Aspiravi, Elicio en Eneco plannen een windturbineproject langs de E40 in Middelkerke en Gistel. Er zouden vijf windmolens op het grondgebied van Gistel geplaatst worden en dertien op grondgebied Middelkerke. Maar de twee buurgemeenten verschillen duidelijk van mening over de plaatsing. Gistel gaf een positief advies over het milieueffectenrapport (MER) terwijl Middelkerke radicaal tegen de plannen is.

Wim Aernoudt (N-VA), provincieraadslid en schepen van Ruimtelijke Ordening en Milieu in Gistel, verwees onlangs op de regionale zender Focus-WTV naar de zes windturbines die al sinds 2007 in zijn gemeente staan op ongeveer een halve kilometer van de stadskern. ‘Wij hebben in al die jaren niemand op enig moment een klacht horen uiten over die turbines, noch over geluid, noch over slagschaduw.’

‘Kimaatminaretten’

Jean-Marie Dedecker, burgemeester van Middelkerke, beklemtoonde dan weer dat er al heel wat windmolens draaien in zee voor de Middelkerkse kustlijn en vindt dat de bijdrage van de gemeente dus al redelijk groot is. ‘Maar nu wil men in ons hinterland — niet enkel toeristisch gebied, maar ook een gebied met landschappelijke en natuurwaarde — ook nog dertien windmolens plaatsen. Ik noem het geen windmolens maar klimaatminaretten, want ze worden maar liefst 252 meter hoog.’

De burgemeester van Middelkerke argumenteert verder dat het plaatsen van dergelijke hoge windmolens verboden is in zijn gemeente, aangezien ze — net als in Gistel — binnen een zone van tien kilometer van de luchthaven van Oostende zouden staan. Maar ook daar ziet Wim Aernoudt het anders namens Gistel: ‘Klaarblijkelijk is daar geen probleem mee. Wij hebben immers in al die jaren nog nooit melding gekregen van de luchthaven van Oostende dat ze daardoor storing zouden ondervinden op de radar.’

Beperking rond luchthaven ‘maximaal reduceren’

In principe is het zo dat het plaatsen van dergelijke hoge objecten in de nabijheid van de luchthaven verboden is, maar die wetgeving zou versoepeld worden. Dedecker, tegenstander van de versoepeling, stelde er in december nog een parlementaire vraag over aan de bevoegde minister Georges Gilkinet (Ecolo). De minister bevestigde: ‘Momenteel is het onmogelijk om in de “no-go zone” rond de luchthaven windmolens te installeren. Maar met het budget van zes miljard euro dat de regering zal goedkeuren, kan Skeyes deze beperking maximaal reduceren. Het doel is dus om met nieuwe radars het gemakkelijker te maken om nieuwe windmolens te plaatsen, uiteraard zonder de veiligheid van de luchtvaart in het gevaar te brengen.’

Die plannen van de federale regering passen ook in een ruimere tendens tot deregulering die het plaatsen van windmolens moet vergemakkelijken. Illustratief is het standpunt van EU-commissaris Von der Leyen, die vindt dat vergunningen voor windmolens en windmolenparken veel sneller moeten verleend worden dan nu gebeurt. Dat alles moet uiteraard zorgen voor een hogere energieproductie uit hernieuwbare bronnen.

Grotere visuele impact en toeristische dimensie

Maar hoe komt het dat twee buurgemeenten lijnrecht tegenover elkaar staan rond deze kwestie? Vooreerst zou de visuele impact in Middelkerke een stuk groter zijn dan in Gistel, aangezien daar bijna drie keer zoveel windmolens zouden komen. Ook oppositiepartij Open VLD kantte zich in Middelkerke mede daarom al eerder tegen het geplande windturbineproject: ‘Voor ons is het onbegrijpelijk dat er achttien turbines in Middelkerke zouden komen, tegenover zeer weinig turbines in de andere poldergemeenten langs de E40.’

Dat Gistel geen negatieve ervaring heeft met de huidige windmolens die er al jaren staan, verklaart dan weer in belangrijke mate hun positief advies. Bovendien is Middelkerke een kustgemeente en daar is de toeristische dimensie — ook in het hinterland — altijd nadrukkelijker aanwezig, wat ook duidelijk blijkt uit de argumentatie van Jean-Marie Dedecker. Vandaar dat ook de nabijgelegen kustgemeenten Nieuwpoort en Koksijde tegen de komst van windmolens langs de E40 op hun grondgebied zijn.

Mediagenieke figuur

Daarnaast speelt natuurlijk ook mee dat Jean-Marie Dedecker een mediagenieke figuur is die, in zijn gekende stijl, niet verlegen zit om een forse uitspraak. Zoals hij bijvoorbeeld ook nu liet weten zich te zullen verzetten tot zijn laatste snik. En daar spelen sommige media dan handig op in door het voor te stellen als een ‘clash’ tussen de buurgemeenten Middelkerke en Gistel.

De werkelijkheid is natuurlijk genuanceerder. Dat Jean-Marie Dedecker windmolens liefst enkel ver in zee ziet, bleek overigens ook al eerder duidelijk uit onder andere zijn column in Knack Van de windmolenboeren lust ik geen eieren en uit het feit dat er in Middelkerke ook een verbod is op het plaatsen van kleine windmolens.

Vlaamse Regering sinds kort bevoegd

Hoe dan ook, uit bovenstaande blijkt alleszins dat de ene gemeente de andere niet is. Met lokale bezwaren en verzuchtingen dient men dan ook zoveel mogelijk rekening te houden. Zo creëert men lokaal draagvlak. Dat lokaal draagvlak is vaak een grote meerwaarde, maar heftige lokale weerstand hoeft ook nu niet noodzakelijk het einde van een project te betekenen. De Vlaamse Regering heeft immers haar voornemen uit het regeerakkoord afgevoerd, namelijk dat de gemeentebesturen bevoegdheid zouden krijgen voor het vergunnen van grote windmolens. Sinds september 2022 worden vergunningsaanvragen voor windmolens vanaf 1.500 KwH exclusief behandeld door de Vlaamse Regering, terwijl voorheen de provincies ook bevoegd waren.

Dubbel zoveel windturbines in tien jaar tijd

Dat de Vlaamse Regering het geweer van schouder veranderd heeft, is vooral ook ingegeven door het feit dat ze de vergunningsprocedure wou versoepelen. Beroep is nu enkel nog mogelijk bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen en niet langer bij de Vlaamse Regering. Die wou daarmee voorkomen dat windturbineprojecten zouden stranden op het lokale niveau. Volgens de windenergiesector schieten de gemeenten zelf 42 procent van de nieuwe windmolenprojecten af, wat zelfs meer is dan door de buurtcomités (40 procent), weet de VRT.

En dat terwijl de Vlaamse Regering, in lijn met de algemene tendens, tegen 2030 beduidend meer windturbines wil zien in Vlaanderen, namelijk twee keer zoveel in tien jaar tijd. Nu kan ze zelf haar beleidsdoelstelling veel makkelijker realiseren. Door de beslissing op het lokale niveau te leggen, dreigde de versnipperde inplanting van windmolens nog toe te nemen. Onder andere daarom waren lang niet alle gemeentebesturen vragende partij om zelf te vergunnen. Sommige gemeenten spraken zelfs van een vergiftigd geschenk.

Wim Aernoudt

‘Klimaatminaretten’ langs de snelweg – Gistel versus Middelkerke