Poetin kondigt in een speech een gedeeltelijke mobilisatie aan. Hij wil 300.000 reservisten in de strijd gooien en referenda organiseren om de door Rusland bezette gebieden officieel te laten aansluiten bij de Russische federatie. Een nucleaire escalatie komt zo mogelijk dichterbij.

De gedeeltelijke mobilisatie roept vragen op. Het is duidelijk dat Poetin onder druk staat door de successen van Oekraïne in het oosten van het land. De Russische troepen voerden daar een chaotische terugtocht uit met achterlating van grote hoeveelheden materiaal. Materiaal dat de Oekraïense troepen moeiteloos kunnen inzetten en dankbaar zullen gebruiken bij de herovering van verloren gebied in het oosten en zuiden. De Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe minimaliseert de Russische verliezen op het terrein en heeft het over 5.937 gesneuvelde soldaten. Toch ziet Poetin zich genoodzaakt om de gedeeltelijke mobilisatie af te kondigen.

Veteranen

Maar wat kan dat opleveren? Wie wordt er opgeroepen en wat is de inzetbare kwaliteit van die troepen? Sjojgoe stelt in een interview voor de Russische staatstelevisie dat enkel reservisten met militaire training onder de mobilisatie vallen. Studenten en dienstplichtigen blijven op dit moment buiten schot. Dat ligt ook erg gevoelig bij de bevolking.

De Oostenrijkse militaire analist Tom Cooper loopt niet hoog op met de kwaliteit van de reserves die Rusland nog kan aanboren. Daarover deed hij in de Triggernometry podcast op 19 september nog een aantal opgemerkte uitspraken. ‘De soldaten die zich nu laten inlijven zijn outcasts en marginalen‘, stelt Cooper. (Hij bedoelt: nog voor de mobilisatie, nvdr.) ‘Ze worden gelokt met het vooruitzicht op buit en indien ze sneuvelen een nieuwe Lada voor de familie. Een goede motivatie op het terrein is daar ver te zoeken. De oplossing ligt voor Poetin niet bij een algehele mobilisatie. Hij moet het eerder gaan zoeken bij veteranen.’

‘Dat doet hij ook. Op dit moment vechten er zelfs al veteranen uit de Sovjet-oorlog in Afghanistan. Die soldaten zijn al in de 60. Het grootste deel van de veteranen dient nu in de private militaire gevechtseenheden (PMC’s, Private Military Companies)van de Wagnergroep en Redut. Zij rekruteren mensen met gevechtservaring. Redut heeft kantoren naast de basissen van Russische luchtlandingstroepen in Pskov. De dag nadat ze afzwaaien kunnen ze direct aanmonsteren bij Redut, waar ze meer kunnen verdienen dan in eender welke andere job. Dat geeft hen ook de unieke kans iets van de wereld te zien.’

‘Redut is al heel de oorlog actief met die veteranen aan de zijde van officiële Russische troepen, meestal paratroepen en Spetznas (speciale troepen van politie en leger in Rusland, nvdr). Niemand heeft er blijkbaar oog voor dat bij het begin van de oorlog die private troepen van Redut ook in Kiev vochten. Ze hebben daar een volledig tactisch bataljon verloren. Niemand lijkt ook aandacht te hebben voor de reserve aan veteranen waarover Rusland beschikt. Wanneer je kijkt naar de verenigingen van veteranen, kom je op een goed miljoen oud leden van de paratroepen en Kozakken. Uit die enorme pool kan Poetin nog steeds rekruteren.’

Ambtenaren, oud-politiemensen en gedetineerden

Doorbraakmedewerker en Oostblokspecialist Ardy Beld denkt dat er nog andere mensen onder de gedeeltelijke mobilisatie kunnen vallen. ‘Ten tijde van de opstanden na de verkiezingen in Wit-Rusland zagen we dat Rusland troepen stuurde die bestonden uit mensen die voor de staat werkten: ambtenaren en politieagenten, al dan niet met pensioen. In Rusland gaan politieagenten al rond hun veertigste op pensioen. Daarna zetten ze vaak hun carrière voort bij privé-bewakingsfirma’s. Die mensen komen volgens mij nu ook in aanmerking voor de mobilisatie. Zij zijn over het algemeen loyaal aan het systeem.’

‘Ondertussen zien we dat er actief gerekruteerd wordt in de gevangenissen. Daar zitten enorm veel mensen vast, ongeveer een miljoen. Alleen kan je ook vragen stellen bij de kwaliteit van die gedetineerden. De meesten daarvan zijn totaal ontoerekeningsvatbaar en denken enkel aan hun eigenbelang.

‘Het probleem is dat dit soort mensen niet beschikt over de noodzakelijke training en vaardigheden voor deelname aan een echte oorlog. Die gaan bij de eerste gelegenheid lopen.Al dan niet om te plunderen.’

Referenda

Poetin werkt ook aan referenda in de bezette gebieden. Hij hoopt op die manier de gebieden officieel in te lijven bij de Russische federatie. Beld sprak recent met een lid van het Russisch getrouwe bestuur in Donetsk. ‘Die man wil anoniem blijven, maar geeft me af en toe wel informatie. Zo wist hij te zeggen dat de stad zwaar onder vuur ligt. Hij wil wel gaan stemmen voor de aansluiting bij Rusland. In zijn ogen is Poetin de man die terug orde op zaken kan stellen. Na het referendum rekent hij op een overgangsperiode van drie jaar om de annexatie rond te krijgen. Het vreemde is dat hij helemaal niet denkt dat dit de Oekraïeners gaat tegenhouden. Integendeel, hij verwacht dat het de situatie nog meer zal doen escaleren. Toch stelt hij daar zijn hoop op.’

‘Naar mijn inschatting gaan de Oekraïense troepen verder doorduwen. Mij lijkt het dat de mensen die nu nog in die regio zitten allemaal gaan vluchten. De Oekraïeners gaan er snel staan.’

Nucleaire dreiging

Een ander aspect van een mogelijke aanhechting van de bezette gebieden is de verhoging van de nucleaire dreiging. Poetin sprak niet mis te verstane dreigende taal aan het adres van het Westen. Hij stelt dat Rusland haar grenzen tot het uiterste zal verdedigen en dat inzet van massavernietingswapens – lees: nucleair – daarbij niet uitgeloten is. Poetin benadrukte dat dit geen bluf zou zijn.

Na een succesvol referendum kan Poetin zeggen dat de gebieden nu officieel tot de Russische Federatie behoren. Op dat moment kan hij beweren dat een aanval van Oekraïne op Donetsk, Luhansk of Cherson een aanval op Rusland is. Dat opent het pad naar nucleaire escalatie. Niemand kan voorspellen wat Poetin eigenlijk van plan is. ‘In Rusland’, zegt Beld, ‘kent men een gezegde: “net een aap met een granaat”. Niemand weet wat die gaat doen.’

‘Al denk ik niet dat het zo’n vaart loopt. Als Poetin de totale oorlog wil, had hij al lang Polen of Litouwen aangevallen. Dan moet de NAVO ingrijpen. Ik denk dat die nucleaire dreiging toch eerder bluf is. Als hij dat als een optie ziet, zie ik niet in waarom hij nog geen kernwapens zou hebben ingezet.’

Tom Cooper

Na de speech van Poetin: ‘De mensen in Donetsk, Luhansk of Cherson gaan allemaal vluchten’