Vraag aan een Fries waar het woord Vlaanderen vandaan komt en hij komt met het vroeg oud-Friese woord ‘Flamdra’ en ‘Flaamsk’. En dat Vlamingen daarom eigenlijk allemaal een beetje Friezen zijn. Waarvan akte.

Syp Wynia, een oud-journalist van Het Parool en Elsevier, hield op 3 december een lezing voor Pro Flandria (een netwerk van Vlaamse ondernemers), met de vraag hoe Nederland naar Vlaanderen kijkt. Niet, zo blijkt. Of hoogstens zoals een groot land met meewarige sympathie naar een kleintje kijkt. Leuke plaats, maar irrelevant. ‘België is een land waar je doorheen rijdt op weg naar de Costa del Sol.’

Corfu en andere pietluttigheden

Politiek was er altijd al een soort rivaliteit. Nederland wil in Europa graag als de ‘kleinste van de groten’ gerekend worden en doet daarbij alles om bij die groten in het gevlij te komen. Terwijl de Belgische diplomatie — altijd de speeltuin van de MR — hard haar best deed om op ‘gelijke voet’ met Nederland te komen. Tot grote frustratie van de Nederlanders.

Vlaams-Belgische beleidsmakers hebben in het verleden op nogal wat tenen getrapt. Marc Van Peel die een Nederlander de Schelde induwt, Karel De Gucht die Harry-Potter ontwaart of Freija Van den Bossche die haar Nederlandse collega ‘Stijf, truttig en kleinburgerlijk‘ noemt.

Het culmineerde in het befaamde ‘duel’ in 1994 op de top in Corfu waarbij Dehaene de Fransen overtuigde om hem als kandidaat naar voor te schuiven als opvolger van Delors, tegen de Nederlanderse premier Lubbers in. Uiteindelijk koos men voor de kleurloze Luxemburger Santer. Lubbers heeft het Dehaene nooit vergeven.

En bovendien verloor in dat datzelfde weekend Nederland het voetbalduel op het wereldkampioenschap voetbal in de VS. Men zou voor minder politieke relaties opblazen…. Neen, politiek-diplomatiek zit het niet echt snor tussen België en Nederland.

Club Med en nexit

En dan blijft er natuurlijk ook de fundamentele kloof binnen Europa en de muntunie. Nederland heeft zijn financiën op orde en is een grote netto-bijdrager aan de EU-schatkist. Binnen een Europese muntzone is het dus ook Nederland dat mee de rekening zal mogen betalen bij een toenemende ’transfer’-unie en constructies zoals ‘gemeenschappelijke EU-schulden’.

België bengelt achteraan en dreigt dus bij een volgende muntcrisis een ‘Griekenland aan de Noordzee’ te worden, lid van de ‘Club Med‘. In de toenemende spanningen tussen de Europese krekel- en mierlanden zitten Nederland en België in tegengestelde kampen. Iets waar Paul Magnette geen enkel probleem mee heeft.

Dat voedt overigens wel het debat in Nederland of lidmaatschap van de euro wel zo een fantastisch idee is en of landen niet een ‘exit’-optie moeten krijgen om uit de euro te trekken. Het is een debat waar het brave Duitsland (voorlopig nog) niet aan durft meedoen, maar dat wel stilaan op tafel komt.

De culturele kloof

Maar is er dan culturele toenadering tussen Vlaanderen en Nederland? Ook daar is er weinig vooruitgang te bespeuren in de richting van een Groot-Nederlandse ‘demos’. De proliferatie van tv-zenders zorgde ervoor dat Vlamingen niet meer naar Nederlandse zenders keken en omgekeerd.

In de boekenwereld is het zoeken met een vergrootglas naar Vlaamse auteurs die in Nederland doorbreken, laat staan op bestsellerslijsten terechtkomen. En de Taalunie — de enige echte samenwerking — wekt nog weinig enthousiasme op. Hoeveel acteurs, zangers en kunstenaars hebben een aanhang in beide landsdelen? Vraag aan de gemiddelde Nederlander welke bekende Vlaming hij kent, en het antwoord is ‘Marc Van Ranst’, de man die ook in Nederland de tv-studio’s platloopt.

Nederland wordt Belgischer

Wat echter wel opvalt, is dat Nederland in heel wat opzichten steeds meer op België begint te lijken. De politieke versplintering leidt ertoe dat je al zeven partijen nodig hebt om tot een meerderheid te komen. En de opiniepeilingen tonen niet direct dat er beterschap op komst is.

Ook in Nederland is er een liberale familie die de premier levert en de groen-roden die de beleidslijnen uitzetten. Stikstof, PFAS en klimaat staan hoog op de agenda, de landbouw en de industrie zitten in de hoek waar de klappen vallen: vervuilend en dus ongewenst.

In het partijlandschap heerst ook de particratie. Minder virulent dan in Vlaanderen, maar ook daar zijn het de partijen — niet de kiezers — die bepalen wie in het pluche terechtkomt. Particratie resulteert dan weer in een snel groeiende kloof tussen ‘Hilversum/Den Haag’ en ‘het platteland’. Het politieke centrum is een ideologie aan het uitrollen op het platteland, waar dat platteland geen boodschap aan heeft.

Dat leidt dan weer tot meer stemmen voor de ‘protest’-partijen: de PVV van Geert Wilders, Ja21 (een afscheuring van het FvD van Thierry Baudet) en de BoerBurgerBeweging BBB. Ook in Nederland dreigen de beleidspartijen bij de volgende verkiezingen in maart 2023 de rekening te betalen.

In het medialandschap is — net zoals in België — ondertussen het omgekeerde aan het gebeuren: er zijn minder en minder groepen actief in de media. En dan krijg je een zeer arm landschap met weinig diversiteit en een totaal gebrek aan kritische journalistiek. De meeste Nederlandse kranten zijn ondertussen overgenomen door de zwaar gesubsidieerde Vlaamse mediagroepen en het Duitse Bertelsmann zwaait de plak op zowat alle commerciële zenders.

Kleine lichtpuntjes

En toch zijn er kleine lichtpuntjes. De Vlaamse Orde der Franciskanen fuseert met de Nederlandse orde. Allicht geen aardverschuiving, maar toch een mooi symbool.

Op Vlaams-Nederlands niveau strijkt men stilaan de plooien glad. Er is achter de schermen druk diplomatiek en ministerieel overleg en men boekt vooruitgang. Waterverdragen, logistiek, universitaire samenwerkingen, zelfs de IJzeren Rijn komt stilaan in zicht.

Ondertussen blijven Nederlanders de grootste groep buitenlanders in Vlaanderen en maken Nederlandse banken en supermarkten stilaan hun opwachting in Vlaanderen. Ergens beweegt er toch iets.

Maar het is allemaal nog moeizaam en traag, en niet van dien aard om Vlaanderen snel bij Nederland te krijgen. En met een Nederland dat al hoe meer op België begint te lijken, is het misschien ook niet meteen de wens van vele Vlaamse separatisten.

Misschien toch eens kijken naar de optie om met een Groot-Friesland te beginnen?

Syp Wynia geeft een nieuwsbrief uit met vele opinie-artikelen over de Nederlandse politiek en samenleving. Gratis inschrijven kan op https://www.wyniasweek.nl/. Wynia is ook uitgever van Uitgeverij Blauwburgwal www.blauwburgwal.nl.

Syp Wynja

Nederland begint steeds meer op België te lijken