De Britse zanger Morrissey (Manchester, 22 mei 1959) maakt deze maand een kleine Europese tour van zeven shows die hem naast Parijs, Straatsburg en London ook voor het eerst in acht jaar tijd naar ons land brengt. Zijn vorige albums Low in High School en I Am Not a Dog on a Chain kwam hij ons dus niet voorstellen. Deze week komt hij wel naar Antwerpen en Brussel. Een mooie gelegenheid om even van dichterbij te bekijken hoe met zijn vrijheid van meningsuiting wordt omgegaan en waarom hij al jarenlang ondermeer door de BBC geboycot wordt.

Steven Morrissey, de ooit immens populaire voorman van één van de invloedrijkste Britse bands aller tijden ‘The Smiths’ (There Is a Light That Never Goes Out, Girlfriend in a Coma, …) is gekend voor onder andere anti royalistische en islamkritische standpunten. Het is vooral sedert hij zich islamkritisch had opgesteld dat hij op een volledige geboycot stuitte.

Verbannen van de BBC

De BBC is niet aan haar proefstuk toe wanneer het gaat om karaktermoorden of cancelen van artiesten met een afwijkende mening zoals John Cleese. Maar Morrissey werd echter ongemeen zwaar gestraft en werd zowaar volledig verbannen van de BBC. Zolang zijn meningen beperkt bleven tot anti royalistische standpunten en een levenswijze als vegetariër bleef hij zeer populair. Maar na de BBC boycot veranderde alles. Platenzaken sloegen zijn albums in de ban. Activisten hielden protesten bij zijn concerten. The Guardian riep, in pure nazi-Duitsland stijl, zelfs muzikanten ter verantwoording die het aandurfden mee te werken aan zijn platen. Zanger Brandon Flowers van The Killers liet in een pathetische poging om in de belangstelling te komen, optekenen dat hij zijn kinderen verbiedt om nog naar Morrissey te luisteren.

In het verleden zijn er popartiesten geboycot omdat ze zich schuldig maakten aan pedofilie, denk maar aan Michael Jackson of omdat ze veroordeeld waren voor moord, zoals Phil Spector. Sommigen worden ervan beschuldigd belastingen te ontduiken, nietwaar U2?, of met de nek aangekeken omdat ze teveel drugs gebruiken of agressief zijn. Eric Clapton riep ooit op het podium ‘Keep Britain white’. David Bowie beweerde eens fan te zijn van Hitler en dat Engeland deugd zou hebben van een fascistische leider. Zij bleven welkom op de BBC.

Foute kant van de cultuuroorlog

Morrissey heeft niet eens een strafblad, wat met decennia staat van dienst in die kringen eerder uitzondering is. Zijn misdaad is dat hij zich als enige geloofwaardige popartiest aan de foute kant van de cultuuroorlog en identitaire clash positioneerde. Hij uitte zich als voorstander van de Brexit en claimde dat de Britse cultuur wordt aangevreten door massa-immigratie. Hij trad tijdens een latenightshow op met een pin van For Britain (de pas opgeheven nationalistische en anti-islam partij van Anne Marie Waters) op zijn revers gespeld.

Vanwege de wrede manier waarop ze dieren behandelen, beschuldigde hij halal-slagers ervan aanhangers van IS te zijn. Daarom wordt This charming man voortaan weggezet als een rechtse racist. Hij verloor er z’n unieke humor echter niet door en liet optekenen: ‘Het enige waar ik voorlopig nog niet van beschuldigd ben, is dat ik Polen zou zijn binnengevallen’.

Een schepje bovenop

Omdat linkse kringen eerder verzuurd zijn en niet betrapt kunnen worden op enig gevoel voor humor, kan hij natuurlijk niet aan de verleiding weerstaan er af en toe een schepje bovenop te doen. Zo liet hij weten dat dansmuziek iets voor ‘mentaal gebrekkigen’ is, dat lang haar ‘met de doodstraf moet worden bestraft’ en dat je maar beter zwart kan zijn als je in Top of the Pops wil komen. Wat hij ook zei, was dat Engeland vol is en dat Berlijn de verkrachtingshoofdstad van de wereld werd door de Duitse opengrenzenpolitiek. Hij beweerde ook dat Sadiq Khan (de Londense Labour-burgemeester met moslimroots) niet in staat is om deftig Engels te praten.

De entertainmentwereld leeft van de uitvergroting en van het in hokjes duwen. Uiteraard is Morrissey niet de racistische karikatuur die tegenstanders van hem willen maken. Hij denkt na en dat heeft hij altijd gedaan. Tijdens een vorige concerttournee verwoordde hij het zo: ‘I am not far right. I am not far left. I am far forward.’

Ergens stamt Morrissey uit de punk traditie en daar hoort uitlokken van controverse en beledigen bij. Als men aanvaardt dat dit kan voor linkse standpunten, dan moet dit ook kunnen voor rechtse standpunten. Morrissey heeft het recht te zeggen wat hij ziet en zijn mening te verkondigen. Zoals z’n landgenoot Winston Churchill aangaf: ‘Wie jong is en niet links, heeft geen hart. Wie oud is en niet rechts, heeft geen verstand.’

Karaktermoord

Het klopt dat er bij voorbeeld in het Metal genre ook artiesten zijn die soms met rechts geassocieerd worden maar die worden minder ernstig genomen. Zij kunnen ook makkelijker als randdebielen worden weggezet dan een Morrissey die opgehemeld werd als poëet en intellectueel en zowat de peetvader is van een huidige generatie popartiesten. Daarom zien ze hem als een gevaar en werd een karaktermoord noodzakelijk.

Zolang hij slecht zong over Margaret Thatcher, de monarchie, The Queen is dead, en als één van de eerste uitpakte met Meat Is Murder was hij welkom aan de juiste kant van de popgeschiedenis. Al moet gezegd dat de gezagsgetrouwe BBC destijds zijn Margaret on the guillotine ook al op een boycot onthaalde.

Nu hij blijkt zelf te kunnen denken en ook de moed heeft om politiek incorrecte standpunten in te nemen, voelen velen die onterecht een progressief imago op hem projecteerden, zich verraden. Omdat ze hem eerst tot hun kamp rekenden, moet hij nu blijkbaar dubbel zo hard gestraft worden.

Nick Cave

Een van de enigen die het voor Morrissey opneemt en in staat blijkt hoofd- van bijzaken te onderscheiden, is zijn muzikale collega en generatiegenoot Nick Cave. Hij stelde het zo: ‘Misschien is het beter om Morrissey zijn standpunten te laten hebben, die uit te dagen waar en wanneer dat kan, maar zijn muziek voort te laten leven, in de gedachte dat we allemaal geconflicteerde individuen zijn, rommelig, gebrekkig en vatbaar voor waanzinnigheden.’

Dat doen we uiteraard, woensdag in de Stadsschouwburg, Antwerpen of donderdag in Bozar, Brussel en bij het beluisteren van z’n toepasselijke nieuwe plaat: Rebels Without Applause.

Steven Morrisey

Morrissey: Vrijheid in een coma