In Italië ijveren nationalisten voor een Risorgimento, een ‘herrijzenis’ van het land door eenmaking van de vele vorstendommetjes en de Pauselijke Staten. Giuseppe Garibaldi (1807-1882) voert de militaire strijd aan, graaf Camillo Benso di Cavour (1810-1861) is de politieke leider. Op de stad Rome na wordt heel Italië veroverd en Victor-Emmanuel van Savoie wordt in maart 1861 tot koning van Italië uitgeroepen.

In Brussel zitten ze met een probleem. Di Cavour, die een persoonlijke vriend is van de Belgische premier Walthère Frère-Orban, rekent op een spoedige erkenning van het nieuwe koninkrijk door België. Maar alle grote mogendheden zijn tegen. In Frankrijk aarzelt keizer Napoleon III Bonaparte, hoewel hij altijd al een voorstander van de Italiaanse eenheid is geweest.

Di Cavour zet dan gravin Virginia di Castiglione in, lange tijd aangezien als ‘de mooiste vrouw van Europa’. Ze wordt aan Napoleon III voorgesteld. ‘La divina contessa’ wordt meteen zijn maîtresse en overtuigt de Franse keizer de Italiaanse eenheid te steunen.

België ‘moet’ nu volgen, maar de katholieken willen van geen erkenning weten omwille van de paus. Die had in april 1861 bij vele regeringen, waaronder de Belgische, de usurpatie door Victor-Emmanuel van de Pauselijke Staten aangeklaagd. De regering is verdeeld, minister van Buitenlandse Zaken, de Bruggeling Adolf de Vrière, neemt ontslag. De als Fransman geboren Charles Latour Rogier volgt hem op. Hij volgt het Franse voorbeeld en gaat over tot een ‘de facto’ erkenning van het koninkrijk Italië.

In het parlement komt het tot bijzonder heftige discussies met de katholieke oppositie. De regering houdt vol dat de ‘de facto’ erkenning geen goedkeuring van het Italiaanse nationalisme inhoudt – hoewel België nu in de praktijk wel de paus laat vallen en de nationalisten steunt. De tweestrijd eindigt als op 29 november de regering haar gelijk haalt. Met 62 stemmen tegen 47.

Virginia di Castiglione

Vandaag 1863: België laat de paus vallen en steunt de nationalisten