Op 5 mei 1981 sterft de Ierse nationalist en IRA-activist Bobby Sands op 27-jarige leeftijd in de Maze-gevangenis nabij Belfast, op de 66ste dag van zijn hongerstaking. Zijn dood is aanleiding voor ernstige rellen in Belfast en Londonderry. Na hem overlijden nog negen andere IRA-hongerstakers.

Bobby Sands, een geschoolde carrosseriebouwer, wordt in 1972 lid van de Irish Republican Army (IRA) na traumatische ervaringen met gewelddadige protestantse criminelen. Hij wordt aangehouden in een huis waar men ook vier pistolen in beslag neemt. Sands krijgt vijf jaar gevangenis. Na het uitzitten van die straf komt hij in 1976 vrij.

Al in 1977 wordt Bobby Sands, samen met drie kameraden opnieuw veroordeeld na een vuurgevecht met de politie. Ze worden veroordeeld tot veertien jaar gevangenisstraf. Gevangengenomen IRA-leden willen als politieke gevangenen worden behandeld. Maar de Britse regering schaft deze status af en dwingt de gevangenen gevangenisuniformen te dragen en te werken. Ze weigeren en brengen hun tijd naakt door in de cel, alleen bedekt met dekens. Sands schrijft het boek A Day in My Life met een pen die hij in zijn lichaam verstopt.

Omdat de gevangenen weigeren gevangeniswerk te doen, worden ze tot 24 uur per dag opgesloten in hun cel. Zo’n 350 gevangenen houden dit protest bijna drie jaar vol in ellendige hygiënische omstandigheden. Maar de regering onder Margaret Thatcher geeft geen krimp. De protesten escaleren verder tot de grote Ierse hongerstaking van 1 maart 1981. Elke week begint een andere gevangene aan de hongerstaking. De bedoeling is tot een voortdurende reeks sterfgevallen onder gevangenen te komen, om zo maximale politieke druk uit te oefenen. De offergang van de Ierse gevangenen wekt wereldwijd hoog oplaaiende emoties.

Sands wordt benoemd tot IRA-commandant in de gevangenis. Hij is de welsprekende woordvoerder van zijn medegevangenen. Tegelijk wordt hij genomineerd als kandidaat voor de tussentijdse verkiezingen van Fermanagh & South Tyrone. Hij wint die verkiezingen op 9 april 1981. Daardoor is hij nu officieel lid van het Britse Lagerhuis, maar kan vanwege zijn gevangenisstraf zijn mandaat niet uitoefenen. Sands krijgt buitengewone bekendheid door op sigarettenpapier droevige gedichten en liedteksten te schrijven, ze in plasticfolie te wikkelen en ze aan bezoekers te overhandigen door ze op de mond te kussen.

Bobby Sands sterft op 5 mei 1981 na 66 dagen hongerstaking. Na hem sterven nog negen kompanen. Onmiddellijk komt het tot gewelddadige botsingen tussen Ierse demonstranten, de politie en het Britse leger. Zijn begrafenisstoet in Belfast wordt bijgewoond door meer dan 100 000 mensen, destijds bijna een vijfde van de katholieke bevolking van Noord-Ierland.

Tot op vandaag is Bobby Sands een van de bekendste activisten in de Ierse vrijheidsstrijd en een krachtige symboolfiguur. Het verhaal over Sands’ laatste maanden werd verfilmd door regisseur Steve McQueen onder de titel Hunger (2008).

Steve McQueen

Vandaag 1981: Ierse nationalist Bobby Sands overleden door hongerstaking