Dé revelatie van het WK voetbal 2022 is ontegensprekelijk Marokko, dat als eerste Afrikaanse land ooit wist door te stoten tot de laatste vier. Het verloor woensdag dan wel zijn halve finale van titelverdediger Frankrijk met 2-0, maar dat neemt niet weg dat het trots mag blijven op een historische prestatie. Een prestatie die lang niet in alleen in Afrika, maar ook voor een groot deel in Europa vorm heeft gekregen. Vele Marokkaanse internationals voetballen niet enkel op de Europese voetbalvelden. Vaak zijn ze hier zelfs geboren en opgegroeid.

Laat ons er de WK-selectie van Marokko eens bijnemen, die bestaat uit uit 26 spelers. Slechts twaalf van hen zijn in hun thuisland geboren. Dat is minder dan de helft. Doelman Bounou is een buitenbeentje met zijn geboorte in Canada, de dertien andere spelers leven al van jongs af in Europa. Onder hen ook Selim Amallah, Bilal El Khannouss, Anass Zaroury en Ilias Chair, die in België het levenslicht zagen. Amallah en El Khannouss voetballen nog steeds in ons land, bij respectievelijk Standard en Genk.

Marokkaanse internationals in België

Daarnaast is er ook nog AA Gent-smaakmaker Tarik Tissoudali, die de trainer als hij fit was, altijd zou selecteren. De aanvaller is geboren in Nederland en ging in 2018 bij Beerschot spelen, alvorens drie jaar later een transfer naar Gent te versieren. Het had dus ook heel anders kunnen lopen, als een deel van deze jongens ervoor hadden gekozen om voor hun geboorteland te spelen. In het bezit zijn van een dubbele nationaliteit heeft al heel wat voetballers voor de keuze gesteld voor welk land ze willen spelen.

Een duidelijke evolutie is dat steeds meer voetballers met Marokkaanse roots ervoor kiezen om deel uit te maken van de Leeuwen van de Atlas. Hoe komt dat nu juist? Thomas Rijsman en Nordin Ghouddani deden daar eerder al onderzoek naar en schreven hierover in hun boek Marokkaanse Trots. Het onderzoek wees in de richting van twee mogelijke verklaringen. De eerste is een gevoel van miskenning ten opzichte van hun geboorteland, of dat nu terecht is of niet. Een blijvend gevoel van ‘anders zijn’, terwijl ze vaak al de derde generatie van hun familie zijn, die verblijft in het land in kwestie.

Sterspeler Hakim Ziyech, opgegroeid in Nederland en in februari 2020 een contract afgedwongen bij de Engelse topclub Chelsea, vertelde in 2015 in het tv-programma Bureau Sport waardoor hij nooit voor Oranje ging spelen. ‘Ik vroeg mezelf af: waar gaat je hart naartoe? Dat was naar Marokko. Hoewel ik in Nederland geboren ben, voel ik me Marokkaan. Dat gevoel begrijpen veel mensen niet.’ Drie jaar later duidde Ziyech dat zijn keuze gebaseerd was op trots.

Sportieve verhaal

Een tweede mogelijke verklaring gaat over het sportieve verhaal, dat wel degelijk meespeelt. Marokko is één van de betere Afrikaanse voetballanden geworden. Dat zo veel Marokkaanse spelers in Europa verzeild zijn geraakt, heeft voor een opmerkelijke vicieuze cirkel gezorgd. Door hier te voetballen, in sommige gevallen zelfs in de beste Europese competities, hebben de spelers zich kunnen verbeteren. Daardoor hebben diezelfde spelers het niveau van hun nationale ploeg omhoog getild, waardoor er voor spelers die nu komen piepen nog weinig sportieve redenen zijn om voor een ander land te kiezen.

Ook bij Marokko is het mogelijk om op een WK te staan. Tegelijkertijd is daar misschien toch kans op meer speelminuten. Het succes in Qatar zal enkel nog voor een toename zorgen van spelers die voor Marokko kiezen. De aantrekkingskracht van de Afrikaanse land is ook naast het voetbalveld te merken. In andere media werden de voorbije dagen en weken heel wat bekenden met de dubbele nationaliteit opgevoerd, om te checken hoe zij de wereldbeker beleven. Uit die commentaren bleek dat er volop voor beide landen gesupporterd werd, maar dat tijdens België-Marokko toch steevast de voorkeur uitging naar de Marokkanen.

Vooral in de Lage Landen

Hoewel er bij sommige internationals ook wel een link is met Frankrijk en Spanje, zijn het vooral de Lage Landen die geconfronteerd worden met Marokkanen die zich het nauwst verbonden voelen met hun land van herkomst. Ook onze noorderburen krijgen daar dus uitvoerig mee te maken. De Marokkaans-Nederlandse religiewetenschapper Sakini Loukili zei aan De Kanttekening: ‘Natuurlijk heeft Marokko een speciale plaats in mijn hart. En dat is denk ik ook waarom er zoveel jongeren voor Marokko kiezen. Ze worden gewoon geaccepteerd als Marokkaan. En in Nederland ligt die acceptatie minder voor de hand.’

Dit zijn natuurlijk de overwegingen geschetst in grote lijnen. Per sporter kan het nog altijd erg verschillen hoe dat beslissingsproces in zijn werk gaat en wat uiteindelijk aan de basis ligt van die beslissing. Dat bleek ook uit de getuigenis van KV Mechelen-voetbalster Ibtissam Bouharat in Villa Sporza, de WK-show van de VRT. ‘Het is zeker niet gemakkelijk en het is iets wat beslist moet worden op jonge leeftijd’, aldus Bouharat, Marokkaans international bij de dames en echtgenote van Rachid Hmouda, die zelf jarenlang in onze lagere reeksen speelde bij onder meer Racing Mechelen en Beerschot.

Persoonlijke beslissing

‘Ik heb voor Marokko gekozen, maar het had evengoed België kunnen zijn. Ik vind niet dat het iets is waarbij je door je omgeving in een bepaalde richting geduwd wordt. Er zullen in je omgeving altijd mensen zijn die meer pro-Marokko zijn en anderen pro-België. In het verleden hebben spelers als Marouane Fellaini en Nacer Chadli voor België gekozen. Nu zijn er meer spelers die voor Marokko kiezen. Het is persoonlijk.’

Die verwijzing naar Fellaini en Chadli is terecht, maar het dateert inmiddels toch al van respectievelijk 2007 en 2011 geleden dat hun internationale carrière bij de profs volledig gelanceerd raakte. Inmiddels is de trend onmiskenbaar dat steeds meer voetballers kiezen voor Marokko wanneer mogelijk. Het gegeven van de dubbele nationaliteit is alvast een factor die speelt, zowel in identiteit van personen in de maatschappij als in de voetbalwereld.

Thomas Rijsman

WK-revelatie gevormd in Europa: de keuze voor Marokko verklaard