De César is de Franse Oscar. De eerste gala-avond ooit om Césars uit te reiken vond plaats in 1976, en werd ingeleid door de legendarische acteur Jean Gabin. Hij sprak maar enkele woorden en zag er beroerd uit, voor zover Gabin er überhaupt beroerd uit kon zien. Een paar maanden later was hij dood.

De eerste César voor de beste film ging naar Le Vieux Fusil, een onvergetelijk drama met Philippe Noiret en Romy Schneider, gebaseerd op de massamoord in het Franse Oradour-sur-Glane, waar de SS kort na D-Day 642 dorpelingen afslachtte. Sinds de dagen van Jean Gabin, Philippe Noiret en Romy Schneider lijkt er in de Franse filmwereld behoorlijk wat te zijn misgegaan.

Roselyne Bachelot

Afgelopen 12 maart vond de 46ste editie van de Césars plaats, gepresenteerd door actrice Marina Foïs — zelf zes maal genomineerd zonder ooit een César te krijgen. Ze kwam op met een plastic zakje in haar hand, waarmee ze ostentatief een hondendrol opraapte van het podium. Onderbroekenlol, die de toon zette van de avond.

Vervolgens trok ze van leer tegen de regering, in het bijzonder minister van Cultuur Roselyne Bachelot, die volgens haar de filmsector liet creperen. Gezien het applaus waren de overige aanwezigen het daarmee eens.

Anderhalf miljard euro subsidie

Niet helemaal toevallig had Bachelot kort voor de ceremonie bekendgemaakt dat de Franse filmindustrie het afgelopen jaar anderhalf miljard euro subsidie had ontvangen. Wat veel mag lijken in coronatijden, én gezien het feit dat de gemiddelde belastingbetaler nauwelijks nog interesse heeft in wat de hedendaagse Franse cinema te bieden heeft. Maar de subsidies volstaan blijkbaar niet om de filmelite blijvend in kleding van Luis Vuitton te laten rondlopen.

Corinne Masiero deed er nog een schepje bovenop, met een klaagzang over de penibele situatie van de Franse filmindustrie door de pandemie en de gesloten bioscopen. Gehuld in een ezelskostuum kwam ze het podium op, waar ze meteen alles uittrok en à poil haar verhaal hield, geheel druipend van het nepbloed. Op haar rug stond met viltstift: ‘Rend Nous l’Art Jean!’ Geef ons de kunst terug, Jean! (Castex: de premier, nvda). En van voren: ‘No Culture, No Future’. Blijk gevend van een geheel eigen gevoel voor humor, droeg ze bebloede tampons als oorbellen. De extreemlinkse Masiero zou er later dit over zeggen: ‘Mijn kracht is dat ik lelijk en vulgair ben. Want het volk is ook vulgair, en daarom brengt het mensen in verlegenheid…’

Deprimerende vertoning

Le Figaro noemde de avond een deprimerende vertoning, en de kijkcijfers waren dat ook. Naar het tegelijk uitgezonden Koh-Lanta — een spelletjesprogramma op een tropisch eiland — keken bijna vier keer zoveel mensen. Zelfs een vage documentaire op zender M6 trok meer kijkers.

De zwarte acteur/regisseur Jean-Pascal Zadi mocht een César in ontvangst nemen voor zijn film Tout Simplement Noir. Een lollige werkloze acteur — gespeeld door Zadi zelf, wil een ‘Zwarte Mars’ organiseren ‘om aandacht te vragen voor de onzichtbaarheid van zwarten in de Franse samenleving.’ Daarbij wordt door de acteurs erg veel gelachen, misschien wel meer dan door de kijker. ‘Een rommelige komedie die eigenlijk maar over één ding gaat: hoeveel zwarten de Franse cinema telt’, aldus het filmblad Première.

Adama Traoré

Ik dacht meteen aan Frankrijks meest getalenteerde en succesvolle regisseur van dit moment: François Ozon. Hij werd bijna 20 keer genomineerd voor een César, maar kreeg er niet één. In zijn dankwoord memoreerde regisseur Zadi hoe moeilijk zwarten het hebben in Frankrijk. Alsof hij normaal onder een brug slaapt, in plaats van toegejuicht te worden door de crème de la crème van de Franse cinema terwijl hij een César in ontvangst neemt.

Hij wist George Floyd er aan de haren bij te slepen, en betuigde eer aan Frankrijks eigen versie daarvan: Adama Traoré. Een draaideurcrimineel en verkrachter die zogenaamd ook door de politie vermoord werd. Al is zo langzamerhand met een reeks onderzoeken en rechtszaken het tegendeel overtuigend bewezen. Een groot deel van gekleurd en woke Frankrijk houdt liever vast aan de verdachtmakingen aan het adres van de politie, met name door de familie Traoré, waarvan bijna ieder lid een gevangenis van binnen zag. Uiteraard klapte het César-publiek Zadi uitbundig toe…

‘Pak je prijs aan en sodemieter op!’

Toen de bekende Engelse komiek Ricky Gervais, vorig jaar de Golden Globes presenteerde — voor de laatste keer waardoor hij ‘kon zeggen wat hij wilde’ — hield hij de aanwezige supersterren voor: ‘Als je een prijs krijgt vanavond, hou dan in godsnaam geen politieke speech. Jullie zijn echt de allerlaatsten van wie het publiek iets kan leren. Jullie weten helemaal niets van de echte wereld. De meesten van jullie gingen minder vaak naar school dan Greta Thunberg. Als je wint, pak je prijs aan en sodemieter op…’ Inmiddels legendarische woorden.

Zoiets zal in Frankrijk nog in geen honderd jaar gebeuren. Daarvoor neemt de Académie des Arts et Techniques du Cinéma die de César-avonden organiseert zichzelf veel te serieus.

Polanski

In 2020 verliep het Césargala ook al rampzalig. Er ontstond toen vooral ophef over de twee Césars die regisseur Roman Polanski in ontvangst had mogen nemen voor zijn film J’Accuse over de Dreyfus-affaire. Als hij tenminste niet wijselijk weg was gebleven.

Deze inmiddels 87-jarige regisseur werd ooit in Californië veroordeeld omdat hij daar als 43-jarige seks had met een meisje van 13. Sindsdien is hij officieel voortvluchtig, maar Frankrijk levert geen ingezetenen uit aan Amerika. Polanski werd later ook nog eens door verschillende actrices beschuldigd van — soms gewelddadige — aanranding. Op de avond van de Césars verlieten enkele actrices scheldend de zaal en buiten werd gedemonstreerd.

Het ‘racistische’ Frankrijk

Een van de presentatrices van 2020 zorgde op haar manier voor ophef: de in Senegal geboren actrice Aïssa Maïga. Zij neemt normaal al ieder cameramomentje te baat om haar afkeer voor het ‘racistische’ Frankrijk te etaleren, en mocht dat nu dus en plein public doen.

Ze schold op het ‘gewelddadige verleden’ van Frankrijk, en hield een vurig pleidooi voor méér ‘inclusiviteit’ in de filmindustrie. Daarbij ging ze zelfs zó ver dat ze de donkergekleurde aanwezigen in de zaal begon te tellen — onder gejuich van de verzamelde filmindustrie.

Behalve dan van de bekende Franse acteur Vincent Cassel, aan wie Maïga een prijs moest uitreiken. Hij is zelf gehuwd met een donkere mannequin en stond er zichtbaar gegeneerd bij. Steeds meer Fransen lijken het eens te zijn met minister Bachelot, die van de week op tv nog benadrukte dat de filmindustrie zichzelf geen dienst bewijst met deze vertoningen.

Vincent Cassel

Duisternis in het land van Lumière