor speciale undercoveroperaties.

De latere interventies van de Israëlische geheime dienst dragen zijn signatuur, met als meest bekende de ontvoering van Adolf Eichmann uit Argentinië (1960), de liquidatie van drie leiders van Zwarte September in Beiroet (1973) en Operatie Entebbe (1976), de succesvolle bevrijding van Israëlische passagiers uit een gekaapt vliegtuig.

In totaal zo’n 3.000 operaties, en nu dus de beeperaanval op het Hezbollah-netwerk, ook iets voor de handboeken.

De jonge, in 1948 gestichte staat, kon zich geen morele scrupules permitteren, en zocht expertise waar het die kon vinden, al was het bij de duivel zelf

De Mossad is vindingrijk, efficiënt en straalt een specifieke cultuur van ‘Rucksichtlosigkeit’ uit, waarbij vergeleken de KGB en de CIA maar kleine jongens zijn.

De input van Skorzeny was vooral militair en technisch, maar tegelijk spoorde zijn SS-verleden perfect met de mentaliteit van radicaliteit en meedogenloosheid die de militaire en politieke doctrine van Israël tekende, bedreigd en ingesloten als het was door de Arabische buren.

De hele Arabische wereld was belust op vergelding omwille van de ‘nakba’, de verdrijving van Palestijnen uit hun thuisland. De jonge, in 1948 gestichte staat, kon zich geen morele scrupules permitteren, en zocht expertise waar het die kon vinden, al was het bij de duivel zelf. Zo kwam ook ene Walther Rauff, uitvinder van de mobiele gaskamers, via-via als adviseur in de Mossad terecht.

Luttele jaren na de Holocaust was Israël dus bijzonder vergevingsgezind als het expertise kon opdoen van gewezen nazi’s. Omgekeerd raakte een antisemiet als Otto Skorzeny geboeid door het zionistisch project en de overlevingsdrang van deze staat. Voer voor psychoanalisten.

Schizofrene natie

De zesdaagse oorlog als blitzkrieg (1967) (VRT).

De zesdaagse oorlog als blitzkrieg (1967) (VRT).

De invloed van de nazidoctrine op de Israëlische militaire strategie reikt veel verder dan de figuur van Otto Skorzeny. De ‘Blitzkrieg’ van 1967, bekend als de Zesdaagse Oorlog, waarbij in een recordtijd Arabisch gebied werd veroverd, vier keer zo groot als het oorspronkelijke territorium, komt zo uit het handboek van de ‘Wehrmacht’.

Het doet denken aan de Duitse pletwals anno 1940, waar de Lage Landen in een paar weken tijd onder de voet werden gelopen.

Als de Mossad zo slim en efficiënt is, waarom werd op Hamas dan dezelfde techniek niet toegepast waarmee onlangs Hezbollah gericht werd ontmanteld, en verkoos men om Gaza plat te bombarderen?

De actuele positie van de Mossad is voor buitenstaanders moeilijk te lezen. Men kan zich bijvoorbeeld de vraag stellen: als de Mossad zo slim en efficiënt is, waarom werd op Hamas dan dezelfde techniek niet toegepast waarmee onlangs Hezbollah gericht werd ontmanteld, en verkoos men om Gaza plat te bombarderen?

Is het wel realistisch om te geloven dat de geheime diensten op 7 oktober compleet verrast waren? Vragen waar de schaduw van Benjamin Netanyahu, die tot elke prijs politiek wil overleven, levensgroot over hangt. De moderne geschiedschrijving zal er een hele kluif aan hebben.

Qua radicaliteit en ideologische vastigheid spiegelde — of spiegelt — Israël zich aan het Derde Rijk. Pacificatie of compromis zijn onbekende begrippen. Politiek is het een schizofrene natie. Het huldigt vanuit de Holocaust-herinnering (sommigen spreken van Holocaust-industrie) een discours van morele waakzaamheid, en functioneert als een democratie.

Het beste bewijs is de vrije pers, met artikels zoals dat in Haaretz. Anderzijds is het een gemilitariseerde samenleving, met een extreem vijandbeeld en een raciaal-nationalistische mainstreamideologie.

Otto Skorzeny bleef tussendoor in Spanje als zakenman actief, onder de bescherming van Franco. Hij had ondergronds een actief aandeel in de installatie van militaire junta’s in Zuid-Amerika. Hij stierf in Madrid in 1975 op 66-jarige leeftijd aan longkanker.

Zijn as werd naar Wenen overgebracht en met veel ceremonie bijgezet in het familiegraf. Vele oude nazigetrouwen kwamen afscheid nemen en brachten de Hitlergroet. Ik weet niet of er ook ex-collega’s van de Mossad aanwezig waren. Op een kussen prijkte het ‘Eiserne Kreuz mit Eichenlaub’ dat de Führer hem persoonlijk had opgespeld.

Simon Wiesenthal

De Mossad, goede leerling van de SS

Wim Sassen, interviewer van een massamoordenaar

Evald Mikson, de man met honderd handen