De onderbuik van het volk naar de mond praten?

CD&V heeft al een tijd een nieuwe voorzitter en die heet niet Wouter Beke maar Joachim Coens, een West-Vlaming die tot voor kort de haven van Zeebrugge mocht besturen en die in een poging om er niet uit te zien als een gewone mens, geruite jassen en overjassen draagt. Bij een nieuwe partijvoorzitter hoort een tekst met een herbronning als aanloop naar een congres. Dat is nu niet anders. Het voorlopige resultaat is een tweeëntwintig bladzijden tellend kerstmanifest met de titel Power to the people. Dit begint niet goed. Ik heb me afgevraagd waarom deze titel nu per se in het Engels moest, terwijl verderop in de tekst toch een pleidooi te lezen staat voor het Nederlands als instrument voor integratie. Het antwoord is dat lichtvaardig gebruikt Engels meestal het resultaat is van onbegrip maar vooral van maskerade. De juiste vertaling van John Lennons Power to the people, namelijk ‘Alle macht aan het volk’, zou een Coens nooit uit zijn strot kringen, maar als je dat in het Engels zegt dan is dat hip en wil het ook niets meer zeggen. Komt daar nog bij dat hij het begrip ‘volk’ wil vermijden, behalve dan in de verzuchting dat CD&V opnieuw een volkspartij wil worden want net dat zijn ze daar nu niet meer. Maar het woord volk apart, neen, dat ruikt naar populisme, volksisme dus. En had voorganger Wouter Beke niet ergens geschreven dat hij ‘de onderbuik van het volk niet naar de mond zou praten’? Hoort u dat, ‘de onderbuik van het volk niet naar de mond praten’. ‘Een beke’ een oude vieze man van Koot en Bie, die Beke.

People is veel beter moet Coens gedacht hebben, dat woord kan je tenminste ook vertalen als ‘de mensen’. En over de mensen is een rechtgeaarde CD&V’er niet te stoppen. En ja hoor, op de tweede bladzijde staan ze er al, de mensen, in de aloude maar magische formule ‘Omdat mensen belangrijk zijn’. Dat is dus Coens’ recyclage van de CVP-slogan van het jaar 1977 waarmee Leo Tindemans zaliger een miljoen Vlaamse stemmen op zijn naam kreeg, drieënveertig jaar geleden dus.

Ubuntu

Wat voor nieuws staat er in dit manifest? Na de titel en de ondertitel: niet veel. Dat de CD&V voor het leven is en tegen de dood, dat wisten we al. Zeg maar ja tegen het leven: anders zegt er het leven nog nee. En ze zijn ook voor vriendschap, liefde en broederschap. Vriendschap liefde broederschap, het zijn geen loze kreten / We leven echt niet voor de grap / dat mag je nooit vergeten: Ziedaar de personalistische filosofie van CVP en CD&V samengevat in een cafetoogcabaretliedje. En toch krijgt Coens het in zijn tien hoofdstukken niet beter uitgelegd.

Het merkwaardige nu is dat ik het met Coens’ uitgangspunten nogal eens ben. Solidariteit: evident zou Wilfried Martens gezegd hebben. Personalisme: de mens is geen individu alleen, hij maakt deel uit van een gemeenschap – een beetje zoals de Zuid-Afrikaanse filosofie van het Ubuntu eigenlijk: wie kan daar nu tegen zijn? De mens moet een goede rentmeester zijn en rekenschap geven over hoe hij zijn wereld achterlaat: volledig akkoord. Rijnlandmodel en empowerment: daar is allemaal geen discussie over. En dan die veelbesproken subsidiariteit, die wil zeggen dat je de bevoegdheden en beslissingsmacht moet laten aan de onderste echelons die het dichtst bij de mensen staan en dat de overheid die mensen in hun initiatieven geldelijk moet steunen: zo hoort het ook. Ik was ook verrast door dat aparte hoofdstuk gewijd aan de vervreemding van de mensen in hun leefwereld, waar Coens voorzichtig de vervreemding aanklaagt die veroorzaakt wordt doordat hele buurten op korte tijd allochtoon en zogezegd multicultureel zijn geworden. Daar kan hij nog last mee krijgen.

The Flemish people?

Wat ik hier samenvatte is al 75 jaar het onderwerp van CD&V. Precies dit toont aan dat het niet deze partij is die dit allemaal nog waar kan maken. Er is maar één partij die deze vorm van compassieus conservatisme kan realiseren en voor het ogenblik dat is de N-VA. Personalisme kan alleen gestalte krijgen in een gemeenschap of een natie, daar waar democratie mogelijk is. En dat is nu wel bewezen: het is niet België. Subsidiariteit en België gaan niet samen. Personalistische gemeenschap is in België niet realiseerbaar.

Welnu, met Power to the people bedoelt Coens niet de Flemish people. Dit manifest kiest niet voor Vlaanderen. Het is gedacht vanuit het abstracte ‘de mensen’ en niet vanuit een concrete Vlaamse mensengemeenschap. De tekst gaat niet over de niet gerealiseerde Vlaamse resoluties. Niet over de verzuchting naar meer autonomie. Niet over de broodnodige homogene bevoegdheden. Zelfs niet over de gezondheidszorg waarover veel CD&V’ers vonden dat die helemaal in Vlaamse handen zou moeten komen. Als er een beleidsniveau is dat volgens deze tekst kan overgeslagen worden, dan wel het Vlaamse. Vlaanderen als politieke entiteit wordt niet vermeld. Er wordt alleen verondersteld dat Vlaanderen in de stembus voor hen kiest, vandaar de Vlaamse saus die er tijdens de campagnes wordt overgegoten.

Een 75 jaar oude vernieuwing

Daarmee stuurt Joachim Coens zijn partij terug naar het Kerstprogramma van 1945. Dat zegt hijzelf ook letterlijk. Hij is ook niet zo dom dat hij de implicaties daarvan niet zou beseffen. Welnu, met dat Kerstprogramma van 1945 werd de autonome Vlaamse katholieke partij opgeheven en de unitaire CVP gesticht, die dus met de toenmalige PSC een gezamenlijke voorzitter koos en die op zijn Belgisch paritair werd bestuurd. Dat was toen ook al bedoeld om de demografische realiteit van de Vlaamse meerderheid uit te schakelen. Dit Kerstprogramma ontkende de fundamentele tweeledigheid van België. ‘De Vlaamse en Waalse naties werden gereduceerd tot cultuurgemeenschappen, België was het echte vaderland’ (Emmanuel Gerard in NEVB). Het federalisme werd veroordeeld; hooguit was er sprake van een voorzichtig regionalisme. Regionalisme is een woord dat ook Coens graag in de mond neemt. Verder geraakt hij niet.

De consequenties van dit alles zijn logisch. De enige passage in het huidige Kerstmanifest van 75 jaar later waar nu ook eens echt een concreet probleem wordt aangekaart, begint met de zin ‘we willen het twijfelen over België stoppen’. ‘Ons land’ – en samen met Alexander De Croo bedoelt hij met ‘ons land’ alleen België – moet tegen 2030 een definitieve vorm krijgen, dat is zijn zorg. En dat we nu wel bijna rond zijn met het regionaliseren van bevoegdheden, want waar ligt de grens. Coens wil weten waar het met België heen moet. Wat CD&V betreft betekent dit niet minder dan het einde van die lastige Vlaamse Beweging. Met corona zien ze hun kans.

Werdegang en Untergang van CD&V

Vlaanderen aantrekken en afstoten, daaruit bestaat de geschiedenis van de CVP-CD&V. In 1986 bestempelde het congres van de CVP-jongeren België nog als een achterhaald bestuursniveau. Toen in 1999 voorzitter Stefan De Clerck de partijnaam veranderde van Volkspartij naar Christen Democratisch en Vlaams besloten ze tegelijkertijd dat confederalisme de toekomst was. Dat was vele bruggen te ver. Er moest een adjectief bij: positief confederalisme. Protest van het hof leidde tot verwijdering van het prefix ‘con’: het werd gewoon positief federalisme. Maar daar kon dan weer het adjectief af: men zag in dat gewoon federalisme de centrale macht juist versterkte. En voor wie dat niet goed begreep muntte men het herfederaliseren, daar zijn we vandaag aan toe. En er zijn nu al tekenen dat men, in tegenspraak met artikel 1 van de grondwet, eigenlijk het federalisme wil afbouwen, terug naar het unionistisch federalisme. Eenheid van commando nietwaar.

Coens’ manifest Power to the Belgian people moet zijn bekroning krijgen in een congres in de maand mei. Het kan bijna niet anders of daar wordt de partijnaam CD&V losgelaten en vervangen door iets anders. Gewoon een ampersand zal niet voldoende zijn. Coens zelf dacht aan Avanti, maar Conner was hem voor met zijn Vooruit. Maar het woord ‘Vlaams’ zal er met deze voorzitter niet meer in voorkomen. Dat zou dan wel van eerlijkheid getuigen.

Voor 1968 had de CVP zolang gepokerd met de belgicistische eenheid van hun partij dat ze de splitsing in CVP en PSC niet eens zagen aankomen. Vandaag zijn ze nu al zo lang aan het pokeren met het dilemma Vlaanderen-België dat ze niet in de gaten hebben dat er voor hen geen keus meer is. En ook geen keus meer tussen de dood of de gladiolen. Vergeet die gladiolen, die zijn geen optie meer.

Beluister ook onze andere podcasts:

Stefan De Clerck

Rondas: ‘CD&V: De dood nog eerder dan de gladiolen’