“Waarde landgenoten”. Zo begint doorgaans de halfjaarlijkse toespraak van Koning Albert II wanneer hij rond Kerstmis en de Belgische nationale feestdag de natie toespreekt. Deze keer lag het anders. Deze keer sprak onze vorst een land toe dat al meer dan een jaar zonder regering zit. Deze keer was de koning zichtbaar geagiteerd terwijl hij de ene stijlbreuk na de andere manifesteerde gedurende zijn julipraatje. Verschillende kranten vroegen mij in de nasleep van de opvallende speech om zijn lichaamstaal, expressie, intonatie en tekstuele inhoud van zijn speech te analyseren. Dit zijn mijn bedenkingen:

1. De koning is eerder kwaad dan ongerust

U hoeft geen expert te zijn in lichaamstaal om dit te zien. Elke leek kan zien hoe opgewonden de vorst is, zeker in vergelijking met vorige toespraken. Hij zwaait wild met de vuisten, gebruikt het verwijzende vingertje en lijkt zich te moeten inhouden om niet loeihard op de mahoniehouten desk te bonken. Daar waar zijn handen doorgaans kalm gevouwen voor hem op het tafelblad blijven liggen (meteen een ideale manier om zijn zenuwen te baas te kunnen), voert hij deze keer een heel theater op om zijn woorden kracht bij te zetten.

Ook in zijn aangezicht is de woede zichtbaar: priemende blik, gefronst voorhoofd, niet één enkele glimlach of zelfs maar iets dat daarvoor kan doorgaan. Opvallend detail: de koning mag dan wel mermaals zeggen “ongerust” te zijn, de non-verbale signalen die hij op die momenten uitstraalt zeggen iets anders. Het is al woede en boosheid die de klok slaan.

2. De Franstalige versie is opvallend minder hevig

Uiteraard zou een analyse van een dergelijke (hoe u het ook draait of keert) communautair geladen toespraak niet compleet zijn zonder de Nederlandstalige en Franstalige versies met elkaar te vergelijken.

Mij valt het op hoe de Franstalige versie toch een pak minder fel is. Uiteraard blijft hij boos, en ook hier zwaait hij met de vuisten. Maar zijn intonatie is op de ene of de andere manier toch vriendelijker. Rest de vraag of het aan zijn gebrekkiger kennis van het Nederlands ligt, en hij bijgevolg niet helemaal zeker is van hoe hij zijn klemtonen moet leggen zonder agressief over te komen. Of zou het kunnen dat hij net iets minder kwaad is op Di Rupo dan op De Wever?

3. De kloof met de burger wordt verkleind

Ik probeer mij altijd voor te stellen hoe dergelijke speeches tot onstaan komen. Toegegeven, Albert is Obama niet, maar u kan mij niet wijsmaken dat hij niet wordt bijgestaan door een team van mensen die nadenkt over de toon van zo’n speech, het pak dat hij aanmoet (goede keuze overigens, met een rode of andere powertie had het er allicht nog agressiever uitgezien), de lichaamstaal die hij zal hanteren en dergelijke meer.

De hand van kabinetchef Van Ypersele lijkt me toch duidelijk in dit verhaal. Dat de koning dit soort duidelijke en directe taal spreekt is een stijlbreuk waarvan ik vermoed dat derden aan de basis liggen. Mogelijk zijn het ook adviseurs als zij die Albert aangeraden hebben om archaische taal als “waarde landgenoten” in te ruilen voor “beste landgenoten”. Hiermee verkleint hij de kloof tussen zichzelf en de burger en wil hij allicht aan de burger tonen dat hij met dezelfde grieven kampt aangaande de politieke situatie.

4. Het is hoedanook mooi theater

Aan de reacties in de traditionele media, maar ook die via Twitter en Facebook, te zien heeft België de boodschap ontvangen. Ontvangen, maar daarom niet begrepen. Wie de politiek een beetje van uit de coulissen volgt, weet dat politici elkaar tussen pot en pint lachend de handen schudden amper vijf minuten nadat ze elkaar voor de televisiecamera’s probeerden af te maken.

Ik denk dan ook niet dat heren als Di Rupo, De Wever, Beke of Michel zullen wakker liggen van een stukje theater. Hoe oprecht de toespraak van de koning dan ook mag zijn, bij de volgende audiëntie van Bart De Wever bij de koning, betwijfel ik over er even stoere praat zal weerklinken in Laken. Ook in de Vlaamse huiskamers zal de impact allicht beperkt blijven.

Koning Albert heeft zijn punt gemaakt door te breken met zijn porseleinen stijl, maar daarmee is het voor velen wellicht ook gezegd.

(Bron: http://www.verbeeck-ujvari.be/koning-albert-ii-houdt-opvallende-speech)

Stef Verbeeck

Albert II houdt opvallende speech