Vandaag werd op de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid (IMC) een concreet plan van aanpak afgeklopt voor de vaccinatiestrategie. Vanavond wordt dat plan aan het federale kernkabinet voorgelegd, zodat het morgen op een persconferentie gecommuniceerd kan worden. Dat er een concreet plan van aanpak is, wordt ons bevestigd door Caroline Leys, woordvoerder van de coronacommissaris Pedro Facon.

‘Wat nu gebeurt, is normaal. Jammer genoeg verschenen er al in de pers berichten over een mislukt IMC, maar dat is helemaal niet waar. Het IMC heeft een concreet voorstel opgemaakt. Dat passeert vanavond op het kernkabinet en morgen wordt dat dan gevalideerd op het IMC. Een conceptnota zou niet langs de kern moeten gaan. Er is dus een concreet plan en gezien de federale crisisfase is het ook logisch dat de vicepremiers eerst op de hoogte worden gebracht. Het is jammer dat dit nu zo sensationeel als een mislukking wordt gepresenteerd.’

In tegendeel tot wat door Belga in de wereld werd gestuurd, botsen de verschillende ministers van Volksgezondheid volgens hun woordvoerders niet met elkaar over het plan. Steffen Van Roosbroeck, woordvoerder van Vlaams minister Wouter Beke (CD&V), beaamt dit. ‘Gisteravond wisten we al dat de ultieme beslissing pas morgen gaat vallen. Het feit dat het plan vanavond op het federale kernkabinet passeert, toont ook aan dat er wel overeenstemming is en dat er geen inhoudelijke knelpunten zijn. Iedereen moet natuurlijk wel eerst correct worden ingelicht voor we de definitieve beslissing communiceren. Dat gebeurt dus morgen, door het IMC, ná de passage op het federale kernkabinet. Nu lijkt het alsof vandaag op het IMC van alles is scheefgelopen, maar dat is voor de duidelijkheid dus niet het geval.’

Denktank rond logistieke aanpak

Dan blijft natuurlijk het probleem van de logistieke aanpak. Een denktank, opgericht in de schoot van de Universiteit Antwerpen, heeft zich hierover gebogen. Prof. Roel Gevaers, verbonden aan het departement transport en ruimtelijke economie, geeft toelichting. ‘Wij hebben deze denktank opgericht om het thema logistiek en complexiteit bespreekbaar te maken naar de overheid toe. We willen met onze studie ondersteuning bieden bij het doorhakken van belangrijke knopen. Dat zou volgens mijn informatie vandaag gebeuren.’

‘Wij hebben een aantal analyses gemaakt. Die gaan van zeer centralistisch — een vaccinatiecentrum voor gans België — tot heel lokaal, tot distributie via de huisarts. Uit onze analyse is gebleken dat het meest haalbare scenario te vinden is in het inrichten van tussen de 40 à 70 vaccinatiepunten. Dat komt overeen met het arrondissementsniveau. Concreet kijken we dan naar de huisartsposten of de reeds bestaande triagecentra.’

Centraal tegenover decentraal: best de gulden middenweg

‘In Duitsland heeft men gekozen voor die 60 vaccinatiecentra’, vervolgt Gevaers. ‘Dat komt bij ons overeen met één per provincie. Wij hebben echter vastgesteld dat hoe verder de mensen zich moeten verplaatsen, hoe sneller ze afhaken. Wij stellen voor om toch lokaler te gaan. Je mag ook niet vergeten dat men de verplaatsing twee keer moet maken. Alle vaccins worden in twee sessies toegediend, met een tijdsspanne van enkele weken er tussen. We moeten het niet te moeilijk maken. Dan komen we uit bij de huisartswachtposten of de triagepunten. Dat zit tussen het provinciale en het huisartsenkabinet in. De middencategorie, kan je stellen. Niet heel centraal, maar toch ook niet volledig gedecentraliseerd.’

Koelingsproblematiek onder controle?

Een belangrijk logistiek probleem is de koeling. De mRNA-vaccins (zoals dat Pfizer en Moderna, maar niet van AstraZeneca) moeten bewaard worden bij een temperatuur van tussen de -70º à -80º. Gevaers ziet daar niet echt een issue. ‘Wij krijgen door van de producenten dat zij kunnen instaan voor boxen met droogijs voor het transport en de bewaring. Een aantal ziekenhuizen hebben koelinstallaties die de extreme vriestemperatuur aankunnen. Momenteel brengt men die installaties in kaart. Voor de technische kant verwijs ik u graag door naar mijn collega uit de denktank Wim Tiest.’

Wim Tiest is directeur infectieziektes bij eTheRNA Immunotherapies NV. ‘We weten allemaal dat het Pfizer-BioNTech-vaccin één van de moeilijkste is qua koeling, met een temperatuurvereiste van -80º. Het grote voordeel voor ons in België is dat de hoofdstock en de productie bij ons aanwezig is. De distributie zal vooral door Pfizer in handen genomen worden. We moeten dus zelf geen grote volumes van opslag voorzien die -80º aankunnen. Zij hebben in Puurs hun stockageruimte enorm uitgebreid.’

‘Eens de vaccins in vaccinatiecentra toekomen, gaat het over kleinere volumes, doosjes met een aantal vaccins voor de komende weken. Dat is beheersbaar. De meeste grote centra en ziekenhuizen beschikken over stockageruimte. Dat wordt door de taskforce in beeld gebracht. Voor het transport zelf heeft Pfizer boxen ontwikkeld die gekoeld worden met droogijs. Ik denk dat we met een goede planning in de Belgische omstandigheden geen probleem gaan hebben, gezien de afstanden en de aanwezige technologie.’

Tiest ziet het koelingsprobleem in de toekomst ook verkleinen. ‘Ugur Sahin, de topman van BioNTech, heeft gecommuniceerd dat het vaccin vijf dagen kan bewaard worden op koelkasttemperatuur. Ze onderzoeken momenteel wat de mogelijkheden zijn bij -20º. Dat betekent dat we op langere termijn waarschijnlijk naar soepelere bewaarvoorwaarden gaan evolueren. -80º is écht een veiligheidspositie, waarvan men zeker is dat de bewaring probleemloos verloopt. Minder strikte bewaartemperaturen moeten eerst grondig onderzocht en met betrouwbare data onderbouwd worden. Dat vraagt tijd.’

Naalden en spuiten

Naast bewaarfaciliteiten is de beschikbaarheid van voldoende naalden een belangrijk knelpunt voor het vaccinatieplan. Tiest heeft geen zicht op wat er bij ons voorradig is. ‘Ik weet dat de taskforce daar heel actief mee bezig is. Ik durf me niet uit te spreken over in hoeverre dit een probleem gaat zijn. Ik kan me wel voorstellen dat de grote producenten hier op voorbereid zijn. De aankomende vaccinatiegolf is geen geheim.’

‘Je moet natuurlijk niet te lang wachten. Wanneer iedereen plots tegelijk gaat bestellen, kunnen de producenten in de problemen komen. Naar onze inschatting hebben ze daar bij ons toch redelijk lang mee gewacht. Of ze dat ondertussen hebben kunnen rechttrekken, vraag je best na bij het team van Pedro Facon.’

Dat brengt ons terug bij Caroline Leys. ‘De bevoorrading voor naalden en spuiten staat bovenaan de prioriteitenlijst van de taskforce. Ik weet dat men daar intensief mee bezig is. Wat dat betreft hebben we ook het voordeel dat die zaken bij ons in België geproduceerd worden. We zitten dus dicht bij de bron.’

Steffen Van Roosbroeck

‘Er is een concrete vaccinatiestrategie afgeklopt’, zegt woordvoerder Pedro Facon