Politieke partijen polariseren en het land loopt vast. Niet onze democratie is het probleem, maar politieke partijen die zich vastrijden in 18^de eeuwse ideologische doctrines, met lei en griffel neergeschreven bij kaarslicht. Volksvertegenwoordigers worden monddood gemaakt en overgeleverd aan de omerta van de particratie. De vrije meningsuiting en zelfs het onafhankelijk denken verdwijnen vanaf het moment dat politici als verkozene plaatsnemen in een plenaire vergadering. Gebrainwasht door partijdoctrines laten ze hun maatschappelijke visie en stemgedrag begrenzen door zich op te sluiten in de gevangenis van die particratie, waardoor ze hun politieke identiteit verliezen. Frans wetenschapsfilosoof Henri Poincaré beschreef het als volgt:

‘Het denken mag zich nooit onderwerpen, noch aan een dogma, noch aan een partij, noch aan een hartstocht, noch aan een belang, noch aan een vooroordeel, noch aan om het even wat, maar uitsluitend aan de feiten zelf, want zich onderwerpen betekent het einde van alle denken’

Politieke partijen zijn de koningshuizen van de democratie die lakeien uitsturen om hun ordonnanties te papegaaien. De kiezer ziet zich niet meer vertegenwoordigd door zijn gekozen volksvertegenwoordiger maar door partijen die flipfloppend compromissen voor macht en portefeuille sluiten. Elk woord en mening wordt door politieke marketeers gewogen op een electorale weegschaal, en niet op basis van het maatschappelijk belang. Deze kiezersangst uit zich ook in de pamper van politieke correctheid die ons land verlamt door bepaalde debatten te mijden of te diaboliseren.

Partijpolitiek kiessysteem

De politieke partijen worden bediend door dit particratische kiessysteem dat erop gebaseerd is de macht bij de politieke partijen te houden. Met de invoering van de kiesdrempel begin deze eeuw, is daar nog een extra garantie aan toegevoegd. Onafhankelijke denkers die ongebonden de visie van een groep kiezers in het parlement willen vertegenwoordigen, moeten zich opsluiten in het keurslijf van een politiek partij, willen ze kans maken op een zitje in het parlement.

De theoretische mogelijkheid tot het indienen van een eenmanslijst bij federale of Vlaamse verkiezingen is door de kiesdrempel niet meer dan een utopisch tijdverdrijf. Het is alsof je Kompany alleen laat spelen tegen een voltallig Club Brugge, niet alleen maakt hij geen kans, hij maakt zich eindeloos belachelijk. Maar ook zonder de kiesdrempel zorgen het Mattheuseffect en de onwil tot electorale parallellisatie ervoor dat kleine partijen of eenmanslijsten geen media-aandacht krijgen, en zo tegen een electoraal en democratisch deficit aankijken.

My way or the highway

Een studie van de universiteit van Kent toont aan dat onze sociale-media-generatie narcistischer en mondiger is geworden. Uit de studie blijkt dat mensen met narcistische trekjes – vol van zichzelf, blakend van zelfvertrouwen, charismatisch, weinig gehinderd door schuldgevoelens… – meestal niet zo’n hoge dunk hebben van de huidige democratische regeringsvormen. Dit wordt steeds duidelijker met de successen van ‘my way or the Highway’-politici zoals Trump, Salvini en Johnson, maar ook met de successen van de Flatpack Democracy in Engeland, Alternativet in Denemarken en ‘Barcelona en Comú‘.

Overal ter wereld betogen en rebelleren mondige burgers massaal tegen de falende particratische democratie, denk maar aan: Libanon, Chili, Hong Kong, Catalonië, maar ook de Gilets Jaunes en de klimaatbetogingen. Wanneer je democratische stem gemarginaliseerd wordt, grijp je naar het enige wapen dat je rest: de macht van de groepsschreeuw.

Onafhankelijke vrijdenkers

Het is daarom hoogtijd om de particratie uit te dagen. Hoogtijd om de macht van de politieke partijen in te perken en de democratie te ondersteunen met onafhankelijke meningen. Niet dat ik wil raken aan het grondwettelijk recht op vereniging, want het recht van ideologisch gelijkgezinden om zich te verenigingen in een politieke partij moet zonder twijfel gerespecteerd blijven. Maar we moeten vrijdenkers, die zich niét wensen te verenigen, gelijke kansen geven op deelname aan de parlementaire besluitvorming; een gelijkheid die het huidig kiessysteem ons niet biedt.

Als de parlementaire demarches van Hendrik Vuye, Veerle Wouters, Hermes Sanctorum en recent Jean Marie Dedecker iets bewezen hebben, dan is het dat partij-onafhankelijken een bijzondere maatschappelijke en politieke waarde hebben. Het is dan ook bijzonder spijtig dat omwille van autocratische politieke partijen een partijpolitiek kiessysteem, de eerste drie genoemden uit het parlement verdwenen zijn. Vrije partij- en zuilongebonden standpunten staan vaak dichter bij de burgers en zijn een verademing voor de politiek. Het is pas wanneer men zich kan losrukken uit de dwangbuis van partijpolitieke ideologische doctrines, dat men vrij standpunten kan innemen die actuele oplossingen bieden voor de problemen die zich vandaag stellen. Enkel zo kan men uitgaan van een realistisch tijdsgebonden gemeenschapsdenken eerder dan van een bekrompen ‘amigocratisch’ theorema of verwaterd machtscompromis.

Een toegankelijker kiessysteem

Ik pleit er daarom voor om per kieskring enkele zetels voor te behouden voor onafhankelijke kandidaten. Naast de kandidaten die zich via partijen aan de kiezer presenteren, kunnen dan ook onafhankelijken via een aparte stemprocedure een eerlijke kans maken op een parlementair zitje.

Onafhankelijken zouden ook binnen het huidige systeem via een kandidatenvereniging naar de kiezer kunnen stappen. Een vereniging van onafhankelijke denkers in de geest van de Flatpack Democracy die vrij en ongebonden naar de stem van de kiezer dingen. De laatste optie lijkt mij eerder omslachtig en biedt geen garantie op voldoende onafhankelijke geluiden in het parlement. Doch wanneer de huidige politieke machtsblokken het partijpolitieke kiessysteem niet willen aanpassen, wordt het wellicht de enige mogelijkheid om onafhankelijke denkers en vrije meningen in het parlement te loodsen.

Het wordt zonder twijfel niet eenvoudig voor maatschappij en media om het hokjesdenken van de particratie te verlaten en de vrije meningsuiting en de onafhankelijkheid van het denken van de enkeling te waarderen en te aanvaarden. Doch ik ben ervan overtuigd dat wanneer we onze democratie willen redden, we de vastgeroeste ketens van de particratie moeten afwerpen en de onafhankelijken een stem geven in het parlement.

Veerle Wauters

Een mondige maatschappij verdraagt geen particratie