De fans van documentairefilms groeien aan. Brugge presenteert het festival Docfest, een nieuweling naast Docville in Leuven. Documentaires zijn een groeiende niche van de Vlaamse filmbranche.

Het Grand Café van De Republiek bij het Brugse conservatorium bruist. Het interieur is origineel, de hapjes- en drankenkaart creatief, het publiek varieert van 7 tot 77 en is voor 90 procent Brugs. Het credo van De Republiek luidt: een plek zijn van ontmoeting en een community vormen van stadsmakers. De mengeling van doeners, denkers, makers en ondernemers leeft en werkt voor een beter Brugge.

Tine Van Dycke is de regisseur

Tine Van Dycke is de regisseur van Docfest, het eerste Brugse festival voor documentaires, van 16 tot en met 20 november. Het Grand Café is haar salon en biechtstoel tot na Docfest. De Republiek woont samen in het pand van Lumière: de bioscoop voor de betere film, een sterkhouder van Docfest. Het dynamische Brugse bedrijf Lumière is filmverdeler en financier, en bezit ook bioscopen in Antwerpen (onder meer Cartoon’s) en Mechelen.

Tine Van Dycke kent de kracht van films voor opvoeding en ommekeer door haar werk voor Filmpact. Zij is maatschappelijk assistent van opleiding en koppelt actief films aan doelgroepen: ‘De documentaires van Docfest zijn bewust laagdrempelig om een breed publiek naar de zalen te halen.’ Elke prent op Docfest leunt aan bij een vereniging of instelling die verwant is met de beelden en schept zo meerwaarde voor haar doelgroep.

Twee voorbeelden: ‘Mijn Rembrandt’ volgt de Nederlandse kunsthandelaar Jan Six als hij twee nieuwe schilderijen van Rembrandt op het spoor is. Musea Brugge neemt de kijkers nadien mee naar de museumsite. ‘Nelly & Nadine’ volgt een duo. Op kerstavond 1944 ontmoeten de Brusselse Nelly en de Franse Nadine elkaar in het concentratiekamp van Ravensbrück. De twee vrouwen worden verliefd. De oorlog scheidt hun wegen, maar het lot brengt hen weer samen. Mips Meyntjens, co-auteur van ‘Oud is out’, animeert nadien een salon over de thema’s van de film.

Nieuwe inzichten

Tine Van Dycke: ‘Filmpact was mijn eerste werkkring en beoogde door films mensen tot nieuwe inzichten te bewegen. Gelijkaardig was ‘Lessen in ’t Donker’, films voor scholieren met een dubbel doel, filmeducatie en de verbreding van de horizon van de kijkers. Jeugdfilms en banden met de plaatselijke scholen over film zijn een Brugse traditie.’

Het Brugse stadsbestuur ging akkoord voor een festival met documentaires als hefboom voor discussie en verdieping. Tine Van Dycke werkt drie jaar halftijds voor Docfest en is tevreden over de eerste resultaten. Enkele dagen voor Docfest begon zijn 600 tickets verkocht, wat voor deze niche hoopvol is. In Brugge werd belangstelling aangekweekt voor documentaires met DocPoppies: een selectie van Flanders Doc die dezelfde prent tegelijkertijd toont in Vlaamse provinciesteden.

De Brugse bioscoop van Lumière is tijdens corona opgefrist. Tine Van Dycke: ‘Het pand is eigendom van de stad en traditioneel een cultuurhuis. Ooit klonk er muziek en speelde er een poppentheater. Wat Lumière hier doet en Docfest wil doen past hier volledig. Lumière was een enthousiaste en natuurlijke partner van Docfest en die gaat verder dan de vertoningen van tien docs in haar zalen. Drie documentaires worden ook elders geprojecteerd. In de lockdownperiode vonden veel documentaires geen publiek en Docfest is een nuttige en noodzakelijke inhaalbeweging. Het is toe aan een eerste editie en geen wedstrijd. De sfeer is intimistisch en Europees.’

Etalage

Docfest is een tweede etalage voor documentaires in Vlaanderen. Docville is al twintig jaar actief in Leuven en bekroont de binnen- en de buitenlandse deelnemers met een drietal prijzen. Het Leuvense festival toont een honderdtal documentaires (voornamelijk met een Angelsaksische inslag), had zijn wieg bij het kunstencentrum STUK en heeft een band met de universiteit. De wedstrijd beslaat een week en twee weekeinden.

Docville lokt de liefhebbers naar deze vorm van filmkunst uit Leuven en omstreken. Het is geen marktplaats voor de beroepsmensen van de branche. Dat is 100 procent het geval bij IDFA dat deze week Amsterdam bezet. IDFA is de grootste Europese vakbeurs voor documentaires en een plek waar een 200-tal films, niet altijd van het hoogste niveau, worden getoond en waar tegelijkertijd onderhandeld wordt over financieringen voor documentaire projecten. DocLab van IDFA is al zestien jaar pionier van nieuwe documentairevormen en innoveert in 2022 onder meer met het spectaculaire Virtual Reality. Een duizendtal producers, regisseurs, medewerkers van TV-stations en financiers wisselen van gedachten, en onderhandelen aan de Amstel.

Vlaams Audiovisueel Fonds

Voor het Vlaams Audiovisueel Fonds is documentaire film een speerpunt. De VRT heeft een ongeschreven overeenkomst met de producenten van documentaires dat de zender jaarlijks tien documentaires financiert of co-financiert. In november 2022 staat de teller op vijf. In de nieuwe beheersovereenkomst is deze belofte niet ingeschreven. Het blijft bij een voornemen, tot spijt van de branche.

Insiders zien de trend dat op zichzelf staande documentaires minder tot geen belangstelling wekken. Nick Balthasar scoorde recent wel met een documentaire over de Nederlandse milieu-advocaat die Shell tot ecologische concessies dwong, een uitzondering. Specialisten weten dat documentaire reeksen rendabeler zijn, evenals speelfilms. Alhoewel, de recente Vlaamse speelfilm ‘Ritueel’ van Hans Herbots lokte slechts 13.000 bezoekers naar de zalen. De VRT valt voor populaire documentaire reeksen die gekoppeld zijn aan een Bekende Vlaming die reist en een verhaal vertelt. Tom Waes is het archetype. De langlopende reeks Vranckx is een geval apart.

Op dit moment scoort de Deens-Vlaamse doc ‘Nelly & Nadine’ in de reguliere Brusselse bioscopen en hij draait op 20 november in Brugge. Deze novembermaand is ‘Le Mois du Doc’ in Brussel. ‘Onze Natuur’ kwam voor kort met succes in de gewone circulatie en is een Vlaamse variant van de Nederlandse documentaire ‘De Nieuwe Wildernis’ (2014), over nieuwe harde natuur in de Oostvaardersplassen, onder de rook van Amsterdam. Met de steun van Natuurpunt werd hij in Vlaanderen een publiekstrekker.

Vranckx

Bonte beelden in Brugge: de stad presenteert het filmfestival Docfest