Na het goede verkiezingsresultaat van radicaal-rechtse partijen in een aantal landen – in de eerste plaats in Frankrijk – worstelt klassiek-rechts in het Europees Parlement met de groeiende impact van radicaal-rechts. In Frankrijk rolde er gisteren alvast een eerste bekende politieke kop.

Eric Ciotti, de voorzitter van de Franse conservatieve partij Les Républicains, kondigde dinsdag aan dat hij zijn partij met het oog op de Franse parlementsverkiezingen graag wil laten aansluiten bij het Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen. ‘Het land heeft nu een alliantie op rechts nodig’, verklaarde hij.

De poppen gingen meteen aan het dansen. Niet enkel in Frankrijk zelf was de verontwaardiging voorspelbaar groot, ook vanuit Duitsland gingen er prompt stemmen op om Les Républicains uit de centrumrechtse EVP-fractie te gooien. Ciotti, niet altijd even onbesproken, is afkomstig uit Nice, waar de republikeinse partij zich traditioneel altijd al een stukje rechtser opstelde dan in de rest van Frankrijk. Hij leidt Les Républicains sinds 2022, en accepteerde dinsdag de uitnodiging van RN-boegbeeld Jordan Bardella om met een gezamenlijke lijst op te komen bij de vervroegde parlementsverkiezingen eind deze maand.

Compromis met de extremen

Toen het nieuws van een mogelijke alliantie bekend raakte, zorgde dat al meteen voor grote opschudding binnen zijn eigen partij. Die leverde ooit presidenten zoals Jacques Chirac en Nicolas Sarkozy af, maar kreeg de voorbije jaren almaar meer klappen. Op de rechterflank wordt de partij belaagd door het RN van Le Pen, in het centrum probeert Macron hen het gras van onder de voeten te maaien. Enkele andere partijkopstukken zoals Valérie Pécresse en Michel Barnier schreeuwden moord en brand, en gisterenavond raakte dan bekend dat een inderhaast bijeengeroepen politiek bureau hem uit de partij had gezet. Ciotti zelf reageerde laconiek. ‘Deze beslissing heeft geen enkele rechtsgrond. Ik ben en blijf voorzitter’, klonk het.

Onverenigbaar

Nog opvallender was de reactie vanuit Europa. In het Europees Parlement maken de verkozenen van Les Républicains al sinds jaar en dag deel uit van de centrumrechtse EVP-fractie. Na de verkiezingen van afgelopen weekeind zijn ze daar nog goed voor zes zetels.

‘Een alliantie met de partij van Le Pen is totaal onverenigbaar met het lidmaatschap van de EVP. Maar ik betwijfel sterk of Ciotti hiervoor zijn partij nog achter zich heeft’, verklaarde Thanasis Bakolas, de secretaris-generaal van de Europese Volkspartij. Vanuit Duitsland was de reactie nog een stuk forser. ‘Als de Franse Republikeinen dit pad inslaan, is er voor hen geen plaats meer binnen de EVP’, aldus het Duitse parlementslid Jürgen Hardt. Hij is woordvoerder buitenlands beleid van de Duitse CDU, nog altijd een van de toonaangevende partijen binnen het EVP-blok.

Hypocrisie

Veel stoere taal dus, maar die kan niet verhullen dat de klassiek-rechtse politici op Europees vlak almaar meer worstelen met de houding tegenover radicaal-rechtse partijen. Niet in het minst omdat ze hen ook almaar vaker nodig hebben, nu die radicale partijen binnen het EP opnieuw aan zetels en invloed gewonnen hebben. En dus is ook enige hypocrisie nooit ver weg.

Zo flirt de EVP al enkele maanden openlijk met Fratelli d’Italia van Giorgia Meloni, een partij die ze tot twee jaar geleden nochtans resoluut wegzette als ‘extreemrechts’. En eind vorige maand kondigde Valérie Hayer, de Franse fractieleidster van de liberale Renew-fractie in het EP, nog stoer aan dat ze de Nederlandse VVD-Europarlementsleden uit de fractie zou zetten. Door in Nederland met de PVV een regering te vormen, had de VVD volgens haar een rode lijn overschreden. Maar zie: afgelopen weekeind boekte Hayer in Frankrijk zelf een bijzonder belabberd resultaat, en vandaag gaan er binnen de fractie stemmen op om haar aan de deur te zetten als fractieleidster. Tegelijk lijkt de verzwakte Renew-fractie maar al te goed te beseffen dat ze de VVD-stemmen de komende jaren bijzonder goed zullen kunnen gebruiken.

Financiële ramp

Ook de Franse president Macron zelf reageerde gisteren op de plannen voor een grote rechtse alliantie in Frankrijk. ‘De maskers vallen af’, klonk het. ‘Het gaat nu tussen zij die uit zijn op verkiezingswinst en zij die vechten voor Frankrijk. Rechts sluit een verbond met extreemrechts, de conservatieven keren de erfenis van De Gaulle, Chirac en Sarkozy de rug toe’

Volgens de Franse president liet de stembusgang van zondag hem ook geen andere keuze dan nieuwe parlementsverkiezingen uit te schrijven. ‘Vijftig procent van de Fransen hebben voor extreme partijen gestemd. Niets doen was dus geen optie voor mij. Maar zowel extreemrechts als extreemlinks dreigen Frankrijk op de rand van een financiële ramp te brengen, net nu de markten zich almaar meer zorgen maken over de aanhoudende politieke crisis.’

Thanasis Bakolas

Succes radicaal-rechts zet cordon sanitaire in Europees Parlement onder druk