Beste luisteraar

Bibliotheken zijn gemaakt om boeken te verbergen en nog het liefst ontoegankelijk te maken, dat was de diepste overtuiging van auteurs zoals Umberto Eco en W.G. Sebald. De nieuwe Gentse stadsbibliotheek De Krook maakt daar uiteraard geen uitzondering op. Maar nu het rapport verschenen is met aanbevelingen om de stad en dus ook de stadsbibliotheek te dekoloniseren is er iets anders aan de hand.

Boekenhel

Wat in dat rapport wordt voorgesteld is erger dan de gewoonte in inquisitie- en indextijden om boeken achter slot en grendel te zetten in een speciale kast of zelfs een speciale, aparte kamer: erger dan de hel, L’Enfer in de Bibliothèque Nationale te Parijs, erger dan de vergifkast, de Giftschrank in Duitse abdijen, of erger dan de private case in het British Museum in Londen of de Bodleian Library in Oxford. De katholieke en protestantse hegemonie die ketterse en obscene boeken verbood, had tenminste nog een voordeel: ze bewaarde die boeken omdat bijvoorbeeld de jezuïeten ervan overtuigd waren dat ze de zonden moesten kennen om ze te kunnen bestrijden. En ook uit pure archiveringslust. De bedoeling was dat de boeken symbolisch zouden branden in de hel van de Enfer-afdeling. Laat vandaag in Gent dat ‘symbolisch’ maar weg.

Dekoloniseringsrapport

U zou zich de moeite moeten getroosten om dit door het Gentse stadsbestuur bestelde rapport grondig te lezen.* De walm die daaruit opstijgt is niet te harden. Het gaat ook om veel meer dan een bibliotheek alleen, het is de hele mens, de hele maatschappij en uw hele geest die moeten gedekoloniseerd worden. Maar boeken zijn instrumenten in de algemene culturele opvoeding en men wil dus vooral deze sector treffen. De kranten doen er wat lacherig over, en zelfs de verdedigers van de hier voorgestelde censuur proberen zich ietwat gegeneerd te distantiëren van dit schandalige document waarin beschreven staat hoe men niet alleen uw handel en wandel maar gelijk ook uw gedachten in de pas wil doen lopen.

Dit document is opgesteld door goed georganiseerde, edoch geschifte drijvers die als ze hun zin krijgen de samenleving in een ijzeren tang proberen te prangen en die uit zijn op alles waarvoor George Orwell waarschuwde. Van tweeën een: ofwel loopt men te pronk met de recent opnieuw uitgegeven essays van Orwell en met Hannah Arendts geschriften over vrijheid, ofwel probeert men dit rapport te implementeren: want daarmee schaart men zich achter praktijken die niet alleen bekend zijn uit Orwells 1984, maar uit de werkelijkheid van de DDR. Ook daar werd censuur de mensen aangepraat op een wijze die door redelijke DDR-burgers niet kon tegengesproken worden. Dit soort argumenten duikt nu al in de kranten op. In onze Noord-Belgische krant is er een redacteur die suggereert dat, ik citeer, we toch niet zoveel zouden missen als er een paar verouderde kinderboeken een labeltje kregen of naar het magazijn zouden verhuizen? Niets missen! Dit behoort tot de klasse van de zalvend aangebrachte maar dictatoriale pastoorsargumenten waar de redelijke DDR-burger die we allemaal dreigen te worden niet meteen een antwoord op heeft. Of dat de kinderen toch niet over censuur zullen klagen, toch? Ze hebben immers zoveel andere, correcte dingen in hun bereik die geen gevaar vormen voor hun kinderziel! Jawel, de ziel van ’t kind is terug, aangebracht door een nieuw soort pastoors gewapend met een gedachteninstrumentarium dat ondertussen het hele Westen aan het inpalmen is.

Een ander lectuur-repertorium

Hoe gaat het politiek correcte stadsbestuur zijn bibliotheek De Krook nu dekoloniseren? Logisch: eerst gaan ze daar een dekoloniale checklist met criteria over het aankoopbeleid maken. Verkeerde boeken komen er alvast niet meer in, dat helpt want dan hoeven ze nog slechts het huidige bestand uit te vlooien op kolonialismen, racialismen en de bekende fobieën. Ten tweede zullen boeken met een verkeerde ‘content’ een label krijgen. Het is hier dat het Rapport gewag maakt van Pippi Langkous, dus niet bij de kinderboeken. Kinderboeken krijgen niet eens een label, want wat is een kind nu met zo’n label nietwaar, door zo’n label zou dat kind net tot het verkeerde worden aangezet. Jaja, er is over nagedacht. Trouwens, zie je zo’n kind al met een gelabeld boek naar de kassa gaan? Dat kind wordt ten eerste scheef bekeken en ten tweede uitgenodigd tot een goed gesprek en als dat niet goed verloopt worden de ouders toch gebeld? Ik zie het zo gebeuren.

Vergeleken met wat hier dreigt was het Katholiek Lectuur-Repertorium een weldaad. Boeken kregen een cijfer. Boeken met een Romeinse VI voor kinderen, V voor gevormde lezertjes, IV voor jongeren en volwassenen, III voor gevormde volwassenen, II met toelating na de biecht, en Romeinse I gewoon verboden. Gerard Walschap, wiens eigen boeken op de index prijkten, heeft er eens een vlammende rede over gehouden die we op Radio 3 een paar keer integraal hebben uitgezonden. Maar toch: dit censuurreglement was een zelfvernietigende machine omdat het gebouwd was op argumentatie, en die keerde zich vanzelf tegen de censor. Er werd over gediscussieerd. Men kende elkaars argumenten. Vandaar dat dit Lectuur-Repertorium nog altijd in alle onderzoeksbibliotheken zijn nuttige diensten bewijst.

Discussie en argumentatie hebben in het Gentse dekoloniseringsrapport geen plaats. Er is bijvoorbeeld sprake over boeken ‘met stereotiepe beelden’ die eruit gaan. Wat zijn stereotiepe beelden? Ik had gedacht om u over deze kwestie te onderhouden aan de hand van stripverhalen met Afrikaanse mensen, maar de tijd ontbreekt en dat wordt dus een leuk onderwerp voor volgende week met als motto het vers van Paul Van Ostaijen uit het gedicht ‘Oppervlakkige charleston’: ‘De negers hebben dikke lippen’. Lap! Nog een boek om te labelen.

De censoren

Wie gaat dat allemaal organiseren? Wie gaat al die boeken lezen en uitvlooien op lelijke woorden en slechte gedachten? Een twintigste-eeuws censuurbureau zoals in de film Das Leben der andern? Niet nodig! Onze literatuur- en geesteswetenschappers aan de universiteiten doen vanzelf al weinig anders. Nu hoeven ze hun kennis slechts toe te passen in de praktijk; kunnen ze hun nut eens bewijzen.

Werk dus aan de winkel voor KifKif en Hand in Hand Tegen Racisme, verenigingen die het rapport bij naam noemt en aan wie alle vermelde taken uitbesteed kunnen worden. Omdat, zo zegt het door de stad Gent bestelde en betaalde rapport, deze verenigingen al over boekenlijsten beschikken. Ik ril. KifKif en Companie gaan ook boekenclubs rond dekolonisering organiseren. Misschien moeten mensen die gelabelde boeken naar huis willen meenemen eerst langs zo’n sensibiliserende boekenclub passeren.

Uitgevers ruiken onraad. Jamaar, zegt de uitgever van Pippi Langkous, dat is geen koloniaal verhaal. Heerlijke onwetende! Beminnelijke argeloze! Die denkt dat alleen koloniale verhalen gedekoloniseerd moeten worden! Alles moet immers gedekoloniseerd worden, vooral als het niets met kolonies te maken heeft. Het gaat immers om uw Westerse koloniserende geest die alle niet-witte mensen racialiseert, en houd u maar niet van de domme want we hebben u al gevonden.

Walgelijke kinderboeken

Om al deze redenen is de wilde Arabist en journalist Arthur van Amerongen op onderzoek uitgegaan en heeft hij het resultaat gepubliceerd in HP De Tijd onder de titel ‘Don Arturo’s Top Honderd van walgelijke kinderboeken die absoluut verboden moeten worden’, handig, schrijft hij erbij, voor de Sturmabteilung. Betaalmuur jammer genoeg, maar ik heb het in print. Samizdat weet je wel. Er staan juweeltjes van boeken in zijn opsomming, veelal Hollandse publicaties, want er is meer tussen hemel en aarde dan Pietje Bell en Arendsoog en Witte Veder alleen. Ik sla dus het racistische Sjors en Sjimmie over en beland bij het volledige oeuvre van Anton Pieck dat op de brandstapel thuishoort; bij alle Asterixen vanaf nummer vier waar de zwarte matroos in het kraaiennest opduikt; bij alle, let wel alle sprookjes van de gebroeders Grimm; bij alles waar Donald Duck in voorkomt; en bij Jommekes njam-njambloem.

We zijn dus op het stadium beland waar niet de Markies de Sade maar de kinderboeken in het Enfer zullen opgesloten worden.

Kroken en kraken

Op een activistische webstek van de stad Gent wordt er symbolisch gevraagd om de mensen tot meer actie aan te sporen ‘Wat bougeert er hier?’ Wel, ik zou zo zeggen, in ’t hoofd van de huidige burgemeester: Nie vele. Dat schepencollege heeft het tot nog toe vooral gemunt op de stadsbibliotheek die ‘De Krook’ heet. En die heet zo naar de bocht die de Muinkschelde en de Ketelvest daar maken. Kroken wil zeggen valse plooien maken en verfrommelen, in ’t Gents uitgesproken als ‘kruuken’. Pas op, dat is nog niet kraken, in ’t Gents uitgesproken als ‘kroaken’. Awel, ‘k zal ’t ne keer zeggen, zie: dat schepencollege, ulder ersenpanne es gekroakt en ulder ersens gekruukt.

_____________

* Op te halen op het web onder de titel Dekoloniseer mijn stad. Rapport met aanbevelingen.

Stadsbestuur Gent

Rondas over het stinkende Gentse dekoloniseringsrapport