Op 1 januari 2021 was het eindelijk zover. Na vier jaar onderhandelen werd het Verenigd Koninkrijk (VK) opnieuw een onafhankelijk land dat niet langer gebonden is aan EU-regelgeving. Volgens tegenstanders zou de hel losbarsten zodra de Britten uit de EU zouden stappen.

Sociale zekerheid zou verdwijnen, er zouden opnieuw gigantische roamingtarieven worden ingevoerd en handel zou ongeveer onmogelijk worden. Twee jaar na de Brexit lijken deze doemvoorspellingen van toen nergens op te slaan. Integendeel: er zijn hier en daar al Brexitvoordelen te spotten.

Brexitdeal

Het Trade and Cooperation Agreement (TCA), beter gekend als de ‘Brexitdeal’, is de basis van de nieuwe relatie tussen de Europese Unie (EU) en het VK. Het beschermt de vrijhandel en de bilaterale samenwerking tussen het VK en de EU op gebied van sociale zekerheid, criminaliteit en terrorisme. Ook is in dat akkoord afgesproken dat de Britse visquota zullen toenemen.

Toen men na het Brexitreferendum debatteerde over een ‘zachte’ of een ‘harde’ Brexit zou men dat akkoord zonder twijfel aan de harde Brexitkant hebben ingedeeld. Het voldoet namelijk aan de belangrijkste eisen van de voorstanders van de Brexit. Het geeft volledige soevereiniteit aan Groot-Brittannië. Zo is er geen tussenkomst meer van het Europese Hof van Justitie en is de vrijhandel gebaseerd op een handelsakkoord en niet op een douane-unie of iets wat daarop lijkt.

Doemscenario’s komen niet uit

De harde Brexit was volgens Guy Verhofstadt en anderen het absolute nachtmerriescenario. Het VK zou geteisterd worden door medicijntekorten. Roamingtarieven zouden exploderen en iedereen zou dubbel verzekerd moeten zijn om duizenden euro’s aan medische kosten tijdens je verblijf te vermijden. Niets van deze doemvoorspellingen is uitgekomen. Zo ben je gewoon verzekerd als je tijdens je citytrip in Londen je been breekt door van de trap te vallen tijdens je rondleiding in Westminster Palace. Vervolgens kan je vanuit je ziekenhuisbed je kinderen facetimen via de data van je mobiel abonnement die je gewoon zonder extra roamingkosten in het VK kan gebruiken.

Ook de economische doemscenario’s blijken slechts dromen van fervente Brexithaters. Zo is de inflatie in het Verenigd Koninkrijk vergelijkbaar met de inflatie in Duitsland, België en Nederland. De recentste cijfers van december wezen zelfs uit dat de stijging van de voedselprijzen op jaarbasis in het VK ongeveer drie procent lager is dan in de eurozone. Merk hierbij op dat het VK traditioneel al erg lage voedselprijzen heeft.

Handel blijft stabiel

De export van Belgische goederen richting het VK is met meer dan 25 procent gestegen sinds 2019. In 2019 bedroeg die een kleine 17 miljard euro. In 2021 is dit getal gestegen naar een dikke 21 miljard euro. Voor onze noorderburen geldt in grote lijnen hetzelfde. De handel met het VK is daar in absolute cijfers afgenomen. Maar als men nauwkeuriger naar deze cijfers kijkt, valt op dat vooral de quasi-doorvoer richting het VK is afgenomen. Op deze producten wordt nauwelijks iets verdiend.

De export van producten van Nederlandse makelij daarentegen, is de meest winstgevende exportvorm en hiervan is de export met ruim vier miljard euro gestegen. Als men vervolgens de handelswinst berekent (hoeveel er daadwerkelijk verdiend wordt aan de handel; nvdr) ziet men dat deze is gestegen met 17,5 procent in twee jaar tijd. Ook de handel in diensten is sterk toegenomen.

De handel met het VK is dus verre van ingestort. Dat wil niet zeggen dat ze met ieder land en voor ieder individueel bedrijf zo voorspoedig verloopt als de bovenstaande cijfers lijken uit te wijzen. Er zijn zeker gruwelverhalen te vinden over een belangrijke lading producten die wordt vastgehouden door de douane. Maar als men met een neutrale blik naar de handelscijfers kijkt, ziet men dat de handel niet extreem beïnvloed is door de Brexit. Of zoals Thomas Samson, universitair hoofddocent aan de Londen School of Economics, recent in de Financial Times zei: ‘Ik ben er niet honderd procent van overtuigd dat we een Brexiteffect op de export hebben gezien.’

Internationaal toneel

Ook internationaal laten de Britten van zich horen. Eerst was er het AUKUS-pact, een trilaterale veiligheidssamenwerking tussen het VK, de Verenigde Staten en Australië. Dat pact veroorzaakte een diplomatieke rel met Frankrijk toen de Australische bestelling voor Franse onderzeeërs werd geannuleerd. Ondertussen zijn deze plooien gladgestreken. Recent was er de deal tussen het Verenigd Koninkrijk, Italië en Japan om samen straaljagers te ontwikkelen. Ook de profetie dat het VK niet langer iets zou voorstellen op het wereldtoneel blijkt uit de lucht gegrepen.

Brexitbaten

Ondertussen beginnen hier en daar Brexitvoordelen op te doemen. Zo hebben de Britten het Erasmus+-programma ingewisseld voor het Turing-programma. Dat is goedkoper, terwijl er ruim twee keer zoveel Britten gebruik van maken, voornamelijk Britten uit een minder welvarend milieu. Ook moesten de Britten niet verplicht deelnemen aan de gemeenschappelijke EU-schulden die er tijdens de coronapandemie doorheen werden gedrukt. Bovendien is de jaarlijkse miljardencontributie geschrapt. Ook de toekomstige CO2-belastingen voor burgers zullen niet voor het Verenigd Koninkrijk gelden. Andere EU-dwingelandij, zoals de man/vrouw-quota aan de top van bedrijven en Green Deal-verplichtingen, blijft de Britse burgers eveneens bespaard.

De Britten hebben nu de mogelijkheid om een streng migratiebeleid te voeren. Vooralsnog mislukken de plannen om migranten uit te zetten naar Rwanda en heeft men te maken met recordaantallen illegale immigranten. Dat neemt niet weg dat de Britse regering momenteel pogingen doet om de migratie aan banden te leggen. Ook van de plannen om regelgeving massaal te schrappen, een handelsakkoord met de Verenigde Staten en grote belastingverlagingen is vooralsnog weinig terechtgekomen.

Deze beschouwing leidt daarmee tot een bijzondere conclusie. Alle nachtmerriescenario’s blijken niets meer dan spookverhalen van doorgeslagen eurofielen. Het Brexitwalhalla dat de voorstanders schetsten bleek eveneens een stap te ver. Brexit mag de economie dan niet ernstig geschaad hebben, maar het heeft op dit moment ook weinig economische voordelen opgeleverd. De conclusie is dan ook dat de belangrijkste voordelen van de Brexit niet zijn gecreëerd door de Britten. De echte voordelen zijn een vanzelfsprekend resultaat van de herwonnen soevereiniteit.

Thomas Samson

De Brexit is na twee jaar al een succes te noemen