Anselm Grün, de bekendste monnik van Duitsland en bestsellerauteur, viert op 14 januari zijn tachtigste verjaardag. Hoewel, ‘vieren’ in de uitbundige zin van het woord is er niet bij. In een interview met de Frankfurter Allgemeine Zeitung naar aanleiding van Kerstmis zegt hij maar geschenken te mogen aannemen in een ‘bescheiden kader’, een cd met een kerstoratorium bijvoorbeeld.

De baardige monnik heet eigenlijk Wilhelm Grün. Al van jongs af aan wou hij geestelijke worden. Zijn vader die een zaak in elektrische apparaten uitbaatte, had daar niets op tegen. Grün zat trouwens als scholier al in het internaat van de abdij Münsterschwarzach bij Würzburg waar zijn oom, de pater Sturmius Grün, woonde. Zelf trad hij er als negentienjarige in en noemde zich Anselm Grün, naar Anselm van Canterbury.

Anselm van Canterbury probeerde als aartsbisschop het geloof te onderbouwen met de rede onder het motto ‘het geloof zoekt naar redelijk inzicht’. Anselm Grün promoveerde in 1974 tot doctor in de theologie met het proefschrift ‘Verlossing door het kruis’. Hij onderzocht de bijdrage die de rooms-katholieke theoloog Karl Rahner (1904-1984) geleverd had aan een beter begrijpen van de ‘Verlossing’. Rahner zou een grote invloed uitoefenen op het Tweede Vaticaans Concilie: zijn theologie richt zich vooral op de ‘Genade’ als ‘God die zichzelf meedeelt’.

‘Schrijfmachine van God’

Als monnik ontplooide Anselm Grün zich op twee terreinen. Hij had van zijn ouders een sterk zakelijk talent meegekregen en ontpopte zich dan ook als de verantwoordelijke voor de economische belangen van de abdij van Münsterschwarzach.

Zijn boeken werden in dertig talen uitgegeven. Wereldwijd zijn er ongeveer 20 miljoen exemplaren van verkocht

Daarnaast begon hij ook zijn ideeën neer te schrijven. Zijn eerste boek, Reinheit des Herzens, verscheen in 1976. Sindsdien volgden er nog een driehonderdtal publicaties (ongeveer zeven tot acht per jaar). Zijn boeken werden in dertig talen uitgegeven en wereldwijd zijn er ongeveer 20 miljoen exemplaren van verkocht. De website katholisch.de noemt hem dus niet voor niets de ‘schrijfmachine van God’. Anselm Grün geeft ook nog altijd tientallen voordrachten per jaar en treedt regelmatig in talkshows op. Kortom, hij is een bekend gezicht in Duitsland.

Esoterisch

Anselm Grün wijdde zich veel aan meditatietechnieken, spiritualiteit en psychologie. Hij liet zich voor dat laatste inspireren door het werk van de Zwitserse psychiater Carl Gustav Jung (1875-1961). Zijn stelling is daarbij dat de ontmoeting van de mens met zichzelf en die met God elkaar vooronderstellen en verrijken: ‘Alleen hij kan God ontmoeten, die zichzelf ontmoet.’

Christelijke mystiek helpt daarbij om meer mens te worden en God dieper te ervaren. Vanuit theologische hoek wordt Anselm Grün vaak verweten dat hij allerlei elementen uit de christelijke traditie, de psychologie en andere religies vermengt en de grens met het esoterische overschrijdt.

Geloof en gemeenschap

In het interview met Frankfurter Allgemeine Zeitung zitten in elk geval uitspraken die je verder doen nadenken. Zo blijkt bijvoorbeeld dat zijn abdij in tegenstelling tot andere toch nog altijd ‘kandidaten’ aantrekt. Maar voorzichtigheid is geboden. ‘Verlopen figuren’ komen niet in aanmerking voor opname, maar ook geen al te conservatieve of dogmatische mensen want ‘ideologen kunnen geen gemeenschap vormen en beleven’.

Tegelijk is Anselm Grün tegen het loslaten van discipline, want er bestaat het ‘gevaar dat kloosters verburgerlijken’, in de zin van monniken die later opstaan of televisie kijken. Het mag dan wel kloppen dat het geloof ‘iets persoonlijks is’, maar als het alleen dat is krijg je een ‘verdunning’. ‘Geloof heeft gemeenschap nodig en gemeenschap heeft structuur nodig. Dan zijn we weer bij de Kerk aanbeland. Zonder haar zou het killer worden in de maatschappij’, aldus Grün.

Hij verzet er zich tegen om bijvoorbeeld de Sint-Maartenstoet om te dopen tot het ‘Lichtfeest’. Er zouden zelfs moslims zijn die — standvastig als ze zijn in vergelijking met de meeste christenen — aan Anselm Grün zeggen met die christelijke namen geen probleem te hebben.

Gepolst naar zijn mening over aartsbisschop Anselm van Canterbury zegt Anselm Grün dat de tijd van de godsbewijzen voorbij is. De dogmatiek heeft niets te maken met gelijk willen hebben, maar is ‘de kunst het geheim open te houden’. Hij haalt de ‘wijsheid van de ziel’ van Carl Gustav Jung aan om dogmatische stellingen op te vatten als ‘beelden van een werkelijkheid die voorbij ons denken ligt’.

Sturmius Grün

Pater Anselm Grün: ‘Zonder Kerk verkilt maatschappij’