Het is de Turkse Nobelprijswinnaar en wereldbefaamde auteur Orhan Pamuk die de Turkse provincie Kars zo betoverend mooi beschreef in zijn boek Sneeuw. Het was ook Pamuk die een grijze provincie, waar de donkere en gure winterdagen ellenlang kunnen duren, een kleurenpalet schonk door te spelen met verbeelding en woorden. In zijn roman bracht hij Kars, gelegen in het uiterste oosten van Turkije, onder de aandacht van de wereld.

De provincie is zo’n beetje de vergeten parel van Turkije. Een persoonlijke droom om Kars te bezoeken staat al even op mijn bucketlist samen met nog andere te (her)ontdekken parels in Turkije. Kars, de provinciestad zelf: nooit rustig, altijd woelig met haar rijke geschiedenis en haar diversiteit. Ook vandaag.

De belofte van Erdogan

De Turkse president Erdogan heeft zijn woord gehouden en laat Turkije de tol betalen van zijn verkiezingsnederlaag in 2019. De lokale verkiezingen waren een nek-aan-nekrace tussen de politieke islamisten van de AKP, de partij van Erdogan, en de seculiere Turken van de CHP die verenigd met HDP (de Democratische Volkspartij, die opkomt voor de belangen van alle minderheden) naar de Turkse kiezers trokken. Erdogan waarschuwde zijn achterban en zijn campagneteam: ‘Als we Istanbul verliezen, verliezen we heel Turkije.’ Ekrem Imamoglu, de huidige seculiere burgemeester van Istanbul verwelkomde de democratie met open armen. Turkije kon eventjes opgelucht ademhalen en bouwen op hoop.

Erdogan alludeerde na zijn nederlaag op een nieuwe golf van arrestaties die vandaag via complottheorieën uit monde van corrupte rechters schaamteloos wordt gerechtvaardigd. De democratie werkt voor Erdogan als de cijfers kloppen en in zijn voordeel spreken. Tijdens de lokale verkiezingen in maart 2019 had de links georiënteerde HDP 65 steden overwonnen. Van de 65 steden zijn er momenteel nog maar een vijftal over die volledig bestuurd worden door HDP. Een regeringsfunctionaris uit Ankara bestuurt de rest van de steden nu. De burgemeesters van die steden zijn ofwel gearresteerd ofwel tijdelijk uit hun ambt ontheven. De arrestatiewoede van Erdogan heerst over het hele land. En de reden is de slag om Kobane. Turkije verdenkt de HDP-politici van het bewust destabiliseren van het land tijdens die gevechten. Lees: ze zouden mee het geweld hebben opgepookt om op die manier de Koerdische autonomie te bevorderen.

Bidden op straat

De laatste arrestatie is die van de HDP-burgemeester van Kars, Ayhan Bilgen. Tijdens zijn verhoor, in de laatste week van september, had hij aangegeven dat hij zou ontslag nemen uit het stadsbestuur zodat zijn opvolger de leiding kon nemen over het provinciestadje. Dit om te verhinderen dat er een regeringsfunctionaris uit Ankara zou komen. Hij werd op 2 oktober gearresteerd op basis van dezelfde aantijgingen zoals hierboven beschreven en voor onbepaalde tijd van zijn ambt ontheven. In zijn plaats werd de gouverneur van Kars, Türker Öksüz, als burgemeester van de provinciestad aangesteld.

Het land keek toe hoe de nieuwe burgemeester met zwierende armen en begeleid door gewapende politieagenten zijn intrede maakte in het stadhuis. Het eerste wat hij deed was voor het stadhuis met zijn kabinet op straat te bidden. Dit was alweer een overwinning van de politieke islam. Zelfs nationalisten vonden dit wansmakelijk machtsvertoon en artiestengedrag. Zulk waardeloos gedrag beïnvloedt het hele land, meenden de nationalisten van IYI Parti. Voor alle duidelijkheid: dit zijn de nationalisten die zich hebben afgescheurd van de MHP, de partij van de ultranationalisten en de Grijze Wolven.

Het collectieve geheugen

Alsof dat niet genoeg was, wiste de Turkse regering alle werkzaamheden die het HDP-stadsbestuur van Kars publiekelijk op Twitter had vermeld. Een bestuursperiode van bijna twee jaar is op die manier uit de geschiedenisboeken gewist. HDP moet uit het collectieve geheugen van de Turken. Een stad en haar burgers krijgen te maken met een vreemde burgervader die absoluut geen voeling heeft met het beleid van die stad en haar inwoners. Een indringer, zendeling van het Turks regime, een leider zonder achterban komt het dagelijks leven in Kars besturen en organiseren zonder enige democratische legitimiteit.

En zo komt een zoveelste voorspelling uit. Erdogan schakelt één voor één alle opposanten uit, maakt ze monddood en arresteert ze. Dit is niet meer dan een voorbereiding op het jaar 2023 wanneer de Turkse republiek 100 jaar zal bestaan. Het Nieuwe Turkije zal ontstaan uit de restanten van het Ottomaanse Rijk. Het project van de politieke islam zal er een van een despotisch regime worden waarin Erdogan en zijn familie de hoofdrol spelen. De lijnen zijn al uitgeschreven, de uitvoerders staan klaar. Hij moet enkel nog zijn schaakbord herschikken. Het blijft opmerkelijk hoe een man die dankzij de democratie aan de macht kwam, het grootste wantrouwen heeft tegenover de democratie.

Het verlangen naar vrijheid

Ik heb enkele prominente HDP-ers om een reactie gevraagd over de arrestaties van ondertussen meer dan 80 HDP-politici. Niemand durft begrijpelijkerwijze een antwoord te geven. De voorzitter en de co-voorzitter van de partij, respectievelijk Selahattin Demirtas en Figen Yüksekdag, slijten beiden hun dagen in de gevangenis. Op verdenking van het verheerlijken van terrorisme.

Democratisch verkozen Koerden of Turken die opkomen voor de Koerdische belangen en andere minderheden zullen jammer genoeg altijd ten prooi vallen aan heksenjachten georganiseerd door nationalisten. Maar niemand minder dan de minderheden in Turkije beleven het verlangen naar vrijheid, naar het vrijheidsgevoel, zo diep en intens als tijdens de verkiezingen.

Türker Öksüz

Opgesloten parels