De Europese Bankenautoriteit (EBA) die de banken moet controleren sinds de bankencrisis, bleek een speeltuin van de bankenlobby. Toen de topman voor een topsalaris overstapte van EBA naar de bankenlobby stond de Europese Unie met de broek op de knieën. De EBA excuseerde zich op 1 september eindelijk en een nieuwe topman begon aan zijn eerste werkdag.

Stresstesten

Op 17 september 2019 meldde De Tijd dat de Hongaar Adam Farkas de chief executive officer (CEO) werd van de Association for Financial Markets in Europe (AFME) en een salaris van 1,8 miljoen euro zou krijgen. Farkas was tot dan de topman van de European Banking Authority (EBA). De AFME is de lobbygroep van de banken in Europa. De raad van toezicht van de EBA gaf zelfs haar fiat. Tot overmaat van ramp bleef Farkas nadat hij de EBA inlichtte van zijn overstap nog heel augustus en september 2019 toegang hebben tot alle vertrouwelijke informatie betreft de banken onder toezicht bij de EBA. Ook had hij inzage in de EU-strategie voor de financiële sector, doorlichtingen enzovoort.

De EBA of Europese Bankautoriteit werd in 2011 door de Europese Unie opgericht als een agentschap dat toezicht moet houden op de banken. De zetel bevond zich in Londen, maar verhuisde in 2019 door de brexit naar Parijs. De EBA houdt zich bezig met de fameuze stresstesten van de banken na de bankencrisis uit 2008. De hoogste Europese ambtenaar die controle moest uitvoeren over de banken, kreeg dus een baantje als de hoogste lobbyman bij de EU voor de banken.

Tegenwind van vreemde lobbygroepen

Veel heisa leverde die zeer lucratieve stoelendans niet op. Eén persberichtje van de anti-lobby-lobbygroep Corporate Europe Observatory hekelde de verhuis. CEO (het acroniem is uiteraard geen toeval) is een stichting opgericht door Europese vakbonden en enkele ecologische en linkse ngo’s om het lobbywerk van bedrijven bij de EU in de gaten te houden. CEO richt haar pijlen vooral op banken, oliemaatschappijen, de agro-business, de farmaceuten en de industrie. Momenteel werken bij CEO vooral milieuactivisten zoals Saskia Ozinga.

De schimmige lobbyorganisatie Change Finance diende daarop klacht in bij de Europese Ombudsvrouw Emily O’Reilly. Over wie achter deze organisatie zit doet deze zelf erg geheimzinnig. Op de website staat cryptisch ‘We are charities, campaigning groups, think tanks, environmental groups, religious organisations and trade unions, who represent millions of people across the world.’ Niet één verifieerbare naam. In het transparantieregister van de EU staat de Change Finance Coalition als gelieerd aan CEO vermeld. Terwijl CEO geregistreerd is als lobby, blijkt Change Finance dat niet (wat overigens tegen de regels is).

De Belgische internationale vzw Watch Finance blijkt achter Change Finance te zitten. Rachel Oliver van de Britse actiegroep Positive Money, Caritas France, de Fondazione Finanza Ethica, Dr Rainer Lenz, Alexandra Andhov (Centre for Private Governance aan de universiteit van Kopenhagen) en Mr Rainer Geiger zijn bestuurders volgens de neergelegde balans bij de Balanscentrale van de Nationale Bank van België. Simone Siliani van Fondazione Finanza Ethica is directeur bij Finance Watch. De drijvende kracht achter de organisatie is echter de vakbond Nordic Financial Unions (NFU). Morten Clausen van NFU vertegenwoordigt naar eigen zeggen 150000 werknemers van banken in de Scandinavische landen.

Vakbonden en controversiële ondernemers

De grootste financier van het gelieerde CEO dat de kat de bel aanbond is de Adessium Stichting in Nederland van ‘de familie Van Vliet’. Gerard Van Vliet was een christelijke vakbondsman en voormalig directeur nieuwe media bij de regionale krantengroep Wegener. Na zijn ontslag werd hij internetondernemer. Toen volgden dozijnen louche internetbedrijfjes die telkens bergen schulden nalieten. Zijn boek Digitale Diarree uit 1997 bleek een verheerlijking van zichzelf als Internetziener en ‘serial’ ondernemer. In 2019 volgde nog zo’n parel getiteld Het succes van digitaal leiderschap – Hand- en voetboek voor digitale transformatie.

In de ogen van veel Nederlandse gedupeerden is Van Vliet echter een ordinaire oplichter. Hij haalde ondertussen wel de Quote-lijst van vermogende Nederlanders. Via zijn privé-organisatie Nederlandse vereniging van Commissarissen en Directeuren (NCD) verdient hij aan mensen die hopen een lucratieve bestuursfunctie bij middelgrote en grote bedrijven te vinden. Uit naam van NCD doet Van Vliet ook steeds straffe uitspraken in de media. Niet in het minst over politiek.

Onduidelijke motieven

De andere en kleinere geldschieters van CEO zijn vooral groene en linkse stichtingen. De zogenaamde ‘civil society groups’ achter Change Finance en CEO zijn dus vooral spookorganisaties met politieke agenda’s of vakbonden. Een andere Nederlander die steeds tezamen met Gerard Van Vliet opduikt is Rogier van der Weerd. Naast directeur bij Adessium Foundation is Van der Weerd ook fondsenwerver bij de European Venture Philanthropy Association (EVPA) gevestigd in Brussel. De bedrijfsleider daar is de Belg Steven Serneels. Ook EVPA is een internationale vereniging zonder winst (ivzw) naar Belgisch recht en adviseert ‘sociale werkgevers’ zoals kringwinkels en organisaties die met asielzoekers werken.

Eigenlijk is het een lobby want ABN Amro is lid van EVPA, maar ook een bizarre lobbygroep genaamd Non Profit Enterprise and Self-sustainability Team. Deze laatste ontving vorig jaar dan weer € 36.760 van de Europese Commissie om te lobbyen bij de EU. NESsT verstrekt naast leningen in verband met tewerkstelling in Oost-Europa en Zuid-Amerika ook arbeidsbemiddelingsdiensten. Het is dus vooral een soort niet-gereglementeerd arbeidsbemiddelingsbureau voor Polen, Roemenen enzovoort.

Wat CEO, Watch Finance of Change Finance te winnen hadden bij hun aanval op de EBA is helemaal niet duidelijk. Dat de klacht terecht was is duidelijk, maar de motieven en de belangen zijn onduidelijk.

Flater bij aanstelling nieuwe topman

Op 1 september 2020 start de Fransman François-Louis Michaud als de nieuwe topman van de EBA. Michaud komt van de Europese Centrale Bank (ECB). Nadat de eerste kandidaat die EBA naar voor schoof problematisch bleek voor het Europese Parlement bleek Michaud dus tweede keus. De Ierse kandidaat Gerry Cross werd door de bevoegde commissie binnen het Europees Parlement met 23 stemmen voor en 24 tegen weggestemd omdat hij geen vrouw was.

Voor Cross bij de Ierse centrale bank begon, werkte hij bovendien onder andere als hoofdlobbyist bij AFME. De lobbygroep AFME en toezichthouder EBA lijken wel communicerende vaten. Toch was de genderbalans aan de top van de Europese agentschappen voor de Europarlementariërs doorslaggevender dan het verleden bij AFME. Uiteindelijk werd het toch weer een man. De hele parlementaire procedure is trouwens ook een manier om aan politieke benoemingen te doen aangezien socialisten en christendemocraten daar de dienst uitmaken.

Wanbeheer bij EBA

De Europese Ombudsvrouw, Emily O’Reilly besliste afgelopen 11 mei dat de EBA nooit had mogen toelaten dat haar topman naar een lobbygroep van de sector kon overstappen zonder eerst een ontluizingsperiode te hebben doorlopen. Daarnaast verweet O’Reilly dat ‘the EBA did not immediately put in place sufficient internal safeguards to protect its confidential information when the planned move became clear‘. De Europese Bankautoriteit voorzag dus geen maatregelen om de vertrouwelijke informatie te beschermen.

Op 16 januari 2020 had Emily O’Reilly reeds gewezen op twee ‘maladministrations’. Ten eerste hadden ze de banenwissel moeten verbieden en ten tweede hadden ze meteen alle toegang tot vertrouwelijke informatie die Farkas had, moeten opschorten. Uit het verslag van het onderzoek dat 11 mei publiek werd gemaakt, bleek dat Farkas tussen zijn mededeling van de overstap op 1 augustus 2019 en 23 september 2019 gewoon toegang behield tot alle vertrouwelijke informatie.

Draaideursituaties

Artikel 16 van het personeelsreglement van de Europese Unie bepaalt de omgang met de zogenaamde draaideursituaties (revolving doors situtations). Personeel van de EU moet de instelling meedelen dat ze plannen een baan te aanvaarden binnen de twee jaar nadat ze de openbare dienst van de EU verlaten. De EU kan dan oordelen of een ontluizingsperiode gepast is of niet.

Op 28 augustus deelde de EBA eindelijk haar eigen reactie op het vernietigende rapport van de ombudsvrouw mede. Volgens een perscommuniqué van de Europese Ombudsvrouw Emilly O’Reilly dat ze op 1 september uitstuurde blijkt dat de EBA de ‘aanbevelingen’ aanvaardt. Vijgen na Pasen uiteraard. De EBA erkent dat ze de banenwissel had moeten verbieden en onmiddellijk de toegang tot gevoelige informatie had moeten blokkeren.

Steven Serneels

Draaideur tussen Europese Bankautoriteit en bankenlobby