Wist u dat ik de slechtste beleggingsadviseur ben van Vlaanderen? Officieel is het niet, maar ik ben echt slecht. Klanten konden in mijn vorige carrière immers probleemloos van mijn gezicht lezen wat ik vond van het zogenaamde beleggingsfonds van de maand. Helaas was dat vaak niet positief.

Jammer genoeg is de waarheid dat het belang van de klant en de bank dikwijls niet gelijk loopt in België. Dat je als bankier geld vraagt voor je diensten is normaal, maar bij het huidige model in België mogen gerust vragen gesteld worden. De kosten lopen bij sommige spelers enorm op. En door de procentuele kosten, kan dezelfde handeling bij een groot vermogen duizenden euro’s duurder uitkomen. Iedereen moet zijn brood verdienen, maar nu lopen financiële spelers soms met een derde van de winst weg terwijl de klant wel het risico draagt. Ik heb in dit artikel niet de ruimte om alles te bespreken, maar wanneer u volgende keer naar de bank gaat raad ik u aan om op de volgende dingen te letten.

De grap van instapkosten

U kent het wel. U gaat naar de bank en wilt met je hard verdiend spaargeld beleggen omdat je spaarboekje toch niets opbrengt. Waar ik moeite mee had wanneer ik met een klant aan tafel moest gaan zitten, is dat ik dingen moest verkopen waarvan ik wist dat men ze elders tegen een fractie van de prijs kon kopen. Zo verdienen banken deels hun geld aan zogenaamde instapkosten waarbij ze een vergoeding krijgen wanneer u een fonds koopt. En die vergoeding kan zwaar oplopen.

Zo moest ik het gemiddelde aandelenfonds in België vaak verkopen tegen 2,5 tot 3 procent instapkosten. Dat lijkt niet veel, maar is enorm. Zo waren mensen die met 50 000 euro naar me toekwamen al 1500 euro kwijt voordat we zelfs begonnen waren met beleggen. Dit terwijl een andere persoon met 5000 euro voor dezelfde handeling 90 procent minder instapkosten moest betalen.

Dit is een fenomeen dat in België al zeer lang meegaat. Omdat de klanten zich er niet tegen verzetten, al is dit bijvoorbeeld voor de gemiddelde Nederlander ondenkbaar. Wat u immers niet weet, is dat u in sommige gevallen dezelfde of gelijkaardige fondsen online kunt kopen voor minder dan 20 euro. De Vlaming heeft echter nooit een goede financiële educatie gekregen op de schoolbanken en is daardoor volledig afhankelijk van de bank. En laat net die partij er belang bij hebben dat u niet alles weet.

Met dakfondsen zijn geld te verdienen, maar vaak niet voor u

Een van de dingen waar u bij een bank wel eens mee geconfronteerd zal worden is een zogenaamd dakfonds. Dit is een fonds waarmee u als startende belegger belegt in andere fondsen. In het retailsegment vormt dit geregeld de basis van sommige portefeuilles en het is een makkelijke manier om te diversifiëren. Waar men vaak weinig aandacht aan besteedt, is dat de rekening hiervan sterk kan oplopen.

Zo bundelt een bank soms tien van zijn eigen fondsen samen in een nieuw dakfonds en brengt dit zo aan de man. Echter betaal je dan niet alleen een beheersvergoeding op deze tien fondsen, maar ook nog eens op het dakfonds zelf. Het resultaat? De bank kan in dit geval twee keer langs de kassa passeren. Iets wat sommige partijen misbruiken om zichzelf te verrijken door het lucratieve gehalte. Geniaal, nietwaar?

Indexknuffelaars zijn je geld niet waard

In hetzelfde rijtje vind je vaak de indexknuffelaar. Dit zijn fondsen die een bepaalde index zoals de Bel20 klakkeloos volgen, maar waar je stevige beheerskosten voor betaalt. In het verleden hadden deze fondsen nog nut omdat je niet simpel kon beleggen in deze indexfondsen. Vandaag kan je echter online gelijkaardige fondsen kopen tegen zeer lage beheerskosten rond de 0,20 procent per jaar. Dit terwijl sommige spelers hier nog een veelvoud voor durven te vragen. De bank verzwijgt vaak het bestaan van deze goedkopere fondsen waarna de klant nietsvermoedend deze koopt.

Vertrouwensband met bankier houdt oude systeem intact

Zelf vind ik het opmerkelijk dat veel van deze praktijken vandaag nog bestaan op het retailniveau. Het huidige model is immers zeer kwetsbaar voor digitalisering. Voor zeer vermogende personen blijft een goede financiële adviseur een absolute must, maar het lagere segment van vermogensbeheer is makkelijk te digitaliseren.

Iedere klant is dan wel anders en heeft persoonlijk advies nodig, maar mensen met enkele duizenden of een paar tienduizend euro’s om te beleggen zitten vaak in dezelfde situatie. Men moet in deze fase nog beginnen met het maken van een portefeuille, waardoor het aantal mogelijke situaties beperkt is. Maar het vertrouwen in een persoon van vlees en bloed blijft zeer belangrijk, waardoor de digitalisering niet doorbreekt. Dit terwijl de vertrouwenspersoon gevangen zit in een belangenconflict tussen de bank en de klant.

Verandering komt van onderuit

Als vorm van protest en om het systeem langzaam te veranderen, wil ik toch een alternatief bieden om zo deze onnodige kost te vermijden net als de andere belangenconflicten. Zo heeft in het Antwerpse Grobbendonk de vermogensbeheerder Stefaan Casteleyn — die ik al lang ken — een eigen fonds opgericht onder de naam Aequitas Patrimonium, voor de vrienden, familie en kennissen van zijn klanten. Zijn klanten moeten normaal minstens 250 000 euro storten voor ze professioneel financieel advies krijgen, maar nu heeft hij het mogelijk gemaakt voor mensen met een kleiner vermogen om online in te stappen en op die manier hun geld te beheren. En belangrijk, dit zonder instapkosten waardoor je niet langs de bank moet passeren en direct bij de bron zit.

Wat ik als financieel journalist ook vernieuwend vind, is dat hij klanten die instappen een volledige inzage wil geven in alles. Dit door de posities van zijn fonds publiek te maken naar zijn klanten via een website en zijn meest recente transacties. Zo zijn beleggingsfondsen vaak zwarte dozen waarbij je niet precies weet wat er allemaal inzit en waarbij je de veranderingen niet kunt volgen. Eigenlijk lanceert hij het eerste gratis professioneel beleggingsblad in België waarbij zijn klanten kunnen leren van zijn acties. Iets wat ik enkel kan toejuichen.

Ik hoop dat er in de toekomst nog van deze initiatieven zullen ontstaan waarbij men de klant terug centraal zet. Aangezien ik het initiatief steun en er momenteel nog geen website is met meer informatie, mag u me eenmalig mailen via www.stefanwillems.be waarna ik u op de hoogte hou wanneer de website online gaat. Dan heb ik als slechtste beleggingsadviseur van Vlaanderen mijn steentje bijgedragen om de Vlaming terug financieel onafhankelijk te maken.

Bovenstaande tekst is de persoonlijke mening van de auteur en mag in geen geval als persoonlijk advies gezien worden.

Stefaan Casteleyn

Biecht van een ex-beleggingsadviseur