Voor VB-stemmenkanon Filip Dewinter waren het gisteren de zesde en laatste verkiezingen als lijsttrekker voor de partij in Antwerpen. We brachten in zijn gezelschap de namiddag door in het hoofdkwartier van de partij in de Scheldestad. En we merkten er hoe opluchting en ontgoocheling constant haasje-over speelden. Al blijft ’s avonds toch vooral die ene vaststelling hangen: ooit was Vlaams Belang veruit de grootste partij van ’t stad, anno 2024 moet ze vrede nemen met een vierde of vijfde plaats.

‘De partij van ’t stad’, luidt het nog op een affiche aan de muur. Dat lijkt anno 2024 op een relikwie uit al even vervlogen tijden. Aan de Antwerpse Amerikalei, waar Vlaams Belang al jarenlang een statig herenhuis betrekt, regeerde gisteren vooral het realisme. Exact 30 jaar geleden werd de partij in Scheldestad de grootste partij, voortgestuwd door het toen nog bijzonder jeugdige enthousiasme van Filip Dewinter. Het bleek de voorbode van een electorale opgang die drie decennia zowat alle verkiezingen in dit land zou blijven kleuren.

‘En op dat platteland stemmen ze nu voor ons om het Antwerpse scenario te vermijden’

Gisteren, even na 18.00 uur, kondigde het VTM-journaal aan dat Vlaams Belang misschien nog maar de vierde partij zou worden in Antwerp-stad, nog net vóór Groen. De tijd dat de partij in Antwerpen de politieke maat der dingen was, lijkt al even achter de rug te liggen. Maar aan politieke scherpte heeft Dewinter ook na zoveel jaren nog weinig of niets ingeboet. ‘Van een stadpartij zijn we stilaan een plattelandspartij geworden. En op dat platteland stemmen ze nu voor ons om het Antwerpse scenario te vermijden.’

Demografische evolutie

Anke Van dermeersch en Filip Dewinter op het partijkantoor. (fm)

De Antwerpse VB-coryfee zag de bui al hangen toen we even na de middag onze opwachting maakten in het Antwerpse partijhoofdkwartier. ‘Ik zal tevreden zijn wanneer we hier in Antwerpen-stad dubbele cijfers halen’, klonk het toen al, terwijl hij naast zijn bureau een groot televisiescherm optuigde. ‘En nee, dat is hoegenaamd niet te vergelijken met de scores die we hier ooit nog neerzetten, maar vandaag voltrekt zich exact wat ik jaren geleden al voorspeld heb. Niemand ontsnapt aan de demografische evolutie, ook Bart De Wever niet. Binnen zes jaar zal links het bestuur in deze stad opnieuw overnemen. Dat staat nu al in de sterren geschreven. Want links werkt in deze stad wél samen.’

Naarmate de namiddag vordert en de uitslagen steeds sneller binnenkomen, druppelen ook de militanten stilaan binnen aan de Amerikalei. Ze drinken een pintje, doen zich tegoed aan een hotdog met zuurkool, maar lijken aanvankelijk toch vooral teleurgesteld in de Antwerpse score van de partij. Enkel de aankondiging dat Guy D’haeseleer in Ninove mogelijk op een absolute meerderheid afstevent, zorgt voor een plotse opstoot van enthousiasme.

‘Wij Vlamingen laten ons blijkbaar liever uit elkaar spelen, terwijl de allochtone kiezers hier massaal voor één partij stemmen’

‘Maar eigenlijk kan ik met deze score in Antwerpen niet echt tevreden zijn’, klinkt het even voor zessen bij Walter Verlinden. Hij is al decennialang militant voor de partij, maar kwam nu voor het eerst ook zelf op als kandidaat voor de Wilrijkse districtsraad. ‘Ik had eigenlijk toch nog iets meer verwacht, daar moeten we eerlijk in zijn. Maar goed, wij Vlamingen laten ons blijkbaar liever uit elkaar spelen, terwijl de allochtone kiezers hier massaal voor één partij stemmen.’

Gedoogsteun

Een uurtje later, wanneer de resultaten ook voor Antwerpen min of meer definitief lijken, lijkt de opluchting dan toch te overheersen, zowel bij de Dewinter zelf als bij het andere Antwerpse kopstuk Sam Van Rooy. ‘Natuurlijk zitten we met deze uitslag mijlenver af van de scores die we hier ooit neerzetten, maar een aantal factoren speelden deze campagne dan ook resoluut in ons nadeel’, onderstreept Van Rooy. ‘Er is de demografische evolutie, er is de afschaffing van de opkomstplicht maar er was vooral het zwaar opgeklopte duel tussen Bart De Wever en Jos D’Haese. Een stem op Vlaams Belang werd daarbij voorgesteld als een stem op PVDA, en heel veel trouwe VB-kiezers zijn ook meegegaan in die framing. Dat vind ik hier niet zomaar uit, dat is me ook zo bevestigd door vele trouwe kiezers die op basis daarvan blijkbaar de overstap naar N-VA hebben gemaakt.’

In zijn toespraak voor de partijmilitanten had Dewinter het – in een bui van voluntarisme – zelfs over een ‘historische uitslag’. ‘We scoren beter dan bij de vorige verkiezingen, in de binnenstad houden we min of meer stand en in heel wat poldergemeenten flirten we zelfs met de dertig procent. Nu zal Bart De Wever moeten kiezen: geeft hij zijn kiezers eindelijk de rechtse coalitie waar die al lang om vragen, of gaat hij opnieuw in zee met Vooruit?’ Waarop hij De Wever – wellicht tegen beter weten in – nog een ultiem bod deed. ‘We zijn desnoods zelfs bereid om de N-VA vanuit de oppositie gedoogsteun te geven.’

Walter Verlinden

Filip Dewinter: ‘De toekomst van Antwerpen is er een van islamisering’