De Raad van State verwerpt in een arrest van 28 mei 2020 de vordering van enkele jonge katholieken tot schorsing van het ministerieel besluit dat de activiteiten van de erediensten verbiedt.

Uiterst dringende noodzakelijkheid

‘De Raad van State is van oordeel dat niet is voldaan aan de schorsingsvoorwaarde van het voorhanden zijn van een uiterst dringende noodzakelijkheid (udn). Wat meer bepaald het nadeel betreft dat de gelovigen geen enkel uitzicht hebben op het daadwerkelijk kunnen beleven van hun geloof, wijst de Raad van State op de uitdrukkelijke toezegging van de verwerende partij dat op 3 juni 2020 door de Nationale Veiligheidsraad zal worden nagegaan in hoeverre en onder welke voorwaarden religieuze ceremonies opnieuw zullen mogen plaatsvinden.’ Luidt de sibillijnse uitspraak van de RvS.

Het arrest van 11 blz. gaat enkel in op het verwerpen van eis tot uiterst dringende noodzakelijkheid. De eisers hadden die ingeroepen om snel een arrest te kunnen afdwingen. De redenen waren het nakende Pinksterfeest en de doop van een kind. Bovendien argumenteerden ze dat de opheffing van onwettelijke beperkingen van fundamentele rechten en vrijheden steeds een spoedeisende aangelegenheid in het algemeen belang zijn. Argumenten die de RvS niet volgde.

Raad van State zwijgt over middelen

Dat de verzoekers pas een schorsing vroegen na 15 mei omdat er dan een verregaande versoepeling zou zijn aangekondigd, volgt de RvS niet. De RvS ziet nergens die verregaande versoepeling.

Het arrest gaat niet in op de ‘middelen’, zeg maar de kern van de zaak: de beperking van de godsdienstvrijheid. Volgens Fernand Keuleneer, de advocaat van de eisers, is het niet ongewoon in zaken over grondrechten dat de RvS zich toch over de grond uitspreekt. Ook als de uiterst dringende noodzakelijkheid wordt verworpen. Keuleneer verwijst hierbij naar het arrest van 43 blz. over het beroep van de tuincentra. Ook daar oordeelde de RvS dat er geen sprake was van uiterst dringende noodzakelijkheid, maar besprak ze toch uitgebreid de ‘middelen’.

Ongegronde beperking van de godsdienstvrijheid

Dat de RvS niet ingaat op die middelen doet hier en daar wenkbrauwen fronsen. Op de zitting ging de auditeur in een mondeling advies namelijk wel in op die middelen. Ze verwierp toen al de UDN. Maar ze volgde de eisers wel in hun ‘eerste middel’. Dat argumenteert dat het ministerieel besluit dat de activiteiten van de erediensten verbiedt, een ongegronde beperking is van de godsdienstvrijheid. In het arrest is daarvan niets terug te vinden. Enkel ‘Eerste auditeur Inge Vos heeft een met dit arrest eensluidend advies gegeven.’

Het arrest kwam pas laat in de namiddag terwijl het in de voormiddag verwacht werd. Dat wijst er volgens waarnemers op dat er wel eens stevig over gedebatteerd zou kunnen zijn. Enkel de verwerping van de uiterst dringende noodzakelijkheid vermelden én verwijzen naar de zitting van de veiligheidsraad van 3 juni lijkt dan een compromis des juges. Ook volgens Keuleneer lijkt het erop dat de RvS hier de veiligheidsraad uitdrukkelijk vraagt om de hervatting van de erediensten op 3 juni opnieuw te bekijken. Als het ministerieel besluit ongemotiveerd gehandhaafd blijft zou het oordeel van de RvS wel eens anders kunnen zijn.

Veiligheidsraad

In het arrest schrijft de RvS dat er ‘sinds begin mei 2020 door de verwerende partij overleg [wordt] gepleegd met de vertegenwoordigers van de verschillende geloofsgemeenschappen over een gefaseerd heropstarten van de erediensten. Een en ander blijkt er intussen concreet toe geleid te hebben dat door de bisschoppen een draaiboek is uitgewerkt waarin wordt aangegeven hoe de vieringen zullen verlopen en welke beschermende maatregelen zullen worden genomen, dat er een adviesvraag aan de GEES (Groep van Experten die belast is met de Exit-Strategie) is gericht, en dat het punt van de versoepeling van de coronamaatregelen met betrekking tot de erediensten op de Nationale Veiligheidsraad van 3 juni 2020 zal worden behandeld. Meer in het bijzonder zal, zoals ter terechtzitting uitdrukkelijk bevestigd door de verwerende patij, op 3 juni 2020 door de Nationale Veiligheidsraad worden nagegaan in hoeverre en onder welke voorwaarden religieuze ceremonies opnieuw zullen
mogen plaatsvinden. Het mag evident heten dat de conclusies hierover op een afdoende motivering dienen te berusten.’

Dat laatste lijkt een duidelijke wenk. Die werd ook als nieuws overgenomen op de website van de Raad van State.

Verdere acties

Wouter Suenens, zei namens de initiatiefnemers dat ze nieuwe stappen niet uitsluiten. ‘We sluiten geen opties uit en zullen de zaak van nabij volgen. We moeten nu afwachten wat de reactie van de veiligheidsraad zal zijn. Afhankelijk daarvan zullen we bekijken of verdere actie noodzakelijk is.’ Ook Fernand Keuleneer sluit als hun raadsman verder stappen niet uit, ofwel bij de RvS of de burgerlijke rechter.

Wouter Suenens

Schorsing coronamaatregelen erediensten verworpen door Raad van State