De meest overschatte discussie ooit: het zwartepieten over het uiterlijk van Zwarte Piet. Ja, je kunt van alles aan Zwarte Piet ophangen, zoals raciale onderdrukking of juist de Nederlandse identiteit, en je ontzettend opwinden. Maar het hoeft niet hoor. Soms denk ik dat ik de enige Nederlander ben die het niets uitmaakt hoe Zwarte Piet eruitziet. Ik begrijp dat het tof is om je eigen anti-racistische verzetsgroep op te richten of om een keertje de snelweg te blokkeren ter verdediging van Fryslân. Charmante frivoliteiten. Ontnuchterend werkt ieder jaar weer de vrolijke Sinterklaasintocht op Curaçao waar een zwarte menigte onder luid Afrikaans tromgeroffel zwarte en gekleurde Pieten en een blanke Sinterklaas verwelkomt. De luchtigheid van die intocht, waarin trouwens ook nog allerlei andere fantasiewezens zoals smurfen voorkomen, toont ons dat we het de hele tijd nergens over hadden.

In China doen ze niet aan discussies

Gelukkig woon ik in het perfecte land om de discussie te ontvluchten: China. China sloeg de Zwarte Piet-discussie dit jaar over. Of doet dat eigenlijk ieder jaar. Sterker nog: China doet helemaal niet aan discussies. En minderheden hebben nog minder te vinden dan andere mensen in China, tenzij ze vinden dat de alleenheerschappij van de Partij een zaligmakend feest is. Die mening mag wel; die moet zelfs.

Maar alle gekheid op een stokje. Dankzij het gedweep van westerse ‘antiracisme’-activisten à la Quincy Gario en Sunny Bergman zou je bijna vergeten dat racisme wereldwijd een ernstig probleem is. In China worden zwarte studenten, toeristen en expats, onder wie zowel Afro-Amerikanen als Afrikanen, continu en vaak openlijk gediscrimineerd. Zwarte Piet zou hier in China alleen als een schrikfiguur kunnen fungeren. Openlijke discriminatie is alomtegenwoordig.

Ik zou bijvoorbeeld mijn huidige bijbaan in de private sector als mentor van Chinese studenten die in de Verenigde Staten gaan studeren, niet hebben gekregen als ik zwart was geweest.

Engels is een blanke taal

Een meevaller is dat Chinees racisme normaliter niet erg theoretisch en eerder naïef is. In tegenstelling tot geharde Europese racisten die aan hun rassentheorie vastklampen als ze in de praktijk ‘uitzonderingen’ aantreffen, kunnen Chinezen hun racisme zo aan de kant zetten bij de eerste empirische weerstand. In de trant van ‘oh, ik dacht dat zwarten (of blanken) altijd zus of zo waren, maar nu ik er één heb ontmoet, blijkt dat onwaar’. Zo denken velen dat Engels een soort ‘witte’ taal is en dat alle westerse blanken goed Engels spreken. Soms vragen vacatures voor docent Engels expliciet om een blanke. Gelukkig hebben Italianen die zich baantjes in bluften, veel bijgedragen aan het ontkrachten van de ‘witte taal’-mythe. Westerse toeristen met Chinese voorouders die geen Chinees spreken ondermijnen ondertussen de mythe dat de Chinese talen ‘in het bloed van de Chinezen zit’, wat me ooit eens in alle ernst werd medegedeeld.

Blanken en zwarten staan dichter bij de apen

Nu heb je wel de theorie dat blanken en zwarten dichter bij de apen staan. De inspiratie daarvoor is antropoloog Wu Xinzhi’s these dat het Chinese ras niet uit Afrika komt, maar al een miljoen jaar een eigen ontwikkeling kent. Ik ken de theorie van een incident in een Chinese treincoupé. Tijdens de treinreis begon er een nieuwsgierig Chinees peutertje met de blonde beenharen van een Zweedse vriend van me te spelen. Wat een gekke haren! Het was erg schattig, tot de moeder, denkende dat de Zweed geen Chinees sprak, tegen haar kind zei ‘daaraan kun je zien dat ze dichter bij de apen staan’.

We hebben onze gezichten ook niet mee. Jaren terug vertelde een Chinees vriendinnetje van me dat de gezichten van blanken op die van apen lijken. Maar ik was wel een knappe aap, voegde ze eraan toe. Natuurlijk heb ik haar er nog weken mee geplaagd dat ze blijkbaar op apen valt. Ik vond het grappig. Het is het voor mij als blanke gemakkelijker niet beledigd te zijn dan dat zou zijn voor een zwart persoon die zich duidelijker in een achtergestelde positie bevindt. Blankheid heeft ook prestige. Toch zijn blanken hier niet bevoorrecht, omdat we van veel worden buitengesloten en de staatspropaganda raciale rancunes verder aanwakkert.

Xenofobe Han cultuur

China is een gesloten land met een etnische nationale identiteit. De paar blanken en zwarten met een Chinees paspoort die in China zijn geboren en getogen, worden aangesproken met ‘hallo buitenlander’. Bij het beeld van de Chinees hoort een vastomlijnd scala aan etniciteiten en een onderwerping aan de Partij. China is het koloniale rijk van de Han-Chinezen, geleid door een homogeniserende partijstaat. Daaronder lijden trouwens vooral de lokale minderheden. De boeddhistische Tibetanen en de islamitische Oeigoeren worden hard onderdrukt. Het achterliggende motief is trouwens niet zozeer racisme, maar de xenofobe Han cultuur in het algemeen en de totalitaire controledrang van de Partij in het bijzonder. De Partij voert een beleid van Gleichschaltung. Ze willen dat alles en iedereen gelijkvormig en beheersbaar is.

Meer Curaçao en minder Peking

Peking heeft wat Willemstad nodig. Denk aan een prachtige Curaçaose parade met tromgeroffel op het Plein van de Hemelse Vrede, het hart van de Chinese macht en het symbool van haar controledrang. We trommelen en dansen al die eenheidsworst, xenofobie en controledrang eruit in een wilde parade vol Pieten, Friezen en smurfen in alle kleuren van de regenboog. Geheel spontaan. Dat de Partij in dat feest haar feestelijke afsluiting moge vinden.

Dit stuk verscheen eerder bij deKanttekening.

Wu Xinzhi

BREAKING: heel China sloeg de Zwarte Piet-discussie dit jaar over!