Open Vld-politica, El Kaouakibi, krijgt het momenteel zwaar te verduren. Het is zaak van de gerechtelijke instanties om uit te zoeken of zij werkelijk overheidsgeld heeft misbruikt, niet van media of politici. Ze mogen – dat spreekt vanzelf – er gewag van maken. Het opblazen tot Watergate-niveau, zoals dat nu gaande is, ruikt sterk naar sensatiezucht. Dat is één. Twee. Of Justitie het onderzoek in alle transparantie en eerlijkheid zal voeren is hoogst onzeker.

Het aandeel van een partij

De reden is eenvoudig: de grote meerderheid van de juridische topambtenaren zijn politiek benoemd. Als El Kaouakibi schuldig wordt bevonden zal zij een partij meesleuren in haar val. Open Vld of N-VA. Roeren er meer N-VA ambtenaren in het potje van de politica dan landsdienaars van Open Vld, dan zal die partij bloeden. In het omgekeerde geval raakt N-VA zwaar gehavend. In dit land gaat het nooit om de omvang van het morele of financiële misbruik, maar om hoe groot het aandeel van een partij daarin is.

Hoogst vermoedelijk zal Open Vld de partij zijn die van haar berg valt. De politica is nu eenmaal door Bart Somers – een goed organisator maar niet de slimste jongen van de politieke klas – de hoogte is getild en kreeg een comfortabele stoel in het partijbestuur en het Vlaams parlement. Bij de N-VA gaat het niet om postjes maar om stemmen. Dat Bart De Wever en Jan Jambon haar steunden verbaast me niet. N-VA is de nieuwe CVP, met liberale trekjes. Initiatieven als die van El Kaouakibi doen wat tot een halve eeuw geleden de parochiehuizen deden. Vandaar dat de politica op de gunst van die partij kon rekenen en vooral op het hoofdbestuur.

Massa en macht

Want, laten we wel wezen. Politieke beslissingen worden nu eenmaal, overal ter wereld en in welk regime ook, niet door het hele bestuur genomen, maar door de toplaag. Het gedachtengoed van een partij is er louter voor de show, een gordijn waarachter de particratie massa en macht vertegenwoordigt. Bij regeringsvormingen worden ministers [= dienaars van de vorst] benoemd. Echte macht hebben zij niet. Van hen wordt verlangd dat zij hun taak naar behoren vervullen, zoals ze beloofd hadden aan… de koning, de president? Nee, aan de partijvoorzitter, of zijn afgevaardigde, de man/vrouw die hielp bij de regeringsvorming.

Een partijvoorzitter daarom een dictator noemen, is de spijker op de kop slaan. Hij is de alleenheerser die vertrekt vanuit een oude gedachte die opgang maakte eind van de jaren twintig, begin van de jaren dertig in Duitsland: ‘Ein Volk, ein Reich, ein Führer.’ Die gedachte stonk al bij de bereiding, maar de stank werd ondraaglijk vanaf januari 1933. Daarom wordt ze niet meer openlijk beleden, maar ze leeft nog. De stank werd ervan afgeschuurd en er ging een vernislaag over. Heeft niet de premier – die een partij vertegenwoordigt – een groter aandeel in het bestuur van de partij? Nee. Hij moet er alleen over waken dat de winkel blijft draaien. Hij is niet meer dan de chef-kok, de CEO. De werkelijke macht van de partij blijft in handen van wie achter de schermen de zaal en de zaak runt, de bestuursvoorzitter.

Zelffinanciering

Met slechts een paar partijvoorzitters, het systeem genaamd democratie zou blijven functioneren. Maar aangezien het aantal partijen en partijvoorzitters op geen drie handen meer te tellen is, is het democratisch systeem uitgehold. De oorzaak is niet ver te zoeken: de ingewanden zijn kapot en de hersens versleten. Als partijen hetzelfde juridisch statuut hadden als bedrijven, waren ze al lang failliet verklaard. Maar partijen gaan nooit failliet. Om de eenvoudige reden dat ze zichzelf financieren. Zolang geen instelling, los staand van het politieke circus, verantwoordelijk is voor de financiering van de partijen, zal geen politicus een moreel probleem hebben met het geld dat in de partijkas terecht komt. En waarvan flink misbruik wordt gemaakt.

De politici zullen heftig ontkennen dat ze misbruik maken van de geldstromen die naar hun partijen vloeien. En het klopt nog ook. Het misbruik is namelijk zo ingekleed dat het wettelijk gedekt is. Politici voelen zich dus veilig en wanen zich burgers boven alle verdenking. De Italiaan Ugo Pirro [1920-2008] heeft over die ingesteldheid in 1970 een filmscenario geschreven, geregisseerd, terloops gezegd, door Elio Petri: Onderzoek naar een burger boven alle verdenking.

Flamboyante variatie

Een verwaande Romeinse politie-inspecteur pleegt een moord. Hij moet het onderzoek voeren naar de misdaad. Zo zeker is hij van zijn onaantastbaarheid dat hij de sporen niet uitwist, maar ze daarentegen nadrukkelijk in zijn richting stuurt. Af en toe raakt hij zelf verstrikt in de verwarring die hij zaait, maar meestal weet hij zowel ondergeschikten als oversten met veel uiterlijk vertoon om de tuin te leiden.

Het misbruik van overheidsgeld door politici is een flamboyante variatie op die ingesteldheid. Met als gevolg dat het misbruik zichzelf vermenigvuldigt, en uitdeint naar nevenorganisaties en mensen met een charismatische uitstraling. El Kaouakibi is daar een treffend voorbeeld van. Het inkopen van BV’s is met de jaren gegroeid. Opdat ze zouden bijdragen aan het succes van de partij. Ook dat is misbruik maken van politieke macht.

Imagoschade voor inwijkelingen

Als El Kaouakibi werkelijk schuldig wordt bevonden aan zelfverrijking, zou het dus niet meer dan normaal zijn dat zij hiervoor gestraft wordt en politiek geliquideerd. Maar! Met haar ook de verantwoordelijke politici. Zij zijn medeschuldig. Te beginnen met de voorzitter van de Open Vld. Egbert Lachaert ziet de bui al hangen. Paniek! Daarom heeft hij de procedure ingezet om El Kaouakibi uit de partij te gooien. Alsof de bui daarmee zal overwaaien. Ook de politieke wereld heeft zijn natuurwetten. Hoop ik.

Wat we haar ook kwalijk mogen nemen– indien zij subsidies ten eigen baat heeft aangewend, en daar ziet het meer en meer naar uit – is de imagoschade voor inwijkelingen. Heel wat van hen die zich aanpassen aan onze cultuur, gaan de dupe zijn van haar wangedrag.

Ugo Pirro

Het spel van het profitariaat