Het organiseren van sportevenementen wereldwijd is gediend bij een optimale verstandhouding en samenwerking tussen verschillende actoren, die er allen ook moeten waken over het streng aanpakken van valsspelers. Elk van die instanties heeft wel zijn eigen idee over hoe dat juist te doen. De relaties tussen hen komen nu onder druk te staan. De reden hiervoor? De Rodchenkov Act.

De Rodchenkov Act is op 29 januari 2019 ingediend door Sheila Jackson Lee uit Texas in het Huis van Afgevaardigden en door senator Sheldon Whitehouse uit Rhode Island, allebei Democraten. De wet moet het onwettig maken om bij een internationale grote sportcompetitie een verboden product te nemen of verboden methodes voor inname van producten te hanteren.

Klokkenluider

Een weetje over de naam van de Rodchenkov Act. Het is een verwijzing naar Grigory Mikhailovich Rodchenkov. De inmiddels 62-jarige man stond vroeger aan het hoofd van het Russische Anti-Doping Center. Rodchenkov is eveneens de klokkenluider van een dopingprogramma. Zijn grote onthulling kwam er in een interview in The New York Times in 2016. Hij had zelf een cocktail ontwikkeld bestaande uit drie verboden producten, gemixt met likeur, en dan bezorgd aan atleten die zouden meedoen aan de Olympische Spelen in Sotchi.

Deze beschuldigingen werden bevestigd in het McLaren rapport, het onafhankelijke rapport van professor Richard McLaren die naar bewijzen zocht van door de staat gesponsord dopinggebruik in Rusland. Dit leidde tot de gedeeltelijke ban van Russische atleten op de Olympische Spelen van 2016 en de Winterspelen van 2018. Nu is het moment dus niet veraf meer dat de naam Rodchenkov gelinkt zal worden aan een nieuwe wet rond het bestraffen van dopinggebruik.

Tot 10 jaar gevangenisstraf

Er zouden dus straffen komen te staan op systematisch dopinggebruik bij internationale sportevents, uitgesproken door het Amerikaanse gerecht, bij elk event waar één of meer Amerikaanse atleten bij betrokken zijn, of drie of meer internationale atleten, sponsors die zaken doen in de VS of rechten verkopen in Amerika. Het maakt dus niet het gebruik van doping door een bepaalde atleet illegaal, wel systemen die dopinggebruik organiseren. Overtreders riskeren een straf van een boete tot een gevangenisstraf tot tien jaar.

Ook evenementen buiten Amerika komen dan in het vizier, net als personen die de dopingregels aan hun laars lappen en die niet de Amerikaanse nationaliteit dragen. Iedereen ter wereld, tot in Vlaanderen toe, die betrokken is bij het organiseren van een dopingsysteem, kan in juridische problemen komen. Terwijl het wel het Amerikaanse gerecht is dat zich hier dan over buigt.

Werk van lange adem

Een en ander stuit op groot verzet, zelfs bij de instanties die van de strijd tegen dopinggebruik in de sport hun levenswerk hebben gemaakt. Diezelfde instanties hadden nog geen reden om aan de alarmbel te trekken zolang de wet niet bekrachtigd werd. Dat is een werk van lange adem, maar inmiddels zitten voldoende Democraten en Republikeinen in het Congres in de VS op dezelfde lijn. Op 22 oktober 2019 werd de Rodchenkov Act al goedgekeurd in het Huis. Meer dan een jaar later, op 16 november 2020, volgde de goedkeuring in het Senaat.

Dat deed wel het alarm afgaan bij het World Anti-Doping Agency (WADA), dat al snel een statement de wereld in stuurde. ‘Het WADA blijft bezorgd over de beslissing om de Rodchenkov Anti-Doping Act uit 2019 goed te keuren. WADA steunt regeringen die hun wetgevende macht gebruiken om atleten te beschermen in de strijd tegen doping. Hoewel we positieve elementen van deze wetgeving erkennen, geloven WADA en andere stakeholders dat andere belangrijke elementen van de Act onbedoelde gevolgen hebben, die het globale anti-doping framework waar 190 naties deel van uitmaken via de UNESCO Internationale Conventie tegen Doping in de Sport in de war sturen.’

Een overlapping van wetten

‘WADA, het IOC en een aantal Anti-Dopingorganisaties hebben hun bezorgdheid geuit over de territoriale bevoegdheid van de Act die de strijd tegen doping gaat ondermijnen’, gaat het verder. ‘Nergens behoren dopingovertredingen buiten de grenzen van een natie tot de jurisdictie van diezelfde natie. Het zal leiden tot een overlapping van wetten, waardoor het hebben van één set van anti-dopingregels voor alle sporten in het gedrang komt. De Act zal cleane sport ondermijnen door cruciale partnerships en samenwerkingen tussen landen in gevaar brengen. De Act kan ertoe leiden dat andere landen dergelijke wetgeving gaat overnemen, waar ook politieke motieven achter kunnen zitten.’

WADA-voorzitter Witold Bańka heeft ook nog iets opvallends opgemerkt. ‘We vragen ons net als andere stakeholders af waarom de wetgeving specifiek profcompetities en college competities in Amerika uitsluit. Als het niet goed genoeg is voor Amerikaanse sporten, waarom wordt het dan de rest van de wereld opgelegd?’ Aanvankelijk stonden de competities in kwestie ook in de Rodchenkov Act, maar die werden er dus uitgehaald. Deel van de onderhandelingen.

USADA in de wolken

Niet alle reacties zijn even koel. Travis Tygart, hoofd van het USADA, het Amerikaanse Anti-Dopingagentschap, was juist wel opgezet. ‘De Act zal voor de middelen zorgen om eerlijke atleten te beschermen en internationale dopingsamenzweringen die sport en sponsoren een rad voor de ogen draaien en atleten beschadigen ter verantwoording roepen’, aldus Tygart.

Voor- en tegenstanders dus, die wel één feit onder ogen moeten zien: de Rodchenkov Act komt op het bureau van president Donald Trump. Wanneer die zijn handtekening zet, is het een bekrachtigde wet. Een wet die de strijd tegen doping sowieso hevig gaat beïnvloeden en heel wat internationale evenementen nauw onder de loep zal nemen. En dat met de Olympische Spelen in Tokio in 2021 op het programma, als corona het toelaat.