Al sinds december blokkeert Azerbeidzjan de Laçın-corridor. Dit is de enige route die de Armeniërs van Nagorno-Karabach verbindt met Armenië en de buitenwereld. Hierdoor raakt de toevoer van humanitaire goederen volledig afgesneden. Meer dan 120.000 mensen dreigen om te komen door het voedseltekort. Verschillende landen — waaronder België — roepen Azerbeidzjan op om de corridor te heropenen.

Dreigende etnische zuivering

Maar Bakoe weigert hieraan toe te geven. Het probeert de Armeniërs in de betwiste regio te dwingen om een vredesakkoord op hun voorwaarden onvoorwaardelijk te aanvaarden. De Armeniërs in Nagorno-Karabach roepen de internationale gemeenschap op om niet weg te kijken van een humanitaire crisis die een voorbode van een etnische zuivering dreigt te worden.

Er is nog geen einde in zicht voor de blokkade van Nagorno-Karabach. Deze heeft intussen al geresulteerd in schrijnende tekorten aan voedingsmiddelen, medicijnen, brandstof en andere benodigdheden. Wat op zijn beurt al heeft geleid tot een toename van het aantal miskramen, evenals tot sterfgevallen als gevolg van ondervoeding. Door de toegang tot deze cruciale voorraden — die langs de Laçın-corridor worden geleverd — te verhinderen, is Azerbeidzjan op weg om de levensomstandigheden zo ondraaglijk te maken dat Armeniërs gedwongen worden de regio te verlaten.

Onder controle van Azerbeidzjan

De politieke agenda van Azerbeidzjan is om via deze blokkade de Armeniërs in Nagorno-Karabach te dwingen om Azerbeidzjan hun soevereiniteit over hen te aanvaarden. Want de enige uitweg die het de Armeniërs biedt, is om zich weg van de republiek Armenië en richting Bakoe te wenden. Dit was ook de reden waarom Bakoe eind juli weigerde om een konvooi van de Armeense regering met 360 ton aan humanitaire goederen over de grens naar Nagorno-Karabach toe te staan. Azerbeidzjan heeft aangeboden de bevolking van het betwiste gebied via zijn eigen grondgebied te bevoorraden. Maar dit wordt tegengewerkt door de lokale Armeense bevolking. Die beschouwen deze zet van Azerbeidzjan als een poging om de blokkade te legitimeren en hen te onderwerpen.

De Armeniërs van Nagorno-Karabach eisen nog altijd een vreedzame oplossing die rekening houdt met hun zelfbeschikking en garanties voor hun veiligheid. Want onder controle van Azerbeidzjan vallen houdt volgens hen een grote dreiging voor hun veiligheid in, getuige de vele geweldsopflakkeringen en incidenten. Zo werden op 28 augustus drie Armeniërs door Azerbeidzjaanse grenswachten gearresteerd nadat zij in een konvooi onder escorte van Russische vredeshandhavers de Laçın-corridor trachtten over te steken. De drie studenten werden beschuldigd van ‘het beledigen van staatssymbolen’ en kregen tien dagen administratieve detentie en uitzetting. Dat betekent dat ze niet naar hun huis in Nagorno-Karabach kunnen terugkeren. Dit volgt op een soortgelijk incident waarbij een 68-jarige Armeense oorlogsveteraan uit Nagorno-Karabach in juli aan diezelfde corridor werd gearresteerd.

Dagelijkse strijd

Maar wat is de dagdagelijkse realiteit van de blokkade in de republiek Artsach? (Artsach is de naam van de Armeense politieke entiteit op het grondgebied van Nagorno-Karabach, nvdr.) Een vraag voor Siranush Sargsyan die in de hoofdstad Stepanakert woont.

Siranush: ‘Ik ben een gevangene in mijn eigen land. Mijn hele dag staat in het teken van het zoeken naar voedsel. Gezinnen die meerdere mensen van voedsel moeten voorzien staan iedere dag voor een moeilijke keuze. Flessenvoeding voor jonge kinderen is al niet meer te verkrijgen. Alleen brood is hier nog te vinden. Vlees en zuivel zijn ondertussen herinneringen aan een beter verleden. Met geluk vind je af en toe nog een enkele tomaat uit een moestuin. Iedere dag is een grotere strijd om naar de broodrij te gaan omdat je iedere keer steeds minder energie hebt om aan de wandeltocht te beginnen en het wachten vol te houden. Je moet overal naartoe wandelen omdat het openbaar vervoer bij gebrek aan brandstof niet meer rijdt.’

‘We zijn doodsbang voor de toekomst, want als Azerbeidzjan ons dit al aandoet wat gaat de toekomst dan brengen? Hoe kunnen we de voorbije oorlogen vergeven en vergeten als ze ons sinds het einde van de tweede oorlog in 2020 doen lijden. Iets wat voorheen een vanzelfsprekendheid was — iedere dag kunnen eten — gebruiken ze nu als een wapen tegen ons. De zomer komt op zijn einde en de komende winter gaat voor velen hier de dood brengen als de blokkade niet wordt opgeheven.’

EU kijkt weg

Ondertussen weigert Europa omwille van zijn eigen energiebehoeften en zijn (anti-)Ruslandpolitiek in de zuidelijke Kaukasus harde stappen tegen Azerbeidzjan te ondernemen. En zo wordt er weggekeken van de talloze mensenrechtenschendingen tegenover de Armeniërs in Nagorno-Karabach. Hun lot lijkt een aanvaardbaar offer op het altaar van de Europese realpolitik.

Ondertussen is Azerbeidzjan ook begonnen met het invliegen van Israëlische wapens. Dit en de troepenbewegingen in de regio verhogen gewapenderhand de druk, met als gevolg dat het land een nieuw militair offensief dreigt aan te kondigen. Want als de druk van de blokkade niet werkt, denkt het net zoals tijdens de tweede oorlog in Nagorno-Karabach in 2020 met militaire middelen (de rest van) Nagorno-Karabach onder zijn controle te brengen.

Siranush: ‘We zijn teleurgesteld in de Russische vredestroepen. Zij schenden hun overeenkomst met de Armeniërs door Azerbeidzjan toe te staan dat het de Laçın-corridor heeft gesloten. Het zijn veredelde cipiers van de republiek Artsach geworden en durven niets tegen de Azeri’s te doen. Tegelijk doen Europa en Armenië niets anders dan hun bezorgdheid op sociale media te delen. Ze weten dat mensen hier aan de hongerdood sterven en toch weigeren ze in actie te komen. Zij zeggen dat we vrede met Azerbeidzjan moeten sluiten, maar welke vrede beloven zij op deze manier aan ons?’

Boek

Tijdens de Eerste Wereldoorlog vond er een vreselijke genocide plaats op de Armeniërs in het Ottomaanse Rijk. Een eeuw na de Armeense genocide blijft dit trauma nog altijd actueel. Deze open wonde vormt mede de basis voor het conflict in Nagorno-Karabach, dat zich afspeelt in een van de uithoeken van Europa.

In de zuidelijke Kaukasus barstte in september 2020 dit voorheen bevroren conflict tussen Azerbeidzjan en Armeniërs weer in alle hevigheid los. Na 44 dagen oorlog kwam er een staakt-het-vuren, maar bleef een blijvende vrede uit.

De voorbije jaren reisde ik naar dit conflictgebied en vertel ik de verhalen van de lokale Armeense inwoners en hun leven in de vergeten oorlog in Nagorno-Karabach. Eerder dit jaar verscheen bij Uitgeverij Doorbraak het boek De vergeten oorlog, over het conflict in Nagorno-Karabach. Bestel het boek via de webwinkel.

Siranush Sargsyan

Honger als wapen in Nagorno-Karabach