Elk jaar heeft op 21 juni in het noordelijk halfrond de zomerzonnewende plaats. Op deze dag, die ook midzomer wordt genoemd, passeert de zon de hemelequator en bereikt het noordelijkste punt aan de hemel van onze planeet. Boven de poolcirkel schijnt de middernachtzon. Maar 21 juni 2024 is een uitzondering omdat het een schrikkeljaar is. De zomerzonnewende viel gisteren, op 20 juni kort voor middernacht.

Traditioneel wordt hiermee de wisseling van seizoen gemarkeerd, van lente naar zomer op het noordelijk halfrond en van herfst naar winter op het zuidelijk halfrond. Het is bij ons de ‘langste dag’ van het jaar. Dat wordt traditioneel jaarlijks uitbundig gevierd met zonnewende- of midzomervuren. De bekendste, grote vieringen van dien aard zijn die bij Stonehenge in Engeland en op de Externsteine in Duitsland. De meest zuidelijke viering van de zomerzonnewende vindt sinds 1929 plaats in de Spaanse regio Alicante. De zomerzonnewendevuren in de Pyreneeën worden sinds 2015 door de Unesco erkend als immaterieel cultureel werelderfgoed. Waarom alleen daar is een raadsel.

De dag van de zomerzonnewende wordt sinds mensenheugenis als een mystieke dag beschouwd, gevierd met seculiere of religieuze plechtigheden of festiviteiten. Men bezint zich over de aarde en het universum, over de eenheid van mens en natuur. Zonnewendevieringen waren vooral belangrijk in de Germaanse, Noordse, Baltische, Slavische en Keltische religies. Het Keltische Golowan-festival vindt plaats in Cornwall en werd voor het eerst beschreven door William Borlase in 1754.

William Shakespeares komedie A Midsummer Night’s Dream (Een Midzomernachtdroom) speelt zich af tijdens een zomerzonnewende in de klassieke eenheid van tijd, plaats en actie van het gesloten drama. Ook Richard Wagner liet zich door de zomerzonnewende inspireren in zijn vrolijke opera Die Meistersinger von Nürnberg. In overeenstemming hiermee vond de première plaats in München op de dag van de zonnewende, 21 juni 1868. En van Ingmar Bergman is de film Sommarnattens leende (Glimlach van een zomernacht) uit 1955 bekend gebleven.

William Borlase

Vandaag 2024: zomerzonnewende dit jaar niet op 21 juni!