In het najaar van 2022 had ik de twijfelachtige eer om de bijna eerste, maar zeker meteen ook laatste grote speech bij te wonen van de toenmalige Britse premier Liz Truss. De congreszaal in Birmingham waar ze sprak, was halfleeg — of halfvol als je een optimist bent. De toespraak werd verstoord door enkele klimaatactivisten.

Ik vroeg me af hoe die met al die veiligheidsmaatregelen de zaal waren binnengeraakt, maar de partijconferenties van de Conservative Party ademen altijd een zekere chaos uit. Begrijp me niet verkeerd: er straalt een Basil Falwty-allure vanaf, die ik wel weet te appreciëren. Jammer genoeg is die chaotische sfeer in de laatste jaren een deel van het Britse politieke imago geworden.

‘Golden generation’

Het premierschap van Truss is er een goed voorbeeld van. Welgeteld 49 dagen diende ze als ‘First Lord of the Treasury’ (de officiële titel voor het ambt), meteen de kortste termijn in de Britse geschiedenis. Daarmee verbrak ze het record van de negentiende-eeuwse Tory George Canning. Die hield het slechts 119 dagen vol. Een tbc-infectie beëindigde zijn carrière en zijn tijd op aarde. Liz Truss kwam als politica op de voorgrond ten tijde van premier David Cameron. Deze voer een eerder links-liberale koers, de schaduw van Tony Blair hing nog over de Cameronjaren.

Truss werd een van de eerste prominente Britse politici die het bereik van Instagram goed benutte

Truss werd gezien als een van de paladijnen van Cameron, een voorbeeld van zijn nieuwe ‘gouden generatie’. Haar speech uit 2014 waarin ze vreugdevol aankondigde dat ze varkensmarkten zou bezoeken in China en waarin ze haar diepe woede uitte over de grote import van buitenlandse kaas genereerde heel wat media-aandacht. Iemand had haar duidelijk diets gemaakt dat je oprecht blij moest lijken evenals oprecht woedend wanneer je speecht. Het werkte alleszins op de lachspieren.

Fragiele premier

Maar elke vorm van publiciteit is natuurlijk publiciteit. Daar is ze zich heel goed van bewust. Truss werd een van de eerste prominente Britse politici die het bereik van Instagram goed benutte. Dat bleek ook toen ze als Britse minister van Buitenlandse Zaken diende onder premier Boris Johnson. ‘Instagramdiplomatie’, luidde de kritiek. Truss liet op de officiële overheidskanalen en op sociale media honderden foto’s los van zichzelf ‘aan het werk’.

Tijdens het partijcongres van 2022 bleek hoe fragiel haar positie als premier was. Heel wat partijleden hadden er nog de mond vol van Boris Johnson. Hij had de partij een verkiezingsoverwinning bezorgd, maar diende op te stappen als gevolg van de vele lockdownpartyschandaaltjes in en rond het kabinet. Liz Truss kwam in de plaats, maar had niet hetzelfde mandaat als ‘BoJo’. De financiële onzekerheid als reactie op de minibegroting vol belastingverlagingen van haar goede vriend en minister van Financiën Kwasi Kwarteng, leidde uiteindelijk tot haar val na 49 dagen. Ze publiceert nu haar memoires over die periode: Ten Years to Save the West.

‘Waarom ik?’

Het premierschap van Truss begon meteen met het overlijden van Elizabeth II waarbij een soort van staatsmanschap van haar werd verwacht waarvoor ze zichzelf niet meteen de meest geschikte persoon vond. De eerste gedachte die door haar hoofd ging toen ze het overlijden van de Queen vernam was: ‘Why me? Why now?’ Dat moet George Canning ook gedacht hebben toen tbc zijn levenslange ambitie om premier te worden na 119 dagen kortwiekte.

In Ten Years to Save the West vertelt ze onder meer hoe de flat boven Downing Street 10 vergeven zat van de vlooien. Een nalatenschap van de hond van Boris Johnson

In Ten Years to Save the West vertelt ze onder meer hoe de flat boven Downing Street 10 vergeven zat van de vlooien. Een nalatenschap van de hond van Boris Johnson. Ze heeft nooit genoten van de nieuw bestelde meubels voor de flat, omdat ze diende op te stappen voor ze werden geleverd. ‘Het gaat allemaal in tranen eindigen’, voorspelde haar echtgenoot over het premierschap van zijn Liz. Ze uit haar spijt over het ontslag van Johnson, iets wat nooit had mogen gebeuren volgens haar.

De EU begrijpt alleen pijn

Het meest interessant zijn uiteraard de politieke uitlatingen van de oud-premier. De 48-jarige vrouw brandt nog van de ambitie en Ten Years to Save the West is daarom meer dan een herinnering aan haar ambtstermijn als premier. Ze verwijt ‘het establishment’ binnen de Britse ambtenarij en vooral binnen de Bank of England links, pro-Chinees en pro-EU te zijn. Er werd ook voortdurend vanuit die hoek gelekt naar de media, waardoor haar beleid ondermijnd werd.

Het boek moet daarom volgens Truss gelezen worden als een handleiding voor haar ‘global political vision’. Naar verluidt zou ze een rol vervullen in het Amerikaanse Project 2025 van de Heritage Foundation, een rechtse denktank die pal achter Donald Trump staat. Niet meteen de David Cameron van de Verenigde Staten. Nou goed, ze voerde in 2016 ook overtuigd campagne tegen een Brexit om zich dan later een overtuigde Brexiteer te noemen. ‘The only thing the EU understands is pain’, schrijft ze. In het boek merkt ze op dat ze na haar ontslag het gevoel kreeg een personage te zijn in een bijzonder vreemde film. Eentje waar naast die vlooien ook Basil Fawlty zou hebben gepast.

Tory George Canning

Vlooien in Downing Street