Hoeveel Franstalige aanslagbiljetten voor onroerende voorheffing worden er jaarlijks aangevraagd in de faciliteitengemeenten? Die vraag stelde Peter Van Rompuy (CD&V) in september aan Vlaams minister van Financiën Matthias Diependaele (N-VA). Wat blijkt? Op acht jaar tijd — van 2012 tot en met 2019 — is dat aantal nagenoeg gehalveerd. De neerwaartse trend valt op in alle faciliteitengemeenten, in de ene al wat sterker dan de andere.

Splitsing BHV of beslissing Raad van State?

Van Rompuy wijt deze tendens aan de splitsing van het arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV). ‘We kunnen uit deze cijfers concluderen dat de splitsing van het arrondissement ertoe heeft bijgedragen dat ook in de faciliteitengemeenten de bereidheid om bij de contacten met de overheid het Nederlands te gebruiken elk jaar blijft toenemen.’

Walter Vansteenkiste (LB Wemmel), burgemeester van Wemmel, wijt de tendens eerder aan een beslissing van de Raad van State. Die stelde in 2014 dat burgers om de vier jaar te kennen moeten geven dat ze hun documenten in het Frans wensen te ontvangen. ‘Wij hebben sindsdien een registratietool geïnstalleerd om een lijst bij te houden met die aanvragen. We hebben gemerkt dat de respons daarop eerder beperkt blijft, gezien het vermoedelijke aantal Franstaligen in onze gemeente. Dat loopt ongeveer gelijk met de cijfers die de minister presenteert. Ik denk dat het belang dat de Franstaligen er aan hechten verminderd is. In die zin zijn de cijfers representatief.’

Minder symboliek

‘Ik denk’, vervolgt Vansteenkiste, ‘dat de Franstaligen bij de inschrijving in een faciliteitengemeente nog steeds beseffen dat ze bepaalde rechten hebben, maar dat ze die minder symbolisch gebruiken. Ze maken er enkel nog om praktische reden gebruik van. Mogelijk is de tweetaligheid ook toegenomen, waardoor ze de noodzaak minder ervaren. De burgers appreciëren die tweetaligheid van het bestuur wel, maar ze vinden het niet meer de moeite om de aanvragen te doen voor alle documenten. Bij ingewikkelde dossiers, waarin er veel communicatie heen en weer gaat, komt nog wel vaak de vraag om dit in het Frans te kunnen doen. Maar de algemene standaarddocumenten zijn ondertussen bij de burger gekend. Daarvoor zie je de aanvragen inderdaad jaar na jaar afnemen.’

Gemakzucht speelt ook rol

David Vandekerkhove is N-VA-fractievoorzitter in Ronse. Vanuit zijn ervaring relativeert hij de conclusies die getrokken worden. ‘Ik denk niet dat er een grotere bereidheid is om het Nederlands te gebruiken, maar wel dat het besef groeit dat de facturen gelijk blijven, in welke taal ze ook opgesteld zijn. Het heeft weinig zin om ze in het Frans op te vragen. Er speelt waarschijnlijk ook wel gemakzucht mee, want je moet dit telkens opnieuw doen. Dit zijn natuurlijk allemaal speculaties, ik kan niet in de hoofden van de mensen kijken. Maar ik vind het vreemd dat Peter Van Rompuy een correlatie meent te bespeuren met het opdelen van BHV. Dat lijkt me weinig wetenschappelijk verantwoord.’

‘Wat de symboliek betreft’, stelt Vandekerkhove, ‘denk ik dat het interessant zou zijn om te kijken hoe het zit met de aanvragen van Franstalige identiteitskaarten. Daar speelt het wel mee dat er eerst “Belgique” staat. Voor aanslagbiljetten speelt dat inderdaad steeds minder.’

Minimalistische toepassing faciliteiten

Vandekerkhove stelt vast dat er desondanks toch nog een verdoken groep rabiate Franstaligen bestaat. ‘Bij ons bestaat er nu een groep “Ronse bilingue — Renaix tweetalig”. Wanneer die het heeft over tweetaligheid gaat het enkel over het recht om overal in het Frans terecht te kunnen. Die tweetaligheid geldt enkel voor de niet-Franstaligen. Dat is hetzelfde soort tweetaligheid dat we ook in Brussel zien. Daar bedanken wij voor.’

‘Wij trachten in Ronse de faciliteiten zo minimalistisch mogelijk toe te passen. Maar je ziet een groot verschil in de plaatselijke toepassing. Mochten lokale besturen allemaal aan hetzelfde zeel trekken, zouden we al een stap dichter staan bij de afschaffing van de faciliteiten. Er is een groot verschil tussen de faciliteitengemeenten in de Brusselse rand en die op de taalgrens, zoals Ronse.’

Faciliteiten afschaffen?

Ondertussen neemt de meerderheid in Ronse allerlei initiatieven om de faciliteiten verder af te bouwen, binnen de mate van het mogelijke. Vandekerkhove verduidelijkt: ‘Wij hebben nu besloten om de tweetalige straatnaamborden af te schaffen. Daar komen dan veel klachten over binnen bij de Vaste Commissie voor Taaltoezicht. Je ziet ook dat die klachten altijd toenemen wanneer de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur staan.’

‘Tijdens de vorige legislatuur hebben we een motie ingediend om de faciliteiten af te schaffen. Die werd met een ruime meerderheid goedgekeurd. Enkel sp.a heeft zich toen onthouden. Niemand stemde tegen. Zelfs Groen, dat wel in een kartel zat met CD&V, heeft toen voor gestemd. Ik herinner hen daar af en toe graag aan…’

Walter Vansteenkiste

Doven faciliteiten uiteindelijk vanzelf uit?