Je hoort het wel meer vandaag. Klimaatactivisten die een verband leggen tussen de corona- en klimaatcrisis. Zelfs de Paus doet het. Omdat er geen fysisch verband tussen het klimaat en het coronavirus getrokken kan worden, is dit echter onzin. Het toont wel aan dat klimaatactivisme een soort mystieke, paganistische religie is geworden. Een religie die ver staat van de god van het christendom.

Gevaarlijke ziekten zijn van alle tijden. Je kan er moeilijk een duidelijke boodschap in zien. Wel klopt het dat in moeilijke tijden de mens de keuze krijgt om het beter te doen, of net slechter. Je krijgt helden, zoals onze hardwerkende ziekenzorg. Anderzijds blijkt onze overheid beter in staat om alle burgers te verbieden op een bankje uit te rusten of in bepaalde parken te wandelen, dan om onze oudere generatie te beschermen tegen het virus. Terwijl aan het begin het voor velen het nut van een lockdown nog niet duidelijk was — voor mezelf ook niet, moet ik toegeven —, wisten we wel al dat het coronavirus vooral een gevaar betekent voor de senioren.

Afgesneden van het christendom

Maar is het nu niet ook zo dat velen emotioneel, spiritueel en intellectueel afgesneden zijn van de christelijke godsdienst? Een godsdienst met overigens niet weinig intellectuele verdienste. De Europese universiteiten ontstonden uit kathedraalscholen, met bisschoppen als hun beschermers.

Velen nemen, afgesneden van het christendom, en als de nood het hoogst is, hun toevlucht tot bijgeloof. Daar waar vandaag West-Europa tot de meest atheïstische regio ter wereld gerekend mag worden, lijkt dat me eerder een soort schijnatheïsme: wetenschap verklaart enkel hoe dingen werken, terwijl velen ook willen weten waarom we bestaan — ook velen die zich atheïstisch noemen.

Hogere verbanden zoeken in corona

Maar niet enkel atheïsten. Zelfs Paus Franciscus legde dus al een verband tussen de coronacrisis en het klimaat. Vreemd genoeg doet hij dat niet via God zelf: ‘Het coronavirus kan wel eens het antwoord van de natuur zijn op de klimaatverandering. De natuur nodigt uit tot contemplatie. We hebben deze dimensie verloren, maar we moeten haar nu terugvinden.’

Ook de atheïstische filosoof Damiaan Denys ‘ziet het coronavirus als een logisch gevolg van onze levensstijl, maar verwacht dat we na afloop van de crisis toch weer in dezelfde fouten zullen hervallen’. ‘Het coronavirus is een gezonde correctie op onze megalomane levensstijl,’ aldus Denys in een interview met Trouw.

Zogenaamd wetenschappelijke banden

Knack-wetenschapsjournalist Dirk Draulans lijkt zelfs op nog ergere straf te hopen, zodat ‘de mensheid de natuur op een bepaalde (niet-destructieve) manier in zijn verhaal meeneemt. In harmonie gaan leven. (…) Het beste middel om Vlaanderen in gang te krijgen tegen de klimaatopwarming? Eens zes weken geen water uit de kraan laten komen in de zomer. Dan zullen de mensen schrikken.’

Draulans wijst dan ook met een beschuldigende vinger naar de moderne levensstijl: ‘Wij dringen ons op aan de natuur… waardoor wij dichter komen bij bronnen van potentiële besmetting waarbij we anders zo goed als geen contact mee zouden gehad hebben.’

Maar is dat verband er wel? Is het Wuhan-virus dan niet geboren uit een ‘wet market’, een volkomen onhygiënische, duizendjarige traditie? De meeste moderne mensen, zelfs in ontwikkelingslanden, leven echter in verstedelijkt gebied — met net extreem weinig kans voor dergelijke besmettingen.

Is het dan God of Moeder Natuur?

Het idee dat corona een boodschap bevat, kunnen we in drie mogelijke verbanden zetten. Ofwel is corona een boodschap van de natuurwetten, ofwel een boodschap van ‘Moeder Natuur’ (of Gaia), ofwel een boodschap van God.

Het eerste geval, een ‘boodschap’ van de natuurwetten. Net zo natuurlijk dan dat je pijn krijgt wanneer je tegen een muur loopt. Een echte boodschap is het dus niet. Maar laten we daarover niet moeilijk doen. Want moest corona een klimaatstraf zijn, dan zou dit een zware schending zijn van ons begrip van oorzaak en gevolg. Er is namelijk geen duidelijk verband tussen de oorzaak — meer broeikasgassen — en het gevolg, het coronavirus. Dit zou betekenen dat onze wetenschappelijke kennis gewoon totaal ontoereikend is. Het zou het IPCC ook reduceren tot een dure hobbyclub. In dat geval is heel wat van onze wetenschappelijke kennis niet veel meer waard, want het IPCC voorzag een heel ander soort rampen dan een virus.

Het tweede en derde geval gaan over een ’transcendente’ straf: een godheid of ander bovennatuurlijk of ‘ondernatuurlijk’ wezen dat ons streng wil straffen. Neem nu dat die zou willen straffen omwille van het klimaat, zoals sommige klimaatactivisten ons willen doen geloven. Waarom zou een dergelijk wezen ons extra willen straffen? De overstromingen, extra orkanen, hitte en andere klimaatrampen lijken toch erg genoeg? Een intelligente godheid zou te rade gaan bij het IPCC, maar waarom? Moest het IPCC gelijk hebben, zou er geen nood zijn dat God nog een extra duwtje geeft.

Intelligente God geeft intelligente boodschappen

Je hoort ook andere bijgelovige stemmen. Corona is er om ons te straffen omwille van het globale kapitalisme, of megalomanie of Trump, of iets dergelijks. Maar dergelijke politieke redenen worden door iedereen anders geïnterpreteerd. Er is bijvoorbeeld niets intrinsiek megalomaan aan de wens dat ieder gezin op aarde een koelkast kan aanschaffen. Toch zijn er klimaatactivisten die dat wel vinden.

Wat betreft het christelijke geloof: deze voorziet een intelligente God. Moest die willen straffen omwille van het klimaat, zou die wel wat duidelijkere straf voorzien – en zou zich zeker niet politiek inspireren. Een intelligente en liefhebbende godheid zou zich richten op concrete doelen. Beter zorgen voor zwakkere generaties bijvoorbeeld, of meer liefde (zoals ons geneeskundig personeel) en diepere nederigheid. Over nederigheid gesproken: het westen heeft de coronaproblematiek aanvankelijk zwaar onderschat. Voor één keer zag je zelfs weinig verschil tussen de verschillende politieke kleuren.

De behoefte aan God

In hoeverre neemt het godsbesef nu toe of af tijdens een ramp? Neem nu de gelovige ouders die, bij de dood van hun kind, vertwijfeld uitroepen ‘waarom laat God zoiets toe?’ en zich van hun religie afkeren. Deze reflex komt wel voor, maar even vaak zagen ze enkel chaos in het atheïsme, en net orde in een godsgeloof dat (in het christelijke geval) het wetenschappelijk denken mogelijk maakt en zelfs overstijgt.

Vandaag zien we een ander fenomeen bij mensen die zich vaak al enige tijd van de christelijke religie hebben afgekeerd, of die hun eigen christendom ‘op hun eigen manier’ beleven. Zij roepen nu, in het oog van de dood, niet uit: ‘ziet ge wel, er is geen God’. Net het omgekeerde: ze zien er de tekenen van een hogere in. Zoals ook met corona, want als je ‘gelooft’ dat de wetenschap ons er wel uit zal halen, zit daar al een religieus element in.

Daarbij blijkt ook dat zij hun toevlucht niet opnieuw zoeken in het christendom, maar in een wel zeer onlogisch, tegenstrijdig, theologisch weinig uitgewerkt, volstrekt anti-humaan bijgeloof. En de Paus, de belangrijkste uitdrager van het christelijk geloof, doet daaraan mee.

Thomas E. Woods

Corona is geen klimaatstraf van God of Moeder Natuur