Arsen Pavlov groeit op in Oechta in het noordwesten van Rusland. Hij verliest op 15-jarige leeftijd zijn ouders en gaat bij zijn grootmoeder wonen. In 2002 vertrekt hij naar Moskou waar hij wordt opgeleid tot verbindingsman bij de marine. Na een onduidelijk periode van twaalf ambachten en dertien ongelukken belandt Pavlov als autowasser in Rostov aan de Don, niet ver van Donetsk. Hier wordt hij voor diefstal van een wagen van een klant veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf. De daad zou hij onder invloed van alcohol hebben begaan.

‘Motorola’

Volgens verschillende bronnen zou hij daarna op aanstichting van de politie naar Oekraïne zijn vertrokken om daar deel te nemen aan gevechten tegen Majdan-activisten. Hij wordt veelvuldig gezien op pro-Russische demonstraties in Charkov en andere steden. Zelf zegt hij over de reden van vertrek naar Oekraïne: ‘Ik stapte in de trein en arriveerde. Ik had geen idee. Er waren Russen, daarom ben ik gekomen. Zodra ze op de Majdan met molotovcocktails naar de politie begonnen te gooien, wist ik genoeg – dat is het, oorlog. Toen de nazi’s zeiden dat ze voor elk van hen tien Russen zouden vermoorden, wilde ik niet langer wachten tot de bedreiging realiteit werd. Dat had geen zin meer.’

Bekendheid krijgt Pavlov, alias ‘Motorola’, als aanvoerder van een vrijwilligerseenheid binnen de strijdkrachten van Donetsk. Een eenheid die later zal uitgroeien tot het beruchte ‘Sparta’. ‘Motorola’ voelt zich thuis in het oorlogsgebied. In interviews lijkt hij vooral iemand die zeker niet door een teveel aan intelligentie in zijn handelen wordt geremd. Vrijgelaten krijgsgevangenen betuigen dat Pavlov zwaargewonden in koelen bloede neerschiet. Hij zegt dit ‘uit menslievendheid’ te doen. Aan een correspondent van Kyiv Post zou Pavlov over de door hem begane oorlogsmisdaden hebben bericht: ‘Het kan me geen reet schelen waar ik van beschuldigd word. Als ik wil, schiet ik iemand dood, als ik niet wil, niet…’ Krazimir Jankov van de monitoring-groep van Amnesty International beweerde getuigen te hebben voor het feite dat ‘Motorola’ krijgsgevangenen had vermoord. Hierop probeerde de Oekraïense justitie de Rus op de internationale opsporingslijst van Interpol te laten zetten. Dit werd echter afgewezen wegens het politieke karakter van het verzoek.

Het fenomeen Pavlov

Het bataljon Sparta dat op zijn hoogtepunt uit 600 man bestaat, neemt deel aan de slag om Ilovajsk en speelt een cruciale rol bij de verovering van de luchthaven van Donetsk. Pavlov wordt zowel in de Volksrepublieken als in de Russische media als held gevierd. Zijn huwelijk op 11 juli 2014 met de 21-jarige Jelena Kolenkina is het eerste officiële staatsbanket in de pas gestichte republiek. De autoriteiten schenken het jonge paar zelfs een appartement. Dat Pavlov niet eens gescheiden is van zijn eerste vrouw die in de regio Krasnodar woont met hun negenjarige zoon, mag daarbij de pret niet drukken. ‘Motorola’ zelf schenkt zijn tweede vrouw die minstens een kop langer is dan hijzelf, een witte Peugeot 2008. De feestelijke gebeurtenis belandt zelfs in The New York Times. Uit dit huwelijk komen twee kinderen voort.

Het fenomeen Pavlov wordt door een Oekraïense frontstrijder als volgt beschreven: ‘Vroeger was Motorola een mobiele telefoon die door onze verbindingstroepen werd gebruikt, tegenwoordig is het een gestoorde, roodharige dwerg die aan de andere kant van het front zijn vuile streken uithaalt.’ Niettegenstaande deze weinig vleiende woorden is de ster van de voormalige autowasser in de Volksrepublieken en Rusland nog steeds rijzende. In 2015 verschijnt in Donetsk ter ere van de ‘Dag van de Overwinning’ een postzegelserie met zijn beeltenis en die van ‘Giwi’ (Michail Tolstych) van de brigade Somali. In het openbaar treedt Pavlov uitsluitend op in zijn uniform behangen met militaire onderscheidingen.

Bomaanslag

Maar aan alles komt een einde, zo ook aan het leven van een oorlogsheld. Omstreeks 6 uur ’s avonds op 16 oktober 2016 stapt ‘Motorola’ in de lift van het flatgebouw van zijn appartement. Op dat moment detoneert een bom die aan de liftkabel is bevestigd. Zowel de 33-jarige Pavlov als zijn Georgische bodyguard overlijden ter plekke aan hun verwondingen. Aleksandr Zachartsjenko, Leider van de Volksrepubliek Donetsk, trommelt 50 000 inwoners bijeen om de Russische autowasser op zijn laatste tocht door Donetsk te begeleiden.

De autoriteiten beschuldigen de Oekraïense geheime dienst. In 2019 echter verklaart de Moskoviet Aleksandr Borodaj, de eerste voorzitter van de Ministerraad die in 2014 ten gunste van Zachartsjenko aftrad: ‘De situatie met “Motorola” was heel specifiek. Het ging hierbij om een conflict met plaatselijke criminele structuren. Voorzichtig uitgedrukt: de oude boeven waren niet zo blij met de herverdeling van de invloedssferen binnen de Volksrepublieken.’

Symbool van de patriottische wederopstanding?

Vitali Milonov, sinds 2016 Doema-afgevaardigde voor de Poetin-partij Verenigd Rusland, stelde voor een school of brug in Sint-Petersburg naar ‘Motorola’ te noemen. De parlementariër schreef in zijn officiële aanvraag: ‘Pavlov is een symbool geworden van de patriottische wederopstanding in de Donbas. Hij was het volmaakte voorbeeld van de Russische soldaat, een held, die duizenden patriotten inspiratie gaf en nog steeds geeft.’

Een brug of school werd tot dusver nog niet naar hem vernoemd. Wel verscheen in het Venetië van het Noorden op een stroomkast een graffiti met de overleden leider van ‘Sparta’. Ook wijdde de Russische schlagerzanger Iosif Kobzon een lied aan Arsen Pavlov met de titel ‘Wij zijn onsterfelijk’.

Vitali Milonov

Een autowasser in vreemde krijgsdienst